قدس آنلاین: این نخستین سفر وزیر خارجه کشورمان به افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی و واگذاری افغانستان به گروه طالبان است که سبب سقوط دولت جمهوری در این کشور همسایه در ۲۴ مردادماه ۱۴۰۰ شد. حالا پس از سه سال و نیم فراز و نشیب در روابط و ارتباطات دو کشور، عراقچی برای نخستین دیدار خود، به افغانستان رفته است؛ اقدامی که برخی معتقدند باتوجه‌به شرایط و ژئوپلتیک منطقه، چینش و بازیگری کشورهای آن و الزامات بیرونی می‌توانست خیلی زودتر انجام شود تا به تعبیر آن‌ها ایران از کشورهای دیگر منطقه مثل پاکستان و امارات و قطر و حتی ترکیه عقب نماند.
اما برخی دیگر بر این باورند که بر اساس رفتار سه سال و نیم گذشته حکومت طالبان در تعامل با همسایه غربی و بزرگ خود و الزاماتی که می‌بایست در اصلاح سیاست و عمل‌گرایی حکومت سرپرستی موقت افغانستان شکل می‌گرفت این سفر در زمانی درست انجام‌شده و پاسخ درست تهران به پالس‌های مثبت ارسالی از سوی دولت طالبان است. حتی می‌توان گفت این گشایش و گام مثبت ممکن بود ماه‌ها قبل اتفاق بیفتد کمااینکه امیر خان متقی سرپرست وزارت خارجه طالبان شهریورماه سال گذشته از شهید
امیر عبداللهیان در جریان گفت‌وگوهای مربوط به حقابه هیرمند دعوت کرده بود تا به افغانستان سفر کند. دعوتی که پذیرفته شد؛ ولی حادثه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور و نیمه‌کاره ماندن آن دولت مجال تحقق آن را نداد.
دیروز اما این گام بلند برداشته شد و عراقچی ضمن گردش در کابل و عصرانه خوری در پایتخت همسایه، در دیدارهای خود با مقامات ازجمله ملا محمدحسن اخند رئیس‌الوزرا و امیر خان متقی سرپرست وزارت خارجه حکومت سرپرستی افغانستان بر گسترش روابط اقتصادی، تجاری و سیاسی دو کشور به‌موازات ارتباطات فرهنگی نزدیک دو ملت همسایه تأکید کرد و آن را در راستای منافع دو ملت و تأمین و تقویت امنیت و آرامش در منطقه و مرزهای ایران و افغانستان توصیف کرد. علاوه بر موضوعات اقتصادی و تجاری مسائل و دستور کارهای مهم دیگری در روابط نیز روی میز گفت‌وگوها و مذاکرات مقامات دو کشور قرار داشت که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها مسئله مهاجران و آوارگان و ورود اتباع غیرقانونی و لزوم کنترل مرزها از سوی طرف افغانستانی و البته فراهم‌کردن زمینه بازگشت این اتباع به کشورشان، مسئله راهبردی حقابه ایران از رود هیرمند و چالش‌های امنیتی در مرزهای مشترک که باید اذعان کرد در یک سال گذشته تا حد زیادی کاهش‌یافته و اما به مرزهای پاکستان منتقل‌شده است.
البته بدیهی است این دیدار و اهتمام تهران برای توسعه روابط اقتصادی و ارتباطات سیاسی، امنیتی خود با حکومت طالبان نافع اصول و شروط جمهوری اسلامی ایران برای به‌رسمیت‌شناختن حکومت طالبان نیست و اموری همچون ضرورت تشکیل حکومت فراگیر و تحقق رعایت حقوق قومیت‌ها، مذاهب، اقلیت‌ها و زنان و... بدین منظور باید محقق شود.
ارزیابی میدانی تحولات افغانستان
سفیر پیشین کشورمان در افغانستان در خصوص این رویداد معتقد است سفر عراقچی به کابل نه در چارچوب به‌رسمیت‌شناختن است که بگوییم دیر انجام شد و نه قرار است در این مسیر حرکت کنیم، بلکه نیاز است ما ارزیابی میدانی از تحولات افغانستان داشته باشیم؛ بنابراین هدف عراقچی از این سفر تحلیل وضعیتی است از محیط داخلی افغانستان و مسائل سیاسی و امنیتی و مسئله اقتصادی و تجارت که جنبه شکلی و مکمل دارد.
ابوالفضل ظهره‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار قدس با اشاره به برخی تحولات داخلی در افغانستان ازجمله شکاف و اختلاف میان سران و شخصیت‌های اصلی طالبان ازجمله قهر و خروج ملا هبت‌الله و گروهش در قندهار از حکومت گفت: همزمان خبر می‌رسد جریان طالبان در کابل نیز در حال تلاش برای تغییر ساختار و مدل خود به چیزی شبیه گروه تحریرالشام محمد الجولانی در سوریه برای فراهم‌کردن ارتباط‌گیری با کشورهای غربی است و مشروعیت‌بخشی به خود است. همزمان پاکستان نیز تحرکات امنیتی و نظامی را شکل داده و نقشه‌هایی برای افغانستان دارد. در این شرایط ما باید هوشیارانه رفتار کنیم.
پیام صریحی که عراقچی به کابل برد
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با یادآوری اینکه طالبان وابسته به کمک‌های مالی آمریکا و غرب بوده گفت: تهدید ترامپ به قطع کمک‌های مالی نقشه‌ای برای فراهم‌کردن زمینه انتقال و جولان گروه‌های تکفیری در آسیای میانه ازجمله افغانستان است، حال آقای عراقچی با این پیام صریح به کابل رفته که اگر حکومت طالبان همراه باشد و در مسیر درست همکاری امنیتی در منطقه حرکت کند ایران می‌تواند نیازهای اقتصادی آن‌ها را تأمین کند.ظهره‌وند طالبان را مشکوک‌الحال و مختلف‌الحال توصیف کرد که باوجود همراهی رهبری آن، بخش‌های مختلف در بدنه آن‌ها با سرویس‌های بیگانه مرتبط خواهند ماند، اظهار کرد: طالبان باید نشان دهد رفتارش در مسیر اصلاح است و از مسیر قوم‌زدایی و بستن آب بر منطقه، خود را جدا و زمینه را برای تشکیل یک دولت فراگیر فراهم کند؛ اما تا الان به نظر من این‌گونه نبوده است. افغانستان اکنون در لبه پرتگاه بازی می‌کند.
سفری مافوق اقدامات دیپلماتیک عادی
یک کارشناس و تحلیلگر اهل افغانستان اما در گفت‌وگو با خبرنگار ما از کابل در خصوص سفر وزیر امور خارجه ایران به کشورشان با اشاره به اینکه افغانستان و حکومت طالبان در شرایط حساس و دشواری به سر می‌برد و زیر فشارهای سنگین آمریکا، غرب و برخی کشورهای منطقه قرار دارد گفت: این سفر برای حکومت طالبان اهمیت و ارزش زیادی دارد به‌ویژه آنکه ایران اولین کشوری بود که در کنار افغانستان قرار گرفت و مردم ما را تنها نگذاشت.عیسی حسینی مزاری افزود: اگرچه روابط طالبان و ایران فراز و نشیب و مشکلات زیادی داشته اما روند آن روبه‌رشد و اصلاح بوده و در شرایط موجود سفر وزیر خارجه قطعاً مافوق یک حرکت دیپلماتیک معمولی است که از طرف کشورها صورت می‌گیرد.
مدیر خبرگزاری آوای افغانستان با اشاره به اعلام قطع کمک‌های آمریکا به کشورها ازجمله افغانستان از سوی ترامپ و افزایش برخی اختلاف‌ها و مخالفت‌های داخلی در افغانستان و نیاز فوری حکومت طالبان به ترمیم روابط خارجی خود برای تأمین نیازهای اقتصادی کشور، اظهار کرد: این اتفاق دیپلماتیک و دیدار و رایزنی سطح بالای مقامات حکومت طالبان با هیئت بلندپایه ایرانی می‌تواند گشایش بزرگی در موضوعات موردعلاقه دو طرف ایجاد کند. یعنی در رفع نیازهای اقتصادی افغانستان و حل موضوعاتی همچون مسئله مهاجران غیرقانونی، مسائل امنیتی و چالش‌های سیاسی و البته موضوع مهم تأمین و تحقق حقابه هیرمند برای ایران.
توسعه روابط؛ مسیری دشوار اما در دسترس
این کارشناس اهل افغانستان با تأکید بر اینکه تغییر سطح ارتباطات دو کشور می‌تواند حل موضوع حقابه را تسهیل کند گفت: حکومت طالبان دراین‌خصوص اعلام آمادگی کرده و هیئت‌های فنی و مهندسی فعال بودند. دولت افغانستان قصد و غرضی ندارد که جلو ورود آب را بگیرد و خشکسالی و برخی مسائل دیگر مانع بوده و دولت افغانستان قطعاً تلاش می‌کند حق‌وحقوق ایران تأمین شود.
عیسی حسینی مزاری با یادآوری اینکه مردم افغانستان به‌شدت مشتاق توسعه روابط با ایران هستند، افزود: عزم طالبان برای کنترل مسائل امنیتی و به‌ویژه موضوع مهاجران در ماه‌های اخیر جزم بوده و در هفته‌های اخیر ده‌ها باند و عامل قاچاق انسان در مرزهای غربی و جنوب غربی بازداشت شده‌اند و طالبان دریافته‌اند مهاجرت به نفع کشور نیست و تلاش دارند زمینه را فراهم کنند که مهاجران به‌ویژه نخبگان به افغانستان برگردند.
وی گفت: البته ایجاد و توسعه یک رابطه سالم و گسترده بین ایران و افغانستان کار ساده‌ای نیست و چالش‌ها، موانع و مخالفان جدی در منطقه و فرامنطقه دارد که قطعاً مقابل آن سنگ‌اندازی خواهند کرد؛ بنابراین مهم است دو کشور و دولت هوشیارانه مسیر درست را انتخاب کرده و به‌پیش بروند؛ اما چشم‌انداز این مسیر کاملاً روشن است.
انتهای پیام/
نظر شما