لقب "معصومه" که به ایشان داده شده، گواه مقام بالای طهارت روحی و معنوی ایشان است، اگرچه این لقب توسط امام رضا (ع) به او داده شد اما در روایات متعدد از دیگر ائمه(ع) نیز شانی چنین برای ایشان تصویر و تبیین شده است. برایند احادیث نشان از مقام معنوی و البته تاثیر گذاری کم نظیر این بانوی کریمه دارد.
یکی از نکات قابل توجه در زندگی حضرت معصومه (س)، هجرت تاریخی ایشان از مدینه به سوی خراسان و توقف در قم است. این سفر نه تنها یک حرکت فردی و حتی احساسی در نظام ارتباطی خواهر- برادری بلکه یک اقدام آگاهانه در راستای حمایت از ولایت و استمرار خط امامت در زمانه‌ای سخت و پرفشار سیاسی بود. هجرت حضرت معصومه (س) بازتابی از پایبندی عمیق به آرمان‌های اهل بیت (ع) و نمادی از مقاومت در برابر حکومت عباسیان به شمار می‌آید. او قدم در راهی می گذارد که باید راه ها و افق های تازه را به روی اهل ایمان بگشاید.
قم، اگر چه مدتی کوتاه میزبان حضور و تبرک یافته به انفاس قدسی ایشان بود اما با وفات، چون نگینی قیمتی برای همیشه ایشان را در برگرفت. حرم شد آن حریم و به فیضان نور و معرفت از قم یک مدرسه بزرگ ساخت که تا همیشه بر تربیت انسان اثر خواهد گذاشت.
قم، به برکت حضور ایشان متمایز و به عنوانِ یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های علمی و فرهنگی جهان تشیع ممتاز گردید. حوزه علمیه قم، که امروز یکی از بزرگ‌ترین مراکز علمی اسلامی است، بدون شک مدیون وجود مطهر و معنویت حضرت معصومه (س) است. همین امر نشان‌دهنده تأثیر بلندمدت شخصیتی است که اگرچه عمر ظاهری او کوتاه بود، اما آثار معنوی و علمی و تراث تربیتی او تا امروز و – ان شاالله تا قیامت- جاری است.
از بعد معرفتی نیز، حضرت معصومه (س) بانویی بود که روایت‌هایی از پدر و برادر خویش نقل کرده و به عنوان "راوی حدیث" جایگاه ممتازی در میان زنان حدیث‌نگار دارد. این بعد از شخصیت ایشان، نشانگر تسلط و آگاهی او بر معارف دین و علوم اهل بیت (ع) است، که خود الگویی برای جایگاه زن در نظام فکری شیعه ارائه می‌دهد.
در مجموع، حضرت معصومه (س) تجسمی از پیوند علم، ایمان، شجاعت و ولایت‌مداری است. حضور معنوی و فرهنگی او در تاریخ اسلام یادآور این حقیقت است که نقش زنان در تحکیم دین و فرهنگ، نقشی کلیدی و ماندگار بوده است. نقشی که امروز هم دختران و زنان وطن در تاسی به عالمه اهل بیت باید به درستی ایفا کنند و جامعه را در مسیر راستی و درستی شتابی روز افزون دهند.