سپهر مهرابی کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار قدس آنلاین در رابطه با اهمیت استقلال حاکمیت در خلق پول برای اهداف کلان حاکمیتی گفت: یکی از معایب اصلی و اساسی نظام بانک‌داری کشور، مسئله خلق پول و رشد نقدینگی بی‌ضابطه کشور است که منجر به رشد مانده تسهیلات، شکل‌گیری مشکلات فزاینده در بازپرداخت تسهیلات کلان به دلیل شکل‌گیری روابط در اعطای تسهیلات و اعتبارات شبکه بانکی و از همه مهم‌تر وقوع تورم در اقتصاد کشور شده است که به دلیل نظام بانکی ذخیره جزئی شاهد این وضعیت هستیم و استقلال حاکمیت در خلق پول عملا در این مدل از بانک‌داری از بین رفته است.
وی با اشاره به انحراف موجود در بخش نظام بانکی ذخیره جزئی خاطرنشان کرد: در نظام بانکی ذخیره جزئی، بانک‌های تجاری با استفاده از سپرده‌های مردم و ذخیره قانونی کم و اندک ۱۰ درصدی، می‌توانند تا ۹ برابر سپرده‌های جذب شده، خلق پول کنند و نقدینگی را رشد دهند. این در شرایط کنونی ایران که بانک‌ها با دارایی‌های با نقدشوندگی پایین، رشد مانده تسهیلات و همچنین پروژه‌های شکست‌خورده مواجه‌اند، عملاً به بمب تورمی تبدیل شده است. هرگونه خلق پول جدید از سوی بانک مرکزی از مسیر اضافه‌برداشت بانک‌ها یا حتی حمایت هدفمند بانک مرکزی که وارد این مدل از بانک‌داری می‌شود؛ با ضریب فزاینده، چندین برابر نقدینگی جدید تولید می‌کند که سر از بازار دارایی‌های غیرمولد در می‌آورد و قیمت‌ها را منفجر می‌کند و اصلا به هدف اصلی از خلق پول توسط حاکمیت نزدیک نیز نیست.
مهرابی در ادامه افزود: راهکار اساسی گذار از بانک‌داری ذخیره جزئی و استقرار نظام بانکی ذخیره کامل است ولی رسیدن به این مدل از بانک‌داری زمان‌بر است و برای همین امر با توجه به شرایط جنگی فعلی باید به سمت ایجاد رینگ دوم پرداخت با حساب‌های واحد نزد بانک مرکزی حرکت کنیم که این مشکل را حل می‌کند. این ابتکار مبتنی بر این است که پول تازه خلق‌شده امکان تبدیل شدن به سپرده نزد بانک‌های تجاری و خلق پول مجدد را در حساب موجود در رینگ دوم پرداخت ندارد. به عبارت دیگر، خلق پول در رینگ دوم پرداخت، اثر «یک به یک» بر نقدینگی دارد و از مسیرهای انحرافی و چندبرابری خلق پول توسط بانک‌ها عبور نمی‌کند. این ویژگی به بانک مرکزی اجازه می‌دهد که سیاست پولی انبساطی هدفمند و کنترل‌شده اعمال کند؛ یعنی منابع مالی مورد نیاز اقتصاد جنگی را تأمین کند، بدون آنکه تورم افسارگسیخته ایجاد کند.
وی با اشاره به هدایت اعتبارات بانکی در راستای تامین نیازهای جنگی در رینگ دوم پرداخت گفت: مزیت مهم دیگر این مدل، امکان هدایت دقیق و هدفمند منابع خلق‌شده است. در نظام بانکی فعلی، حتی اگر بانک مرکزی پایه پولی را افزایش دهد با این امید که بانک‌ها آن را به تولیدکنندگان وام دهند، هیچ تضمینی برای تحقق این هدف وجود ندارد. بانک‌ها در نهایت به سمت پرریسک‌ترین و سودآورترین مشتریان می‌روند که اغلب در بخش‌های غیرمولد فعال‌اند. اما در رینگ دوم پرداخت، بانک مرکزی می‌تواند پول خلق‌شده را مستقیماً و بدون واسطه به خانوارها، تولیدکنندگان یا دولت تخصیص دهد. این ویژگی به دولت امکان می‌دهد که در شرایط جنگی، حمایت معیشتی از خانواده‌ها، تأمین کالاهای اساسی، سرمایه‌گذاری دفاعی و تأمین مالی تولید را به شکلی مستقیم، شفاف و غیرتورمی انجام دهد.
مهرابی افزود: نکته مهم دیگر، ویژگی قرض‌الحسنه بودن این تسهیلات است. در این مدل، بانک مرکزی پول را با نرخ بهره صفر درصد در اختیار مردم یا تولیدکنندگان قرار می‌دهد.
نظر شما