در این روز، به ژرفای زندگی مردی سفر می‌کنیم که از دل آتشکده‌ها در جست‌وجوی حقیقت، هجرت کرد و در مدینه منوره به نور اسلام منور شد. او که با لقب پرافتخار «سلمان منا اهل البیت(ع)» از زبان مبارک پیامبر(ص) مفتخر شد، نه فقط یک صحابی، بلکه یک مکتب است.
مکتب سلمان، درس‌هایی ارزشمند چون حقیقت‌جویی، پایداری، بصیرت و خدمت به خلق را به ما می‌آموزد. او نمادی از پیوند عمیق ایرانیت و اسلامیت است؛ شخصیتی که با وجود ریشه‌های ایرانی، به چنان جایگاهی در اسلام رسید که جزو اهل بیت پیامبر(ص) محسوب شد. در این فرصت، با نگاهی عمیق‌تر به زندگی پربار سلمان تلاش می‌کنیم از آموزه‌های او برای ساختن فردایی بهتر الهام بگیریم.

سلمان فارسی؛ از آتشکده تا نور نبوت

سلمان با نام اصلی روزبه، در روستای جی در نزدیکی اصفهان متولد شد. پدرش، بدخشان کاهن، موبد زرتشتی بود و مسئولیت روشن نگه داشتن آتش مقدس را بر عهده داشت، اما روزبه با وجود تربیت در محیطی زرتشتی، هرگز نتوانست آتش را به عنوان خدا بپذیرد. او در اعماق قلب خود، احساسی قوی نسبت به وجود خدای یکتا داشت. اشتیاق روزبه به یافتن حقیقت، او را به سمت مسیحیت سوق داد. او خانه و خانواده خود را ترک کرد و به شام رفت تا در خدمت راهبان مسیحی، به دنبال پاسخ سؤالات خود باشد. سلمان سال‌ها در دیرهای مختلف به سر برد و از علم و دانش راهبان بهره‌مند شد. او از زبان آنان بشارت ظهور پیامبری را شنید که در سرزمین عربستان ظهور خواهد کرد.
سلمان با شنیدن این بشارت، آرام و قرار خود را از دست داد. او می‌دانست باید خود را به این پیامبر(ص) برساند، حتی اگر این کار به بهای تحمل رنج و سختی فراوان تمام شود. سلمان در راه رسیدن به پیامبر(ص) به اسارت درآمد و به عنوان برده در مدینه فروخته شد.
اما این اسارت نتوانست مانع رسیدن سلمان به هدفش شود. او با زیرکی و هوشمندی توانست خود را از بردگی رها کند و در محضر پیامبر(ص) حاضر شود. سلمان با دیدن نشانه‌هایی که از پیامبر(ص) شنیده بود، به حقانیت او ایمان آورد و به دین اسلام مشرف شد.

‏سلمان فارسی؛ از صحابی تا منا اهل البیت(ع)

سلمان پس از اسلام آوردن به یکی از نزدیک‌ترین و مورد اعتمادترین یاران پیامبر(ص) تبدیل شد. او در تمام جنگ‌ها و غزوه‌ها در کنار پیامبر(ص) حضور داشت و با جان و دل از ایشان حمایت می‌کرد. سلمان در جنگ خندق با ارائه طرح حفر خندق نقش مهمی در پیروزی مسلمانان ایفا کرد. پیامبر(ص) به سلمان لقب «منا اهل البیت(ع)» را دادند. این لقب نشان از جایگاه والای سلمان در نزد پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) دارد. سلمان به واسطه این لقب به عنوان یکی از اعضای خانواده پیامبر(ص) محسوب می‌شد.
سلمان پس از رحلت پیامبر(ص)، به عنوان یکی از مدافعان حریم ولایت، در کنار امیرالمؤمنین(ع) باقی ماند. او در دوران خلافت خلفا، همواره از حق و عدالت دفاع می‌کرد و از ظلم و ستم بیزار بود. سلمان در دوران خلافت عمر، به عنوان حاکم مدائن منصوب شد. او در این مقام با عدالت و انصاف رفتار می‌کرد و تمام تلاش خود را برای خدمت به مردم به کار می‌گرفت.

ابعاد شخصیتی سلمان فارسی

سلمان فارسی شخصیتی چندبعدی داشت که هر بعد آن می‌تواند برای ما الگو و سرمشق باشد. او از علم و دانش فراوانی برخوردار بود. به زبان‌های مختلفی مسلط بود و از تاریخ و فرهنگ ملل مختلف آگاهی داشت. سلمان همواره به دنبال کسب علم و دانش بود و از هیچ فرصتی برای یادگیری دریغ نمی‌کرد. او نه‌فقط در سیاست و فرهنگ، بلکه در سلوک شخصی و اخلاقی نیز اسوه‌ای کم‌نظیر بود. سلمان زندگی زاهدانه‌ای را در پیش گرفته بود. او به مال و مقام دنیا هیچ علاقه‌ای نداشت و همواره به فکر آخرت خود بود. در دوران حکومتش در مدائن، با وجود داشتن قدرت و ثروت فراوان، زندگی ساده‌ای را در پیش گرفته بود و از بیت‌المال برای خود چیزی برنمی‌داشت.
سلمان از شجاعت و دلاوری بی‌نظیری برخوردار بود. او در تمام جنگ‌ها و غزوه‌ها با شجاعت تمام در برابر دشمنان اسلام می‌ایستاد و از جان خود برای دفاع از دین خدا دریغ نمی‌کرد. ‏او با وجود داشتن علم و دانش فراوان، همواره متواضع و فروتن بود. هرگز خود را از دیگران برتر نمی‌دانست و همواره با احترام و ادب با مردم رفتار می‌کرد.

‏درس‌هایی از زندگی سلمان برای دنیای امروز

زندگی سلمان فارسی سرشار از درس‌ها و عبرت‌هایی است که می‌تواند برای ما در دنیای امروز راه‌گشا باشد. سلمان به ما می‌آموزد هرگز نباید از جست‌وجوی حقیقت دست بکشیم. او با وجود تمام سختی‌ها و موانع، تا رسیدن به هدف خود به تلاش و کوشش ادامه داد.
‏ سلمان به ما می‌آموزد در راه حق و عدالت باید ثابت‌قدم باشیم و از هیچ چیز نهراسیم. او در دوران فتنه‌ها و آشوب‌ها، هرگز از مسیر حق منحرف نشد و تا آخرین لحظه از ولایت امیرالمؤمنین(ع) دفاع کرد.
سلمان به ما می‌آموزد باید همواره به دنبال کسب علم و دانش باشیم. او با کسب علم و دانش فراوان توانست به درک عمیقی از دین اسلام برسد و به یکی از یاران نزدیک پیامبر(ص) تبدیل شود. سلمان به ما می‌آموزد باید همواره در خدمت مردم باشیم و از هیچ تلاشی برای رفع مشکلات آن‌ها دریغ نکنیم. او در دوران حکومتش در مدائن، تمام تلاش خود را برای خدمت به مردم به کار گرفت و با عدالت و انصاف با آن‌ها رفتار کرد.
سلمان فارسی یک اسطوره است؛ اسطوره‌ای که نامش برای همیشه در تاریخ اسلام زنده خواهد ماند. او نه فقط یک صحابی بزرگوار، بلکه یک الگو و سرمشق برای تمام مسلمانان جهان است.

زهره هاشمی