مشهد مقدس، شهری که در قلب تاریخ و معرفت جا گرفته، سال‌هاست میزبان یکی از مهم‌ترین رویدادهای علمی و فرهنگی در شناخت اهل‌بیت(ع) بوده است؛ کنگره جهانی امام رضا(ع). محفلی که نه‌تنها روایتگر زندگی و آموزه‌های امام هشتم(ع) است، بلکه بستری برای تحلیل اندیشه‌های تمدنی و اجتماعی ایشان فراهم کرده است. این کنگره در مسیر خود، از نخستین اجلاس در دهه۶۰ تا امروز، گام‌هایی استوار برداشته تا پرده از حقیقت رضوی بردارد و آن را به جهانیان بشناساند. اکنون، ششمین اجلاس آن در راه است و بار دیگر مشهد میزبان دانش، پژوهش و گفت‌وگو خواهد بود.

۴ دوره نخست، تلاشی برای شناخت عمیق‌تر

نطفه این حرکت بزرگ در سال۱۳۶۲ بسته شد، زمانی که شورای علمی آستان قدس رضوی تصمیم گرفت کنگره‌ای جهانی را برای بررسی ابعاد مختلف شخصیت و سیره امام رضا(ع) برگزار کند. نخستین اجلاس در مرداد۱۳۶۳، مصادف با میلاد حضرت ثامن‌الحجج(ع) برگزار شد. سخنرانی‌ شخصیت‌هایی همچون آیت‌الله احمد جنتی، آیت‌الله واعظ طبسی، آیت‌الله العظمی جوادی آملی و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی این نشست را به یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های علمی آن سال‌ها تبدیل کرد. اما مسئله مهم‌تر، نتایج و تأثیرات این اجلاس‌ها در طول زمان بود. همزمان با نخستین دوره کنگره، دانشگاه علوم اسلامی رضوی تأسیس شد، مکانی که به مرکزی برای تربیت فقیهان، محققان و اساتید علوم اسلامی تبدیل شد. این دانشگاه با معماری سنتی در مجاورت حرم مطهر امام رضا(ع) نه تنها مکانی برای آموزش، بلکه بستری برای پرورش اندیشه دینی بود.

اجلاس‌های دوم تا چهارم، مسیر این کنگره را مستحکم‌تر کردند. در دومین دوره که در سال ۱۳۶۵ برگزار شد، آیت‌الله العظمی خامنه‌ای که در آن زمان ریاست‌جمهوری را بر عهده داشتند، به تحلیل نقش اهل‌بیت(ع) در تاریخ سیاسی اسلام پرداختند. اجلاس سومین دوره در سال ۱۳۶۷ متمرکز بر زندگانی امام موسی کاظم(ع) بود؛ مرحله‌ای حساس از تاریخ امامت که بررسی آن برای فهم سیره امام رضا(ع) ضروری بود. چهارمین دوره این کنگره در سال ۱۳۷۱، توسعه پژوهش‌های دینی و فرهنگی را در آستان قدس رضوی برجسته کرد و به گسترش شناخت عمومی از ابعاد مختلف زندگی امام رضا(ع) پرداخت.

پنجمین کنگره؛ پس از سه دهه سکوت

این چهار اجلاس، بستر را آماده کردند تا کنگره پنجم وارد مرحله‌ای تازه شود. در اردیبهشت ۱۴۰۳، این کنگره بار دیگر به میزبانی مشهد، صحنه یک گردهمایی بزرگ علمی و فرهنگی شد. پنجمین کنگره جهانی امام رضا(ع) پس از وقفه‌ای ۳۰ساله، با رویکردی نوین و با هدف تداوم اندیشه‌های تمدن‌ساز رضوی احیا شد. این کنگره در پاسخ به نیازهای اندیشه‌ای جامعه، بر موضوعاتی همچون عدالت، تبعیض، کرامت انسانی، حقوق بشر، خانواده و آسیب‌های اجتماعی و حکمرانی الهی تمرکز داشت.

رهبر معظم انقلاب در پیامی به این کنگره بر ضرورت معرفی ائمه اطهار(ع) به جهانیان تأکید کردند و وظیفه برگزارکنندگان را استخراج و تلخیص ابعاد مختلف زندگی اهل‌بیت(ع) و انتشار آن با زبان مناسب دانستند.

شعار پنجمین کنگره «عدالت برای همه، ظلم به هیچ‌کس» بازتاب روح عدالت‌طلبانه امام رضا(ع) بود. این نشست بر اهمیت عدالت در ساختار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تأکید کرد و راهکارهایی برای مقابله با تبعیض و نابرابری ارائه داد. اما این پایان راه نبود. پنجمین کنگره، آغاز فصلی تازه بود. پس از این نشست، برنامه‌ریزی برای هفت دوره دو سالانه دیگر آغاز شد که قرار است مباحث رضوی را در سطح بین‌المللی مطرح کند. اکنون، در ۱۵ و ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، ششمین اجلاسیه کنگره جهانی حضرت رضا(ع) برگزار خواهد شد؛ رویدادی که گامی دیگر در مسیر شناخت اندیشه رضوی و نقش آن در تمدن اسلامی خواهد بود.

ششمین اجلاس؛ آغاز فصل تازه‌ای از شناخت رضوی

اکنون در سال ۱۴۰۴ مشهد مقدس بار دیگر میزبان ششمین اجلاسیه کنگره جهانی حضرت رضا(ع) است. این اجلاس با موضوع «حقوق و کرامت انسانی» به بررسی مفاهیمی بنیادین در زمینه زندگی اجتماعی انسان‌ها می‌پردازد. در این دوره، شخصیت‌های برجسته‌ای از ۲۱ کشور جهان حضور خواهند داشت. موضوعات مهمی مانند عدالت، حقوق مقاومت، اخلاق اسلامی، حقوق مهاجران و اقلیت‌های مذهبی مورد بحث قرار خواهد گرفت. همچنین نقش رسانه و هنر در معرفی اهل‌بیت(ع) بررسی خواهد شد. از نکات کلیدی ششمین اجلاسیه می‌توان به نقد حقوق بشر سکولار و چالش‌های آن، کرامت انسانی در اسلام و دیدگاه امام رضا(ع)، حق زندگی، حق آزادی بیان و حقوق اجتماع، نقش دین در تنظیم روابط انسانی و جلوگیری از تبعی، حقوق پناهجویان، مهاجران و گروه‌های اجتماعی خاص و پیشگیری از خشونت و آسیب‌های اجتماعی با الگوی اسلامی اشاره کرد.

روایت ادامه دارد...

کنگره جهانی امام رضا(ع) از نخستین دوره تا امروز، بستری برای شناخت بهتر اندیشه رضوی و بررسی تأثیرات اجتماعی و سیاسی این امام بزرگوار بوده است. اکنون نگاه‌ها به ششمین اجلاسیه دوخته شده است؛ محفلی علمی که مشهد مقدس را بار دیگر به مرکز تبادل اندیشه‌های دینی، اجتماعی و حقوقی تبدیل خواهد کرد.

خبرنگار: الهه ضمیری