در آستانه سال جدید خورشیدی، نگاهی به مناسبات میان ایران و غرب خالی از لطف نیست. با نزدیک شدن به پایان دوره برجام و احتمال استفاده غربی‌ها از مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌ها، در حالی که روابط با آمریکای ترامپ به دلیل زیاده خواهی های وی به در بسته خورده، ایران به نظر می‌رسد که به تقویت روابط خود با اروپا به‌عنوان یک راهکار برای کاهش فشارهای اقتصادی و سیاسی در شرایط حساس پیش رو توجه دارد.
مذاکرات با کشورهای اروپایی می‌تواند ایران را قادر سازد تا در صورت مواجهه با تحریم‌های جدید، گزینه‌های دیپلماتیک و اقتصادی جایگزینی برای تأمین منافع خود پیدا کند. این همکاری می‌تواند فرصتی باشد برای ایران که در راستای حفظ منافع اقتصادی و سیاسی خود، به تعهدات هسته‌ای خود ادامه دهد، بدون آنکه به طور کامل تحت فشارهای ایالات متحده قرار گیرد. البته با توجه به پیچیدگی‌های روابط بین‌المللی و نزدیکی پایان دوره برجام، ایران به دیپلماسی هوشمندانه‌ای نیاز دارد که بتواند از فرصت‌های موجود برای تقویت موقعیت خود استفاده کند و از چالش‌های احتمالی ناشی از مکانیسم ماشه در آینده جلوگیری نماید.
باید بر توانمندی‌های داخلی تکیه کرد
جواد منصوری، دیپلمات پیشین و کارشناس ارشد مسائل سیاسی، در گفت‌وگو با قدس در پیش بینی تحولات افق آینده مناسبات میان کشورمان و غرب، گفت: روابط خارجی ایران در چارچوب اصول قانون اساسی قرار دارد و در این قانون، اصول استقلال و اسلامی بودن نظام تثبیت شده است. انقلاب اسلامی از ابتدا در تعارض کامل با نظام سلطه بوده و این روند همچنان ادامه دارد. طی پنج دهه گذشته نه تنها نظام سلطه تغییر نکرده بلکه ایران نیز از اصول خود عدول نکرده است.
وی تصریح کرد: بنابراین ایران همچنان در تعارض با نظام سلطه بین‌الملل قرار دارد. با این حال، بر اساس منافع ملی و شرایط جهانی اعلام کرده‌ایم که با تمام کشورهای دنیا آمادگی همکاری داریم، به شرط آنکه منافع ملی ما، احترام متقابل و قوانین رایج بین‌المللی رعایت شود.
منصوری با اشاره به سخنان امام خمینی (ره) در سال 1363 اظهار داشت: امام خمینی (ره) فرمودند که ایران می‌خواهد با تمام دنیا روابط داشته باشد، مگر اینکه طرف مقابل اصول انسانی و اسلامی را نقض کند. ایشان حتی در مورد ایالات متحده آمریکا فرمودند که اگر این کشور اصول انقلاب اسلامی را بپذیرد، می‌توان با آن رابطه داشت. اما تا امروز هیچ نشانه‌ای از تغییر رویکرد آمریکا در پذیرش این اصول مشاهده نمی‌شود.
این دیپلمات پیشین کشورمان افزود: در دوره‌های مختلف انقلاب این مسئله اثبات شده که آمریکا هیچ‌گاه آماده نبوده است که روابطی متقابل و بر اساس احترام با ایران داشته باشد. نهایتاً ممکن است آمریکا اقداماتی را علیه ایران کاهش دهد، اما به نظر نمی‌رسد تغییرات اساسی در روابط ایران و آمریکا رخ دهد.
او در خصوص روابط ایران با اروپا نیز معتقد است: امکان عادی شدن روابط با اروپا وجود دارد، زیرا برخی از کشورهای اروپایی تصور می‌کنند که می‌توانند با ایران روابطی عادی داشته باشند، اما در گذشته به دلیل فشارهای آمریکا نتواسته‌اند به این هدف دست یابند. در حال حاضر، صحبت‌هایی در این زمینه شنیده می‌شود.
منصوری، افزود: در این مقطع به نظر مسئله برجام برای ایران تمام شده است. در این محیط، دولت باید بر امکانات داخلی و توانمندی‌های مردم متمرکز باشد و حفظ وحدت ملی و انسجام نیروهای سیاسی در کشور از اهمیت بیشتری برخوردار است. در طول تاریخ انقلاب، این وحدت و توانمندی داخلی بود که ایران را در برابر تهدیدات خارجی مقاوم ساخته است.
این دیپلمات پیشین کشورمان اظهار داشت: جمهوری اسلامی باید به‌طور جدی بر امکانات داخلی و ظرفیت‌های مردم متمرکز شود و توجه ویژه‌ای به مسائل داخلی و نیازهای مردم داشته باشد. یکی از مسائل بسیار مهم، حفظ وحدت ملی و انسجام نیروهای فعال و سیاسی کشور است. این مسئله به مراتب از روابط با کشورهای مختلف حیاتی‌تر و مهم‌تر است. آن‌چنان که اختلافات داخلی و بی‌توجهی به نیروها و امکانات داخلی، کشور را بیشتر از هر تهدید خارجی آسیب‌پذیر می‌کند.
او با اشاره به الگوگیری از خودکفایی کشورمان در طول هشت سال دفاع مقدس در عرصه مدیرتی کشور، گفت: هشت سال دفاع مقدس یک سند برجسته و زنده از توانمندی داخلی است. در آن دوران، ایران حتی سیم خاردار نداشت، اما با اتکا به توان داخلی و همت مردم و نیروهای انقلابی، توانستیم از تولید سیم خاردار به تولید انواع موشک‌ها و پهپادها برسیم. این پیشرفت‌ها تنها با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و نیروهای مردمی امکان‌پذیر شد. اگر در تمامی بخش‌های اقتصادی کشور، به‌ویژه در صنعت دفاعی، به توانمندی‌های داخلی تکیه کرده بودیم، وضعیت کشور قطعاً متفاوت بود. متأسفانه، دستگاه اداری کشور در این زمینه همکاری و اقدامات لازم را به‌طور کافی انجام نداد و نتوانست از تمام ظرفیت‌های داخلی بهره‌برداری کند.
نظر شما