در جریان جنگ ۱۲روزه، جلوه‌ای کم‌نظیر از این سرمایه به نمایش گذاشته شد؛ مردمی که بدون دعوت رسمی، با جان و دل در کنار نظام ایستادند. این سطح از اعتماد نه حاصل تبلیغات رسانه‌ای است و نه محصول شعارهای سیاسی؛ بلکه ریشه در عملکرد صادقانه، خدمت خالصانه و احساس همراهی با مردم دارد.کشورهایی که از سرمایه اجتماعی غنی برخوردارند، حتی در شرایط محدودیت منابع نیز می‌توانند بحران‌ها را به خوبی مدیریت کنند. در مقابل، نظام‌هایی که اعتماد عمومی را از دست می‌دهند، هر چند از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها و منابع برخوردار باشند، به تدریج دچار فروپاشی خواهند شد. به همین دلیل، رهبر معظم انقلاب همواره تأکید کرده‌اند هر اقدام صادقانه، مردمی و شفاف از سوی مسئولان، بنایی نو از اعتماد عمومی ایجاد می‌کند؛ و در مقابل، هر وعده بر زمین مانده و هر برخورد تحقیرآمیز با مردم، زخمی عمیق بر پیکر سرمایه اجتماعی کشور وارد می‌کند.اکنون و پس از توفان، در آرامش به وجود آمده از میدان ایستادگی، نوبت آن است که سرمایه اجتماعی شکل گرفته، به میدان خدمت و اصلاح امور منتقل شود. در این نقطه حساس، نظام اداری کشور در برابر آزمونی سرنوشت‌ساز قرار دارد.
بحران پنهان
یک مقام مسئول در سازمان امور اداری و استخدامی کشور اخیراً اعلام کرده درصد بالایی از مردم نسبت به عملکرد نظام اداری کشور ناراضی‌اند. این نارضایتی صرفاً یک عدد نیست، بلکه نشانگر بحرانی پنهان در اعتماد عمومی نسبت به ساختار اداری است. اگر این اعتماد در میدان عمل ترمیم نشود، بی‌تردید در مواجهه با افکار عمومی، چالش‌های جدی ایجاد خواهد کرد.
مدیری که در اتاق بسته و پشت تابلو «بدون هماهنگی وارد نشوید» پنهان شده است، نمی‌تواند خادم ملتی باشد که در میدان‌های خطر جانفشانی کرده‌اند. همان طور که پس از دفاع مقدس، مسئولان بی‌درنگ به «جهاد بازسازی» پرداختند، امروز نیز جامعه به «جهاد مردم‌داری» نیاز دارد؛ فرصتی که اگر در پیچ و خم بروکراسی و جلسات فرسایشی تلف شود، سرمایه‌ای گرانبها از دست خواهد رفت.
راهکارهای کلیدی
برای بازسازی اعتماد عمومی و اصلاح نظام اداری، مجموعه‌ای از اقدام‌ها با رویکردی جهادی مورد پیشنهاد است:
۱- نهادینه‌سازی مدیریت جهادی: مدیر جهادی، مدیری است که در پی گره‌گشایی از مشکلات، شب و روز نمی‌شناسد؛ برنامه‌ریزی ثابتی برای ملاقات‌های مردمی و رسیدگی به شکایت‌های آن‌ها دارد، از حوزه مدیریتی خود سرکشی می‌کند و هر گونه بی‌احترامی با ارباب رجوع را تحمل نمی‌کند. در منش و رفتار او خبری از اشرافی‌گری، رانت‌خواری، تنبلی، مصرف‌گرایی و انحراف از ارزش‌های انقلاب نیست .
۲- اصلاح فرایندها: مردم نباید میان اداره‌ها، امضاها و مراحل پیچیده گرفتار شوند. نظام اداری باید ساده، کم‌هزینه و قابل پیگیری باشد. تصمیم‌ها باید در راستای تکریم ارباب رجوع، تسهیل خدمت‌رسانی و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین اتخاذ شوند. همچنان که تلاش دولت در این زمینه با راه‌اندازی «سامانه فواد» (فوریت‌های اداری با شماره تماس ۱۲۸) برای رسیدگی سریع به مشکلات، اعتراض‌ها و نارضایتی‌های شهروندان از نظام اداری، قابل تحسین است.
۳- مدیران پاسخگو: مدیری که همواره خود را مسئول در برابر حل مشکلات می‌داند، کارمندی که فراتر از ساعت اداری به مردم خدمت می‌کند و مسئولی که بدون تشریفات در میان مردم حاضر می‌شود، نماد نظامی کارآمد و مردمی‌اند. پاسخ‌گویی سریع، شفاف و مؤدبانه باید به یک اصل غیر قابل چشم‌پوشی در نهادهای اداری تبدیل شود.
۴- ارزیابی مدیریت: ارتقای مدیران نباید صرفاً بر اساس روابط سیاسی یا سوابق اداری باشد، بلکه باید بر پایه رضایت مردم، کارآمدی، روحیه جهادی و توان حل مسائل واقعی شکل گیرد. همان گونه که نهادهای نظارتی به تخلفات حساس‌اند، باید از مدیران پرتلاش، مردمدار، ضدفساد و رانت نیز تجلیل و حمایت کنند.
۵- پاسخ‌گویی و پیگیری مستمر: در عصر فناوری، ناکارآمدی‌هایی نظیر شماره تماس‌های اشتباه، وب‌سایت‌های غیرفعال یا نبود پاسخ‌گویی تلفنی، پذیرفتنی نیست. پیگیری تا حصول نتیجه باید به یک اصل مهم در فرایندهای اداری تبدیل شود. میزهای خدمت در نمازهای جمعه و ملاقات‌های مردمی در مساجد باید تقویت شود. مسئولان و نمایندگان مجلس نیز باید با جدیت درخواست‌های مردمی به ویژه در بستر فضای مجازی (دایرکت و کامنت) را پاسخ دهند و پیگیری کنند.
اکنون زمان آن فرا رسیده است که دولت و مسئولان، پرچمدار «جهاد خدمت و مردم‌داری» باشند؛ همان گونه که مردم، پرچمدار ایستادگی بودند. اگر مسئولان از پشت میزهای اداری به میان مردم بیایند و صادقانه برای رضایتمندی آنان گام بردارند، این ملت نیز همچنان وفادارانه در کنار نظام خواهند ایستاد.در منظومه دینی و اسلامی و سیره علما و بزرگان، خدمت به مردم نه تنها یک وظیفه اداری یا اجتماعی، بلکه عبادتی بزرگ و مسیری به سوی قرب الهی است. امام حسین(ع) می‌فرماید: نیازهای مردم به شما از نعمت‌های الهی است، بنابراین از این نعمت‌ها خسته نشوید. از این منظر، نظام اداری کشور نه فقط با بخشنامه بلکه باید با تقویت باورهای دینی و روحیه خدمت، کارکنان خود را به خادمان صادق مردم تبدیل کند. اگر روح خدمت با توصیه‌های اهل بیت(ع) در گره‌گشایی از کار مردم ریشه بدواند، میز اداری به سکوی بندگی و رضایت الهی بدل خواهد شد.
رفتارهای صمیمی و میدانی سران قوا، برخی از وزیران و مسئولان نظام در میان مردم، مساجد، هیئت‌ها، بیمارستان‌ها و مناطق آسیب‌دیده در طول جنگ اخیر، صرفاً نمایش نبود؛ بلکه پیامی روشن به ملت ایران داشت که «حاکمیت در کنار شماست، نه بالای سر شما».
نظر شما