به گزارش قدس خراسان، مناطق ویژه اقتصادی، محدوده‌های جغرافیایی مشخصی در مبادی ورودی و خروجی کشور هستند که در این مناطق در راستای فعالیت‌های صنعتی، تولیدی و تجاری با هدف افزایش صادرات کالا و ارائه بهینه خدمات برای حضور فعال در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی بسترسازی می‌شود.
فعالان اقتصادی در این مناطق از مزایای متنوعی مانند معافیت از عوارض گمرکی برای ورود ماشین‌آلات خط تولید و ابزار و اثاثیه اداری، تخفیف مالیاتی قابل توجه به مدت ۱۵ سال، صدور مجوز ساخت و پایانکار به صورت رایگان، تبعیت از قانون کار مخصوص مناطق آزاد تجاری و صنعتی و مزایای دیگر برخوردارند و تمرکز اصلی در این مناطق بر ساده‌سازی فرایندهای تجاری است.
درباره اینکه خراسان رضوی چه تعداد منطقه ویژه اقتصادی دارد، غلامحسین مظفری، استاندار خراسان رضوی در آیین افتتاح مجتمع خیام سپهر فولاد نیشابور گفت: هم‌اینک چهار منطقه ویژه اقتصادی در این استان فعال و نیمه‌فعال بوده و مطالعات شهرک صنعتی عطار نیشابور نیز به عنوان پنجمین منطقه ویژه به پایان رسیده است و همه ظرفیت مدیریتی و توانمندی خراسان رضوی را برای تحقق شعار سال و حمایت از سرمایه‌گذاری به کار گرفته‌ایم.
وجود چهار منطقه ویژه اقتصادی در خراسان رضوی با توجه به ماهیت آنها می‌تواند نقش مؤثری در رشد اقتصاد استان داشته باشد و این پرسش مطرح می‌شود که مزیت ایجاد این مناطق چیست و براساس چه ظرفیت‌هایی مشخص شده‌اند.
در پاسخ به استعلام تحریریه قدس خراسان از استانداری خراسان رضوی درباره مناطق ویژه اقتصادی استان آمده است اکنون در خراسان رضوی دو منطقه آزاد سرخس و دوغارون وجود دارند و چهار منطقه ویژه اقتصادی شامل قوچان، کاشمر، خواف و سبزوار دارای مصوبه دولتی هستند که در ادامه به تفکیک، زمان تصویب این مناطق و مزیت‌های آنان بیان می‌شود.
منطقه ویژه اقتصادی کاشمر
منطقه ویژه اقتصادی کاشمر در سال ۱۳۸۹ در مجلس شورای اسلامی براساس ظرفیت‌های شهرستان و منطقه مصوب شد و در حال حاضر شرکت سرمایه‌گذاری نگین کاشمر مسئول این منطقه ویژه اقتصادی است. بخش‌های استاندارد و گمرک و اتاق صنعت و معدن و فاز دو شهرک صنعتی و پست برق و تصفیه‌خانه شهرک و سایر زیرساخت‌های لازم در این منطقه ویژه اقتصادی ایجاد شده و حتی در حوزه تأمین انرژی تجدیدپذیر هم شهرستان در وضعیت خوبی قرار دارد به گونه‌ای که نیروگاه‌های خورشیدی در حال حاضر تا حد ۳۰۰ مگاوات مجوز گرفته و حدود ۹ مگاوات تاکنون وارد شبکه شده است. به صورت کلی شهرستان کاشمر مشکلی در جذب سرمایه‌گذار ندارد و فرایند بروکراسی پیچیده اداری مانع و کندکننده اصلی در توسعه و پیشرفت این منطقه اقتصادی به شمار می‌آید.
منطقه ویژه اقتصادی سبزوار
تصویب منطقه ویژه اقتصادی سبزوار به سال ۱۳۸۷ برمی‌گردد و سازمان مسئول آن، مؤسسه دیار آبادانی سبزوار است. در حال حاضر مذاکره با بیش از ۱۰ سرمایه‌گذار به پایان رسیده و طبق اطلاعات موجود قراردادها در مرحله نهایی شدن به سر می برند. امکان‌سنجی طرح‌های توجیهی این منطقه صورت گرفته و مورد تأیید دستگاه‌های اجرایی است. این منطقه ویژه اقتصادی با توجه به موقعیت جغرافیایی سبزوار و ظرفیت‌های موجود در منطقه یعنی دسترسی به مسیرهای مختلف ریلی، اتوبانی و فرودگاه شهرستان تعریف شده تا محصولاتی از قبیل صنایع معدنی، فلزی و غیرفلزی با ارزش افزوده از منطقه صادر شوند و در زمینه محصولات کشاورزی با تأکید بر توسعه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، اشتغال‌زایی و درآمدزایی لازم صورت بگیرد. در برخی منابع آمده منطقه ویژه اقتصادی سبزوار ممکن است در حوزه زیرساخت‌های انرژی و تأمین برق با مشکل مواجه شود و تاکنون برای ۵۰ هکتار از هزار و ۲۰۰ هکتار فریز شده صدور سند صورت گرفته است.
منطقه ویژه اقتصادی قوچان
پیگیری‌های منطقه ویژه اقتصادی قوچان از سال ۱۳۹۵ آغاز و مجوز تأسیس آن در اسفند ۱۳۹۹ صادر شده و این منطقه هنوز سازمان مسئول ندارد. هلدینگ‌ها و شرکت‌های اقتصادی از جمله مؤسسه اقتصادی ملل، شرکت شهرک‌های صنعتی، گروه اقتصادی شاد خودرو، شرکت تعاونی صنعت چاپ خراسان رضوی و چند سازمان دیگر به عنوان سازمان مسئول پیشنهاد شده‌اند؛ اما به دلایل مختلف از جمله زیر بار نرفتن شرکت‌های مذکور، ضعیف بودن برخی از شرکت‌ها و هلدینگ‌ها و صلاحیت نداشتن بعضی‌ها تا امروز این موضوع بلاتکلیف ماند.
شهرستان قوچان به عنوان گذرگاهی امن در شمال شرق کشور و شمال خراسان رضوی به عنوان دروازه طلایی اقتصاد کشور و راه ورودی شانگهای و احیای جاده ابریشم برشمرده می‌شود. این شهرستان ۱۱۰ کیلومتر از مرکز استان خراسان شمالی، ۱۳۰ کیلومتر از مرکز استان خراسان رضوی و ۱۰۰ کیلومتر از پایتخت کشور ترکمنستان فاصله دارد و فاصله بازارچه مرزی فعال در شهر باجگیران از پایتخت کشور ترکمنستان ۳۵ کیلومتر است و می‌تواند مرکز ثقل محور ترانزیتی شمال شرق کشور را با مزیت‌های منحصر به فرد ایجاد کند. جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ارتقای سطح اشتغال در شهرستان و کاهش هزینه‌های تولید به منظور ورود به بازارهای رقابتی جهانی و افزایش صادرات و واردات در منطقه مرزی شهرستان قوچان برای استفاده از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی از مزیت‌های این منطقه محسوب می‌شود.
منطقه ویژه اقتصادی خواف
تصمیم‌های اولیه ایجاد منطقه ویژه اقتصادی خواف به ۱۰ سال پیش با محوریت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برمی‌گردد و در سال ۱۴۰۰ این منطقه ویژه به تصویب رسید و سازمان مسئول این منطقه، شرکت فولاد سنگان است. وجود معادن سنگ‌آهن، ۱۲ کارخانه کنسانتره و گندله، راه‌آهن بین‌المللی خواف-هرات، وجود معادن آهن در کشور افغانستان و امکان انتقال مواد معدنی به داخل خاک ایران برای فراوری، ظرفیت بالای گردشگری این شهرستان و سرمایه‌گذاری شرکت‌های صنعتی و معدنی در خواف از مزیت‌های ایجاد این منطقه ویژه اقتصادی است.
در مرور این توضیحات شاید طرح مزیت‌های ایجاد هر یک از مناطق، یک اولویت باشد؛ اما این پرسش مطرح است چرا این مناطق ویژه اقتصادی هنوز نتوانسته‌اند به صورت برجسته به نقش‌آفرینی در حوزه اقتصاد استان بپردازند و این ظرفیت‌ها هنوز هم مغفول مانده‌اند. به نظر می‌رسد نبود برنامه‌ریزی منسجم از دلایل این نابسامانی باشد که باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد.
درباره اینکه خراسان رضوی چه تعداد منطقه ویژه اقتصادی دارد، غلامحسین مظفری، استاندار خراسان رضوی در آیین افتتاح مجتمع خیام سپهر فولاد نیشابور گفت: هم‌اینک چهار منطقه ویژه اقتصادی در این استان فعال و نیمه‌فعال بوده و مطالعات شهرک صنعتی عطار نیشابور نیز به عنوان پنجمین منطقه ویژه به پایان رسیده است و همه ظرفیت مدیریتی و توانمندی خراسان رضوی را برای تحقق شعار سال و حمایت از سرمایه‌گذاری به کار گرفته‌ایم.
وجود چهار منطقه ویژه اقتصادی در خراسان رضوی با توجه به ماهیت آنها می‌تواند نقش مؤثری در رشد اقتصاد استان داشته باشد و این پرسش مطرح می‌شود که مزیت ایجاد این مناطق چیست و براساس چه ظرفیت‌هایی مشخص شده‌اند.
در پاسخ به استعلام تحریریه قدس خراسان از استانداری خراسان رضوی درباره مناطق ویژه اقتصادی استان آمده است اکنون در خراسان رضوی دو منطقه آزاد سرخس و دوغارون وجود دارند و چهار منطقه ویژه اقتصادی شامل قوچان، کاشمر، خواف و سبزوار دارای مصوبه دولتی هستند که در ادامه به تفکیک، زمان تصویب این مناطق و مزیت‌های آنان بیان می‌شود.
منطقه ویژه اقتصادی کاشمر
منطقه ویژه اقتصادی کاشمر در سال ۱۳۸۹ در مجلس شورای اسلامی براساس ظرفیت‌های شهرستان و منطقه مصوب شد و در حال حاضر شرکت سرمایه‌گذاری نگین کاشمر مسئول این منطقه ویژه اقتصادی است. بخش‌های استاندارد و گمرک و اتاق صنعت و معدن و فاز دو شهرک صنعتی و پست برق و تصفیه‌خانه شهرک و سایر زیرساخت‌های لازم در این منطقه ویژه اقتصادی ایجاد شده و حتی در حوزه تأمین انرژی تجدیدپذیر هم شهرستان در وضعیت خوبی قرار دارد به گونه‌ای که نیروگاه‌های خورشیدی در حال حاضر تا حد ۳۰۰ مگاوات مجوز گرفته و حدود ۹ مگاوات تاکنون وارد شبکه شده است. به صورت کلی شهرستان کاشمر مشکلی در جذب سرمایه‌گذار ندارد و فرایند بروکراسی پیچیده اداری مانع و کندکننده اصلی در توسعه و پیشرفت این منطقه اقتصادی به شمار می‌آید.
منطقه ویژه اقتصادی سبزوار
تصویب منطقه ویژه اقتصادی سبزوار به سال ۱۳۸۷ برمی‌گردد و سازمان مسئول آن، مؤسسه دیار آبادانی سبزوار است. در حال حاضر مذاکره با بیش از ۱۰ سرمایه‌گذار به پایان رسیده و طبق اطلاعات موجود قراردادها در مرحله نهایی شدن به سر می برند. امکان‌سنجی طرح‌های توجیهی این منطقه صورت گرفته و مورد تأیید دستگاه‌های اجرایی است. این منطقه ویژه اقتصادی با توجه به موقعیت جغرافیایی سبزوار و ظرفیت‌های موجود در منطقه یعنی دسترسی به مسیرهای مختلف ریلی، اتوبانی و فرودگاه شهرستان تعریف شده تا محصولاتی از قبیل صنایع معدنی، فلزی و غیرفلزی با ارزش افزوده از منطقه صادر شوند و در زمینه محصولات کشاورزی با تأکید بر توسعه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، اشتغال‌زایی و درآمدزایی لازم صورت بگیرد. در برخی منابع آمده منطقه ویژه اقتصادی سبزوار ممکن است در حوزه زیرساخت‌های انرژی و تأمین برق با مشکل مواجه شود و تاکنون برای ۵۰ هکتار از هزار و ۲۰۰ هکتار فریز شده صدور سند صورت گرفته است.
منطقه ویژه اقتصادی قوچان
پیگیری‌های منطقه ویژه اقتصادی قوچان از سال ۱۳۹۵ آغاز و مجوز تأسیس آن در اسفند ۱۳۹۹ صادر شده و این منطقه هنوز سازمان مسئول ندارد. هلدینگ‌ها و شرکت‌های اقتصادی از جمله مؤسسه اقتصادی ملل، شرکت شهرک‌های صنعتی، گروه اقتصادی شاد خودرو، شرکت تعاونی صنعت چاپ خراسان رضوی و چند سازمان دیگر به عنوان سازمان مسئول پیشنهاد شده‌اند؛ اما به دلایل مختلف از جمله زیر بار نرفتن شرکت‌های مذکور، ضعیف بودن برخی از شرکت‌ها و هلدینگ‌ها و صلاحیت نداشتن بعضی‌ها تا امروز این موضوع بلاتکلیف ماند.
شهرستان قوچان به عنوان گذرگاهی امن در شمال شرق کشور و شمال خراسان رضوی به عنوان دروازه طلایی اقتصاد کشور و راه ورودی شانگهای و احیای جاده ابریشم برشمرده می‌شود. این شهرستان ۱۱۰ کیلومتر از مرکز استان خراسان شمالی، ۱۳۰ کیلومتر از مرکز استان خراسان رضوی و ۱۰۰ کیلومتر از پایتخت کشور ترکمنستان فاصله دارد و فاصله بازارچه مرزی فعال در شهر باجگیران از پایتخت کشور ترکمنستان ۳۵ کیلومتر است و می‌تواند مرکز ثقل محور ترانزیتی شمال شرق کشور را با مزیت‌های منحصر به فرد ایجاد کند. جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ارتقای سطح اشتغال در شهرستان و کاهش هزینه‌های تولید به منظور ورود به بازارهای رقابتی جهانی و افزایش صادرات و واردات در منطقه مرزی شهرستان قوچان برای استفاده از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی از مزیت‌های این منطقه محسوب می‌شود.
منطقه ویژه اقتصادی خواف
تصمیم‌های اولیه ایجاد منطقه ویژه اقتصادی خواف به ۱۰ سال پیش با محوریت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برمی‌گردد و در سال ۱۴۰۰ این منطقه ویژه به تصویب رسید و سازمان مسئول این منطقه، شرکت فولاد سنگان است. وجود معادن سنگ‌آهن، ۱۲ کارخانه کنسانتره و گندله، راه‌آهن بین‌المللی خواف-هرات، وجود معادن آهن در کشور افغانستان و امکان انتقال مواد معدنی به داخل خاک ایران برای فراوری، ظرفیت بالای گردشگری این شهرستان و سرمایه‌گذاری شرکت‌های صنعتی و معدنی در خواف از مزیت‌های ایجاد این منطقه ویژه اقتصادی است.
در مرور این توضیحات شاید طرح مزیت‌های ایجاد هر یک از مناطق، یک اولویت باشد؛ اما این پرسش مطرح است چرا این مناطق ویژه اقتصادی هنوز نتوانسته‌اند به صورت برجسته به نقش‌آفرینی در حوزه اقتصاد استان بپردازند و این ظرفیت‌ها هنوز هم مغفول مانده‌اند. به نظر می‌رسد نبود برنامه‌ریزی منسجم از دلایل این نابسامانی باشد که باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد.
نظر شما