قدس؛ به‌عبارتی رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه تنش‌های لفظی با اروپا، این قاره را متهم کرده که در تقابل با روسیه و حمایت از اوکراین دست به ریاکاری زده‌اند. هرچند دونالد ترامپ این اتهام را صرفاً برای بی‌اعتبار کردن اروپا مطرح کرده و همه می‌دانیم اختلافات او با قاره سبز چندان راهبردی و مبنایی نیست اما بررسی گفته‌های او که ما را به نتایج جالبی می‌رساند، خالی از لطف و جذابیت نیست.

چه نهادهایی به اوکراین کمک می‌کنند؟

پیش از بررسی گفته‌های ترامپ درباره میزان تجارت انرژی اتحادیه اروپا با روسیه اجازه بدهید نگاهی بیندازیم به حجم کمک‌هایی که در طول سه سال گذشته به اوکراین شده و میزان کمک‌های اروپا و آمریکا را با هم مقایسه کنیم.

به گزارش سی‌ان‌ان، در فهرست کشورها و نهادهایی که به اوکراین کمک می‌کنند ایالات متحده صدر جدول را به خود اختصاص داده است. از زمان آغاز عملیات ویژه روسیه در سال۲۰۲۲، آمریکا دست‌کم ۱۲۳میلیارد دلار کمک به اوکراین ارسال کرده است. براساس داده‌های مؤسسه کیل برای اقتصاد جهانی که یک اندیشکده آلمانی است و از نزدیک جنگ اوکراین را دنبال می‌کند، از این مقدار کمک آمریکا، ۶۹میلیارد دلار فقط کمک‌های نظامی هستند و بقیه را می‌توان در حوزه کمک‌های غیرنظامی دسته‌بندی کرد. این در حالی است که اتحادیه اروپا در طول سه سال گذشته ۱۲۱میلیارد به اوکراین کمک کرده و فقط ۵۳میلیارد آن کمک‌های نظامی محسوب می‌شوند.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت ایالات متحده تاکنون نقش جدی و حتی بیشتر از اتحادیه اروپا در حمایت از اوکراین داشته است و به‌نحوی می‌توان به این کشور حق داد که از عملکرد زلنسکی و حتی اتحادیه اروپا ناراحت باشد.

اما برگردیم به موضوع اصلی بحثمان یعنی عملکرد واقعی اتحادیه اروپا در قبال دو طرف درگیری. پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا مجموعه‌ای از تحریم‌ها را علیه بخش انرژی روسیه اعمال کرد تا وابستگی خود را به نفت و گاز این کشور کاهش دهد. هرچند برخی کشورهای اروپایی تا پیش از جنگ، به‌شدت به انرژی روسیه وابسته بودند.در حال حاضر بلژیک، فرانسه و اسپانیا همچنان از مهم‌ترین مراکز ورود ال‌ان‌جی روسیه به اروپا محسوب می‌شوند. در عین حال، روسیه با استفاده از ناوگانی موسوم به «ناوگان سایه» که شامل تانکرهای قدیمی و از رده خارج است، توانسته بخشی از تحریم‌های نفتی را دور بزند.

روسیه در طول سه سال گذشته حدود ۹۰۰میلیارد یورو از محل فروش سوخت‌های فسیلی‌اش درآمد داشته است. براساس پژوهش‌های مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک، کشورهای عضو اتحادیه اروپا از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، بیش از ۲۰۵میلیارد یورو برای خرید نفت، گاز و زغال‌سنگ از روسیه هزینه کرده‌اند. این عدد را بگذارید کنار آن ۱۲۱میلیارد دلاری که این کشورها از آغاز جنگ به اوکراین کمک کرده‌اند. نتیجه واضح است؛ اروپا بیشتر از اینکه به اوکراین کمک کند از روسیه سوخت خریده است. به‌عبارتی خرید مستقیم سوخت توسط قاره سبز یک چهارم درآمد روسیه را شامل می‌شود.

البته کمیسیون اروپا اعلام کرده مجموع کمک‌های مالی، نظامی و بشردوستانه اتحادیه اروپا به اوکراین ۱۳۳.۴میلیارد یورو بوده است. حتی با درنظر گرفتن این عدد، باز هم می‌بینیم ۳۵درصد کمتر از هزینه‌ای است که اتحادیه اروپا برای واردات سوخت‌های فسیلی از روسیه پرداخت کرده است.
گزارش «وضعیت اتحادیه انرژی» که در سپتامبر سال گذشته منتشر شد، نشان می‌دهد حتی پس از ورود جنگ به سومین سال خود، اتحادیه اروپا همچنان ۱۸درصد از گاز مورد نیاز خود را از روسیه تأمین می‌کند.
براساس داده‌های مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک، در سومین سال جنگ، کشورهای اتحادیه اروپا ۲۱.۹میلیارد یورو برای خرید نفت و گاز از روسیه پرداخت کردند که نسبت به سال گذشته تنها یک درصد کاهش یافته است، در حالی که کمک مالی این اتحادیه به اوکراین در همان بازه زمانی ۱۸.۷میلیارد یورو است.

چرا ترامپ دلخور است؟

اگر داده‌های مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک درباره خرید سوخت‌های فسیلی روسیه را با اطلاعات رسمی کمک‌های اروپا به اوکراین مقایسه کنیم، می‌توان گفت ادعای ترامپ درباره اتحادیه اروپا درست است و او از این بابت دلخور است.

باوجود این می‌توان داده‌های یک منبع دیگر یعنی مؤسسه اقتصاد جهانی کیل را هم بررسی کرد؛ مؤسسه‌ای آلمانی که اقتصاد جنگ در اوکراین را از نزدیک بررسی می‌کند. به گزارش این مؤسسه، مجموع کمک‌های مالی ارائه‌شده از سوی اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن در طول این مدت به ۲۰۲.۶میلیارد یورو رسیده است. حتی در همین حالت هم میزان کمک‌های اتحادیه ۳میلیارد یورو کمتر از میزان سوختی است که از روسیه وارد می‌کند.

باوجود تحریم‌های غرب بر نفت خام و محصولات پالایش شده روسیه، صادرات نفت روسیه نسبت به قبل از حمله به اوکراین تنها ۸ درصد کاهش یافته است. کرملین از فوریه ۲۰۲۲ نزدیک به یک‌تریلیون دلار از صادرات نفت بدست آورده است.روسیه همچنین نفت را به کشورهای ثالثی مثل ترکیه و هند صادر می‌کند که مسکو را تحریم نکرده‌اند و آن‌ها نیز به نوبه خود آن را به غرب می‌فروشند. چنانچه میزان سوخت‌های صادرشده از این کشورها به اروپا را هم بررسی کنیم، می‌بینیم کمک‌های اتحادیه اروپا حتی نیمی از میزان پولی که قاره سبز برای سوخت به روسیه می‌دهد هم نیست. بررسی این اعداد و ارقام یک علامت سؤال جدی را در ذهن ایجاد می‌کند؛ آیا اتحادیه اروپا حقیقتاً تمایلی به پیروزی اوکراین در جنگ با روسیه دارد؟