در این جلسه به شرح فراز «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ... تَرْکِ الشُّکْرِ لِمَنِ اصْطَنَعَ الْعَارِفَةَ عِنْدَنَا» با محوریت تشکر انسان‌ها از یکدیگر پرداخته شد.

این استاد اخلاق ابتدا در تبیین معنای عبارت مورد نظر گفت: کلمه «عارفة» اسم است برای هر آنچه که به انسان عنایت می‌شود یا هر کار خیری که برای او انجام می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، نعمتی است که خدا به واسطه کسی به انسان می‌دهد. قدردان کار دیگران نبودن خودش یک رذیله اخلاقی و از گناهان است؛ بلکه به نوعی کفران نعمت الهی است؛ زیرا هر کسی کمکی به انسان می‌کند، در اصل از جانب خداوند است. تمام نعمت‌ها برای خداست، منتها گاهی بلاواسطه نعمتی را می‌فرستد و گاهی کسی را وسیله قرار می‌دهد. همان‌طور که باید خدا را شکر کرد، از واسطه‌ها هم باید تشکر کرد؛ مثلا تشکر از خدمات پدر و مادر یا قدردانی زن و شوهر نسبت به یکدیگر.

ایشان در ادامه به اقسام شکر به اعتبار شاکر و مشکور اشاره کرد که عبارتند از: 1. تشکر انسان نسبت به مافوق خودش، مثلا خداوند. 2. تشکر انسان از انسانی دیگر مساوی با خودش. 3. تشکر نسبت به مادون که مصداق بارز آن تشکر خداوند از بندگان است و در واقع همان ثواب و اجر الهی است. خداوند شکور یعنی بسیار شکرکننده است؛ چنان‌که در دعای ماه رجب بعد از نمازها آمده است: «یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ...».

حضرت استاد این نکته قابل توجه را خاطرنشان کرد که خداوند تشکر از خودش را در صورتی می‌پذیرد که انسان قبلا از واسطه‌ها تشکر کرده باشد. در روایتی از امام سجاد(ع) آمده است: روز قیامت خدای تبارک و تعالی به یکی از بندگانش می‌فرماید: از فلانی سپاسگزاری کردی‌؟ عرض می‌کند: پروردگارا! من تو را سپاس گفتم. خدای تعالی می‌فرماید: چون از او سپاسگزاری ننمودی، مرا هم سپاس نگفته‌ای! سپس امام(ع) می‌فرماید: «قدردان‌ترین شما نسبت به مردم، شکرگزارترین شما نسبت به خداست.»

ایشان با استناد به احادیثی دیگر، وظیفه انسان در برابر احسان‌کننده را چنین عنوان کرد: کسی که به او نیکی شده، وظیفه دارد نیکی‌کننده را به خوبی پاداش دهد. اگر توان این کار را نداشت، باید به خوبی تشکّر زبانی را بجا آوَرَد و اگر زبانش از این کار هم قاصر بود، وظیفه دارد که ارزش آن نیکی را بشناسد و خوبی‌کننده را دوست داشته باشد و برایش دعا کند. چنانچه از این کار هم کوتاهی کرد، لایق نیکی نیست و اصلا قابلیت و شأن نعمت ندارد.

آیت الله هاشمی علیا در پایان با بیان این مطلب که خدمات و خوبی‌های پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع) حتی مؤمنان، مورد تشکر قرار نگرفته است، تأکید کرد: این وظیفه ماست همه کسانی که به گردن ما حق دارند را دعا کنیم؛ از انبیا و اولیا تا اصحاب ائمه(ع) و علما، حتی اجداد و اقوام.