حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، معاون پژوهش حوزه های علمیه کشور، در مراسم شب شهادت امام جواد (علیه السلام) که در مسجد امام حسن عسکری (ع) برگزار شد، ابعاد گوناگون زندگی، شخصیت علمی، اجتماعی و تاریخی امام جواد علیه‌السلام را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.

امام جواد (ع)، نخستین امام کودک در تاریخ امامت شیعه

حجت‌الاسلام‌ و المسلمین عباسی با اشاره به دوران زندگی امام جواد علیه‌السلام گفت: امام محمد تقی علیه‌السلام تنها ۲۵ سال زندگی کردند که از این مدت، ۱۷ سال را در جایگاه امامت سپری نمودند. ایشان نخستین امامی بودند که در سن پیش از بلوغ، یعنی در ۸ سالگی، به مقام امامت رسیدند. پس از ایشان، این امر برای امام هادی علیه‌السلام و در نهایت برای حضرت ولی‌عصر عجل‌الله تعالی فرجه نیز تکرار شد، اما آغاز این مسیر الهی و بی‌نظیر، با امامت حضرت جواد (ع) رقم خورد.

وی در ادامه افزود: مسئله امامت در سنین پایین، همواره یکی از چالش‌های تاریخی و اعتقادی در میان شیعیان و دیگر فرق اسلامی بوده است. با این حال، امام جواد (ع) با حضور فعال، پاسخ‌گویی قاطع و برخورداری از علم لدنی، نه‌تنها این شبهات را برطرف کردند، بلکه پایه‌های اعتقادی تشیع را تحکیم بخشیدند.

سه جلوه‌گاه سبک زندگی امام جواد (ع)

معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور اظهار داشت: سبک زندگی امام جواد علیه‌السلام را می‌توان در سه حوزه اساسی مورد بررسی قرار داد: نخست، روایات و احادیثی که از ایشان به‌جا مانده است؛ دوم، سلوک فردی و اجتماعی حضرت با خانواده، اصحاب و مردم؛ و سوم، قدرت و مهارت ایشان در رهبری و هدایت جامعه شیعه در یکی از سخت‌ترین برهه‌های تاریخی.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: از امام جواد (ع) حدود ۲۵۰ حدیث به ما رسیده است. این عدد در مقایسه با احادیث باقی‌مانده از سایر ائمه، ممکن است کم به‌نظر برسد، اما باید توجه داشت که همین تعداد اندک، سرشار از حکمت، تربیت، معنا و جهت‌دهی برای رشد انسان است. هر یک از این احادیث، ظرفیت‌های بزرگی برای ساختن فرد و جامعه دارد.

زندگی بدون خطا در دوران حساس و پرچالش

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به اینکه هیچ‌گونه خطا یا لغزش از امام جواد علیه‌السلام در تاریخ ثبت نشده است، گفت: در شرایطی که دشمنان، مخالفان، و حتی برخی از افراد درون جامعه شیعی به دنبال یافتن اشکال یا لغزشی در رفتار و گفتار امام بودند، ایشان با پاکی و تقوا و بهره‌مندی از عقل الهی، کوچک‌ترین نقطه ضعفی از خود نشان ندادند. این در حالی است که امام در دوران نوجوانی و جوانی در معرض شدیدترین فشارهای فکری، سیاسی و اجتماعی قرار داشتند.

وی افزود: هرکس در جهان امروز مدعی وجود رهبری همچون امام جواد (ع) در هر مذهب و آیینی است، باید نمونه‌ای از آن را معرفی کند. هیچ نمونه‌ای در تاریخ ادیان وجود ندارد که فردی در سن کودکی، رهبری دینی و سیاسی جامعه‌ای بزرگ را بر عهده گیرد و آن را بدون اشتباه از بحران عبور دهد.

پاسخ‌گویی به هزاران پرسش و اثبات شایستگی علمی

معاون پژوهش حوزه های علمیه به برگزاری جلسات علمی سنگین برای امتحان علمی امام جواد (ع) در سنین پایین اشاره کرد و گفت: از جمله روش‌های دشمنان برای زیر سؤال بردن امامت حضرت، دعوت ایشان به مناظره و جلسه‌های پرسش و پاسخ با بزرگ‌ترین علمای آن دوران بود. حضرت در این جلسات با تسلط بر علوم مختلف، به تمام پرسش‌ها پاسخ می‌دادند و حتی برخی از شیعیان نیز برای اطمینان از صحت امامت، از ایشان سؤال می‌پرسیدند. نقل است که در یک جلسه، بیش از ۳۰ هزار سؤال از حضرت پرسیده شد و ایشان به تمامی آن‌ها پاسخ دادند.

نقش امام جواد (ع) در پایان دادن به جریان واقفیه

وی در ادامه با اشاره به نقش امام جواد (ع) در از بین بردن جریان واقفی گفت: پس از شهادت امام رضا علیه‌السلام، جریان واقفیه که به دنبال انکار امامت امام جواد (ع) بود، تلاش کرد تا با ایجاد تردید، شیعه را از مسیر امامت منحرف کند. اما حضور فعال امام جواد (ع) در عرصه‌های مختلف و پاسخ‌گویی شفاف به تمامی شبهات، موجب شد تا این جریان به‌کلی منحل و از صحنه خارج شود.

استاد حوزه علمیه در پایان اذعان داشت : امام جواد علیه‌السلام نه‌تنها امامت خود را اثبات کردند، بلکه از امامت پدرشان، امام رضا (ع) نیز به‌شکل جدی دفاع نمودند و با استدلال و تبیین، به اثبات حقانیت کامل مسیر امامت پرداختند. ایشان با باز کردن افق‌های تازه‌ای در عقاید و باورهای شیعه، دریچه‌های جدیدی به روی اندیشه‌های دینی گشودند که پیش از آن، کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.