به گزارش قدس خراسان، در شهر مشهد با توجه به وجود بارگاه منور امام هشتم(ع)، فضایی که تداعی‌کننده این وجه خاص باشد، لازم و ضروری است و این پرسش را در ذهن مردم و مسئولان ایجاد می‌کند که آیا فضای شهری مشهد تناسبی با امام رضا(ع) دارد یا خیر و در این زمینه چه اقدام‌هایی صورت گرفته است؟
اوایل تیر ماه سال جاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد مقدس گفت: پروژه طرح پیشخان‌های زیارت با هدف ایجاد پیوند فرهنگی، ساختاری و کالبدی میان شهر و حرم مطهر، به عنوان تکلیف به شهرداری ابلاغ شده است.
حمید ضمیری در همین راستا در گفت‌وگو با خبرنگار ما اضافه کرد: در قالب طرح پیشخان‌های زیارت به دنبال تحقق این هدف هستیم تا به طور مشخص پیوند محلات مختلف مشهد با حرم مطهر رضوی در ابعاد گوناگون معنوی، مدیریتی و کالبدی محقق شود و در این زمینه در فاز نخست در حوزه کالبدی ورود کردیم تا پیوند کالبدی محلات مختلف با حرم مطهر را برقرار کنیم.
وی در تکمیل گفته‌های خود توضیح داد: در همین زمینه چهار گونه شامل ورودی‌های شهر، ارتفاعات مشرف به حرم مطهر یا منظرگاه‌ها، مسیرهای منتهی به حرم منور شامل حمل و نقل عمومی قطارشهری، اتوبوسرانی و محورهای منتهی به حرم مطهر و کانون‌های محلی شناسایی شد تا در این چهار گونه اتفاق‌هایی بیفتد که زائران و مجاوران متوجه شوند در شهر رضوی هستند و پروژه‌هایی تعریف شده شامل المان، پیاده‌روسازی و آرایه در حوزه‌های مختلف که در سال ۱۴۰۴ حدود ۷۰۰میلیارد تومان بودجه برای آن در نظر گرفته شده و مراحل اجرایی شدن آن‌ها در حال طی شدن است. تعدادی از پروژه‌ها هم از سال گذشته در مناطق ۲ و ۹ یعنی بولوار فرامرز عباسی و بولوار رضوی شروع شده و در سایر مناطق هم به زودی آغاز خواهد شد.
توجه به هویت امام رضا(ع)؛ حلقه گمشده شهر مشهد
مدیر پروژه پیشخان‌های زیارت نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن تأکید بر املای درست کلمه «پیشخان» به معنای جلوخان و ایوان که شخص را به سمت ورودی هدایت می‌کند و تفاوت معنای آن با کلمه «پیشخوان» تشریح کرد: در چند دهه اخیر این دغدغه میان نخبگان حوزه معماری و طراحی شهری و سیما و منظر مطرح می‌شد که فضای مشهد متناسب با هسته زاینده شهر یعنی مرقد مطهر امام رضا(ع) نیست و این نگاه کم‌کم تبدیل به مطالبه مردمی شد که در این دوره شورای اسلامی شهر مطالعه‌ای صورت گرفت.
محمد هادی عرفان ادامه داد: یکی از نفسگیرترین کارها این است که بتوان یک پروژه مطالعاتی را به یک پروژه عملیاتی تبدیل کرد. در رایزنی‌های انجام شده در دی سال ۱۴۰۲ یک پروژه به نام «پیشخان‌های زیارت و شهر انسان‌محور» با رویکرد ایرانی اسلامی تعریف شد تا به متناسب‌سازی فضای شهر مشهد کمک کند.
وی عنوان کرد: بلافاصله فرایند اداری عملیات پروژه شروع شد و نخستین کار این بود که متناسب با این منشور که یک جزوه حدود ۱۰۰ صفحه‌ای است، عملیات اجرایی در عرصه‌هایی که این منشور تعیین کرده، انجام شود و یکی از نکات مهم در این مسیر، توجه به این موضوع بود که نقاطی با اهمیت‌تر از حرم مطهر ایجاد نشود و پروژه جهت‌گیری سیاسی نداشته باشد.
یادآوری رسم درست همسایه‌داری
مدیر پروژه پیشخان‌های زیارت رویکرد پروژه را تعمیق و توسعه زیارت در سطح شهر دانست و تأکید کرد: یکی از راهکارهای جدی برای رفع مشکلات و معضلات اجتماعی، بازگرداندن هویت امام رضا(ع) به شهر مشهد است تا به مردم یادآوری شود ما همسایه امام رضا(ع) هستیم به شرط آنکه این یادآوری عالمانه باشد. بر همین اساس مشاوران این طرح طبق قراردادهایی مکلف شدند تک‌تک مناطق مشهد را براساس منشور پیشخان زیارت بررسی کنند و قرار شد مشاوران برای هر منطقه طرح را به گونه‌ای پیش ببرند که در انتها شاهد یادمان‌هایی در مقیاس منطقه‌ای دست‌کم یک محور یا معبر و در مقیاس ناحیه‌ای باشیم و اگر مشاوران بتوانند با مردم تعامل کنند، نماهای ایرانی اسلامی در شهر داشته باشیم.
عرفان گفت: نبود هویت امام رضا(ع) در شهر آسیب بزرگی است و در قالب یک پروژه نمی‌توان این آسیب را برطرف کرد و آنچه در دست اقدام قرار دارد، یکی پروژه پیشخان‌های زیارت و دیگری ضوابط حوزه نماست که اواخر دوره سیزدهم به کل استانداران ابلاغ شد و به تازگی هم مصوبه‌ای در فرایندهای اداری آمده که کمیته‌های سیما و منظر در سطح استانی شکل بگیرند تا کمک کنند در شهری مانند مشهد متناسب با هویت، نما داشته باشیم. همچنین علاوه بر وجود مشاورانی برای طراحی سه محصول یادمان، معبر و نما، با یک مشاور به طور مشخص قرارداد بسته شد تا برای نخستین بار در شهرسازی مشهد همه شهر را در نسبت با امام هشتم(ع) خوانش کند.
وی تعداد نقاط شناسایی شده مستعد و منطبق بر منشور پیشخان‌های زیارت در شهر مشهد را ۳ هزار و ۵۰۰ نقطه اعلام کرد و افزود: این نقاط می‌توانند شهروندان را به یاد حضرت بیندازند به شرطی که طراحی مفهوم زیارت در شهر مشهد را با نگاه عالمانه توسعه دهند تا در مسیرهای نزدیک به حرم مطهر این اتفاق به تشرف منجر شود و در اماکن دورتر از حرم منور، شهروندان را به یاد امام رضا(ع) بیندازند. باید گفت ظرفیت فضای شهری ما با وجود اقدام‌های عمرانی چندهزار میلیاردی همه ساله مدیریت شهری با غفلت از ابراز ارادت به حضرت شکل گرفته و این پروژه در حد مرهم می‌تواند در فضای شهری تجربه‌ای را خلق کند تا در فضای شهری به یاد امام رضا(ع) باشیم و به ایشان عرض ارادت کنیم و اینکه این پروژه چگونه باشد، خود یک پروژه مفصل مهندسی است.
فاصله مشهد با شهر تراز امام رضا(ع)
مدیر پروژه پیشخان‌های زیارت تشریح کرد: در سال ۱۴۰۳ با حدود هزار نفر کار کارشناسی در کمیته‌های راهبری و با سخت‌گیری بسیار بالا پروژه‌ها طراحی شد که در طراحی پروژه سعی کردیم مبلمان شهری، نورپردازی و امکانات ارتقادهنده فضای شهری را به خدمت بگیریم تا به رویکرد هدفمند اشاره به حضرت برسیم.
عرفان با اشاره به ویژگی منحصر به فرد شهر مشهد توضیح داد: مشهد تنها شهری است که هم پایتخت فارسی‌زبانان محسوب می‌شود و هم پایتخت شیعیان؛ یعنی در مشهد امام رضا(ع)، ظرفیت زیارت ۲۵۰ میلیون شیعه را داریم و از طرف دیگر وجود آرامگاه فردوسی بوده که برای فارسی‌زبانان خیلی مهم است و این دو ویژگی می‌تواند هم‌افزایی بالایی برای شهر مشهد ایجاد کند. در پروژه پیشخان تلاش کردیم این هم‌افزایی و حضور ۸۰ ملیت مختلف حتی در تعداد اندک را ببینیم و به تنوع این اقوام و تفاوت سبک زندگی در شمال و جنوب مشهد هم توجه کنیم و از مشاوران خواسته‌ایم به سمت کارهای مشابه نروند.
وی در پایان افزود: ۵۰ پروژه شامل انواع المان، معابر، مبلمان، نورپردازی و سایر پروژه‌ها در سال گذشته طراحی و تلاش شد که شبیه هم نباشند و محلی عمل کنند و مردم آن‌ها را دوست داشته باشند. در حال حاضر منتظر هستیم این پروژه‌ها در مناطق به اجرا برسند و شاهد بازخورد مردم باشیم ضمن آنکه باید سال‌ها کار کنیم تا مشهد شهر تراز امام رضا(ع) شود.
شهر مشهد سال‌هاست از نبود این هویت به ویژه با تخریب بافت سنتی اطراف حرم مطهر رنج می‌برد. امید است انجام این پروژه بتواند در عمل، فضای حضور بارگاه امام هشتم(ع) در شهر را متجلی کند.
حمید ضمیری در همین راستا در گفت‌وگو با خبرنگار ما اضافه کرد: در قالب طرح پیشخان‌های زیارت به دنبال تحقق این هدف هستیم تا به طور مشخص پیوند محلات مختلف مشهد با حرم مطهر رضوی در ابعاد گوناگون معنوی، مدیریتی و کالبدی محقق شود و در این زمینه در فاز نخست در حوزه کالبدی ورود کردیم تا پیوند کالبدی محلات مختلف با حرم مطهر را برقرار کنیم.
وی در تکمیل گفته‌های خود توضیح داد: در همین زمینه چهار گونه شامل ورودی‌های شهر، ارتفاعات مشرف به حرم مطهر یا منظرگاه‌ها، مسیرهای منتهی به حرم منور شامل حمل و نقل عمومی قطارشهری، اتوبوسرانی و محورهای منتهی به حرم مطهر و کانون‌های محلی شناسایی شد تا در این چهار گونه اتفاق‌هایی بیفتد که زائران و مجاوران متوجه شوند در شهر رضوی هستند و پروژه‌هایی تعریف شده شامل المان، پیاده‌روسازی و آرایه در حوزه‌های مختلف که در سال ۱۴۰۴ حدود ۷۰۰میلیارد تومان بودجه برای آن در نظر گرفته شده و مراحل اجرایی شدن آن‌ها در حال طی شدن است. تعدادی از پروژه‌ها هم از سال گذشته در مناطق ۲ و ۹ یعنی بولوار فرامرز عباسی و بولوار رضوی شروع شده و در سایر مناطق هم به زودی آغاز خواهد شد.
توجه به هویت امام رضا(ع)؛ حلقه گمشده شهر مشهد
مدیر پروژه پیشخان‌های زیارت نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن تأکید بر املای درست کلمه «پیشخان» به معنای جلوخان و ایوان که شخص را به سمت ورودی هدایت می‌کند و تفاوت معنای آن با کلمه «پیشخوان» تشریح کرد: در چند دهه اخیر این دغدغه میان نخبگان حوزه معماری و طراحی شهری و سیما و منظر مطرح می‌شد که فضای مشهد متناسب با هسته زاینده شهر یعنی مرقد مطهر امام رضا(ع) نیست و این نگاه کم‌کم تبدیل به مطالبه مردمی شد که در این دوره شورای اسلامی شهر مطالعه‌ای صورت گرفت.
محمد هادی عرفان ادامه داد: یکی از نفسگیرترین کارها این است که بتوان یک پروژه مطالعاتی را به یک پروژه عملیاتی تبدیل کرد. در رایزنی‌های انجام شده در دی سال ۱۴۰۲ یک پروژه به نام «پیشخان‌های زیارت و شهر انسان‌محور» با رویکرد ایرانی اسلامی تعریف شد تا به متناسب‌سازی فضای شهر مشهد کمک کند.
وی عنوان کرد: بلافاصله فرایند اداری عملیات پروژه شروع شد و نخستین کار این بود که متناسب با این منشور که یک جزوه حدود ۱۰۰ صفحه‌ای است، عملیات اجرایی در عرصه‌هایی که این منشور تعیین کرده، انجام شود و یکی از نکات مهم در این مسیر، توجه به این موضوع بود که نقاطی با اهمیت‌تر از حرم مطهر ایجاد نشود و پروژه جهت‌گیری سیاسی نداشته باشد.
یادآوری رسم درست همسایه‌داری
مدیر پروژه پیشخان‌های زیارت رویکرد پروژه را تعمیق و توسعه زیارت در سطح شهر دانست و تأکید کرد: یکی از راهکارهای جدی برای رفع مشکلات و معضلات اجتماعی، بازگرداندن هویت امام رضا(ع) به شهر مشهد است تا به مردم یادآوری شود ما همسایه امام رضا(ع) هستیم به شرط آنکه این یادآوری عالمانه باشد. بر همین اساس مشاوران این طرح طبق قراردادهایی مکلف شدند تک‌تک مناطق مشهد را براساس منشور پیشخان زیارت بررسی کنند و قرار شد مشاوران برای هر منطقه طرح را به گونه‌ای پیش ببرند که در انتها شاهد یادمان‌هایی در مقیاس منطقه‌ای دست‌کم یک محور یا معبر و در مقیاس ناحیه‌ای باشیم و اگر مشاوران بتوانند با مردم تعامل کنند، نماهای ایرانی اسلامی در شهر داشته باشیم.
عرفان گفت: نبود هویت امام رضا(ع) در شهر آسیب بزرگی است و در قالب یک پروژه نمی‌توان این آسیب را برطرف کرد و آنچه در دست اقدام قرار دارد، یکی پروژه پیشخان‌های زیارت و دیگری ضوابط حوزه نماست که اواخر دوره سیزدهم به کل استانداران ابلاغ شد و به تازگی هم مصوبه‌ای در فرایندهای اداری آمده که کمیته‌های سیما و منظر در سطح استانی شکل بگیرند تا کمک کنند در شهری مانند مشهد متناسب با هویت، نما داشته باشیم. همچنین علاوه بر وجود مشاورانی برای طراحی سه محصول یادمان، معبر و نما، با یک مشاور به طور مشخص قرارداد بسته شد تا برای نخستین بار در شهرسازی مشهد همه شهر را در نسبت با امام هشتم(ع) خوانش کند.
وی تعداد نقاط شناسایی شده مستعد و منطبق بر منشور پیشخان‌های زیارت در شهر مشهد را ۳ هزار و ۵۰۰ نقطه اعلام کرد و افزود: این نقاط می‌توانند شهروندان را به یاد حضرت بیندازند به شرطی که طراحی مفهوم زیارت در شهر مشهد را با نگاه عالمانه توسعه دهند تا در مسیرهای نزدیک به حرم مطهر این اتفاق به تشرف منجر شود و در اماکن دورتر از حرم منور، شهروندان را به یاد امام رضا(ع) بیندازند. باید گفت ظرفیت فضای شهری ما با وجود اقدام‌های عمرانی چندهزار میلیاردی همه ساله مدیریت شهری با غفلت از ابراز ارادت به حضرت شکل گرفته و این پروژه در حد مرهم می‌تواند در فضای شهری تجربه‌ای را خلق کند تا در فضای شهری به یاد امام رضا(ع) باشیم و به ایشان عرض ارادت کنیم و اینکه این پروژه چگونه باشد، خود یک پروژه مفصل مهندسی است.
فاصله مشهد با شهر تراز امام رضا(ع)
مدیر پروژه پیشخان‌های زیارت تشریح کرد: در سال ۱۴۰۳ با حدود هزار نفر کار کارشناسی در کمیته‌های راهبری و با سخت‌گیری بسیار بالا پروژه‌ها طراحی شد که در طراحی پروژه سعی کردیم مبلمان شهری، نورپردازی و امکانات ارتقادهنده فضای شهری را به خدمت بگیریم تا به رویکرد هدفمند اشاره به حضرت برسیم.
عرفان با اشاره به ویژگی منحصر به فرد شهر مشهد توضیح داد: مشهد تنها شهری است که هم پایتخت فارسی‌زبانان محسوب می‌شود و هم پایتخت شیعیان؛ یعنی در مشهد امام رضا(ع)، ظرفیت زیارت ۲۵۰ میلیون شیعه را داریم و از طرف دیگر وجود آرامگاه فردوسی بوده که برای فارسی‌زبانان خیلی مهم است و این دو ویژگی می‌تواند هم‌افزایی بالایی برای شهر مشهد ایجاد کند. در پروژه پیشخان تلاش کردیم این هم‌افزایی و حضور ۸۰ ملیت مختلف حتی در تعداد اندک را ببینیم و به تنوع این اقوام و تفاوت سبک زندگی در شمال و جنوب مشهد هم توجه کنیم و از مشاوران خواسته‌ایم به سمت کارهای مشابه نروند.
وی در پایان افزود: ۵۰ پروژه شامل انواع المان، معابر، مبلمان، نورپردازی و سایر پروژه‌ها در سال گذشته طراحی و تلاش شد که شبیه هم نباشند و محلی عمل کنند و مردم آن‌ها را دوست داشته باشند. در حال حاضر منتظر هستیم این پروژه‌ها در مناطق به اجرا برسند و شاهد بازخورد مردم باشیم ضمن آنکه باید سال‌ها کار کنیم تا مشهد شهر تراز امام رضا(ع) شود.
شهر مشهد سال‌هاست از نبود این هویت به ویژه با تخریب بافت سنتی اطراف حرم مطهر رنج می‌برد. امید است انجام این پروژه بتواند در عمل، فضای حضور بارگاه امام هشتم(ع) در شهر را متجلی کند.
نظر شما