محسن زارعی؛ رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش در سال‌های اخیر، با اشاره به ماهیت آزمون‌های نهایی، گفت: این آزمون‌ها برخلاف امتحانات متداول مدارس که بیشتر جنبه آموزشی و تمرینی دارند (ارزشیابی برای یادگیری)، ابزارهایی استاندارد برای سنجش میزان تحقق اهداف آموزشی مشخص و از پیش تعیین شده در سطوح مختلف شناختی هستند (ارزشیابی از یادگیری) که طراحی آنها مبتنی بر اصول علمی سنجش و اندازه گیری صورت می‌گیرد که در آنها با بهره گیری از جدول هدف محتوا، سهم هر هدف و سرفصل آموزشی در ارزشیابی نهایی به صورت دقیق تعیین شده است.

وی افزود: در این چارچوب، سطح دشواری آزمون نیز طوری تنظیم می‌شود که طیف گسترده‌ای از توانمندی دانش آموزان را بسنجد؛ به گونه‌ای که نمره میانگین در چنین آزمونی معمولاً نمایانگر میزان تحقق حدود پنجاه درصدی اهداف آموزشی است.

زارعی تأکید کرد: برخلاف برداشت عمومی، میانگین در میانه بازه نمرات (ده) برای آزمونی از این نوع، نه نشانه ضعف مطلق، بلکه نماینده‌ای از واقعیت توزیع سطوح یادگیری درجمعیت دانش آموزی است.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با بیان این که انتظار دستیابی به میانگین‌های بسیار بالا از چنین آزمون‌هایی، با فلسفه طراحی و رسالت آموزشی آنها همخوان نیست، گفت: تفسیر و تحلیل داده‌های حاصل از نتایج این آزمون‌ها، صرفاً برای اهداف بازخوردی و برنامه ریزی آموزشی صورت می‌گیرد و به عنوان ابزاری تخصصی، در اختیار کارشناسان و سیاستگذاران آموزشی قرار می‌گیرد تا بتوانند با شناخت دقیق نقاط قوت و ضعف نظام آموزشی، تصمیمات اصلاحی مؤثرتری اتخاذ کنند.

زارعی خاطرنشان کرد: برخلاف برخی فضاسازی‌ها، این نتایج نه تنها ضعف نیست، بلکه فرصتی ارزشمند برای ارتقای کیفیت آموزش است، به شرط آنکه تحلیل آن به درستی انجام گیرد و بازخوردهای لازم برای بهبود تدریس، طراحی محتوا، و توانمندسازی معلمان استخراج شود.

وی تصریح کرد: چنین نگاهی نه تنها به فهم دقیق‌تر وضعیت آموزشی کشور کمک می‌کند، بلکه مسیر تحول در راستای عدالت آموزشی را نیز هموارتر خواهد ساخت.