این پژوهشگر دینی در ویژه‌برنامه «توحیدخانه» که با محور «عاشورا، حماسه و مقاومت امروز»، از شبکه یک سیما به روی آنتن رفت، با موضوع «مفهوم عزت و ذلت در واقعه عاشورا و تقابل حق و باطل در طول تاریخ»، به ایراد سخن پرداخت.
نپذیرفتن ننگ بیعت یزیدیان زمانه
حجت‌الاسلام‌والمسلمین الهی، در ابتدای بحث با اشاره به برخی نگاه‌های نادرست به واقعه عاشورا، گفت: عده‌ای گمان می‌کنند امام حسین (ع) از همان ابتدا عزم جنگ با حاکمیت وقت را داشت، درحالی‌که حرف سیدالشهدا (ع) از ابتدا و تا آخرین لحظه این بود که ما زیر بار ننگ ذلت بیعت با یزید و یزیدیان زمانه نمی‌رویم، در مقابل، یزیدیان، امام حسین (ع) را بین پذیرش بیعت و کشته‌شدن، مخیر کرده بودند.
وی، افزود: پاسخ امام حسین (ع) در مقابل اجبار ارادهٔ یزیدیان، «هیهات من الذله»، بود.
بنابراین، آنچه اتفاق افتاد، امری تحمیلی بر سیدالشهدا (ع) بود، فلذا، حضرت (ع) تمام تلاش خود را به کاربرد تا جنگی صورت نگیرد؛ اما تلاش حضرت و روشنگری‌های ایشان حتی در روز عاشورا، سودی نبخشید.
الهی با بیان اینکه رویکرد امام حسین (ع)، صلح‌طلبانه و دعوت است، اما طرف مقابل نمی‌خواهد سخنان امام را بشنود و اصرار بر تحمیل ارادۀ خود با خشونت دارد، تصریح کرد: این امر منجر به مقاومت سیدالشهدا (ع) به شکل حماسی و عزتمندانه می‌شود و امام (ع)، مظلومانه اما بااقتدار، به شهادت می‌رسد.
معانی عزت در قرآن کریم
این استاد حوزه علمیه با تأکید بر وجود تفاسیر گوناگون از واژۀ «عزت»، اظهار داشت: عزت از کلید واژه‌های بسیار مهم در فرهنگ دینی به شمار می‌رود و در آیات و روایات، انعکاس بسیار وسیعی دارد.
وی، اضافه کرد: ادبیات قرآن این است که «من کان یرید العزة فلله العزة جمیعاً»، اگر کسی دنبال عزت حقیقی است بداند که عزت تماماً از آنِ خداست. عزت به معنای نفوذناپذیری و شکست‌ناپذیری است؛ به این معنی که انسان در مقابل حادثه‌ها، منفعل نباشد.
وی معنای «عزت» را، تسلیم‌نشدن در برابر فشارها در مسیر حق دانست و خاطرنشان کرد: در قرآن کریم عزت به معنای منفی نیز به‌کاررفته است؛ مثلاً در آیۀ ۲ سورۀ ص می‌فرماید: «بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی عِزَّةٍ وَشِقَاقٍ»، کافران هم از عزت دم می‌زنند، اما این عزت در واقع سرسختی آنها، در مقابل حرف حق است. ظاهرش عزت است اما در واقع عزت حقیقی نیست بلکه عزت حقیقی، ایستادگی در راه حق و تسلیم نشدن در برابر جریان باطل است؛ چنانکه می‌بینیم سیدالشهدا (ع) تا لحظۀ آخر، این عزت را، حفظ کرده است.
مصلحت و مفسده در اسلام
حجت‌الاسلام الهی، با اشاره به اینکه مصلحت باید در راستای حقیقت باشد، یادآور شد: منشأ احکام در اسلام مصالح و مفاسد است و امور واجب، مستحب، حرام و مکروه براین‌اساس وضع شده است. اما گاهی مصلحت، محملی برای فرار از حقیقت است، یعنی افراد حقیقت را تشخیص داده و تکلیف را می‌دانند، اما به دلیل منفعت‌طلبی، به بهانۀ مصلحت، از تکلیف فرار می‌کنند.
وی، خاطرنشان کرد: این مسئله به‌وضوح در واقعۀ کربلا دیده می‌شود که افرادی به نام مصلحت، از همراهی با سیدالشهدا (ع)، سر باز می‌زنند.
مصاف هر روزۀ حق و باطل
این استاد حوزه علمیه در ادامه، به معنای «کل یوم عاشورا» پرداخت و تصریح کرد: مصیبت عاشورا تکرارشدنی نیست، اما شعار «کل یوم عاشورا» بر این معنا دلالت دارد که هر روز بین حق و باطل، مصاف و درگیری است و هر روز انسان میان دوراهی‌هایی قرار می‌گیرد که یک طرف آن حق است و سمت دیگر، باطل قرار دارد.
وی، ادامه داد: لازمۀ در راه حق ایستادن، هزینه دادن است و مکتب عاشورا به انسان‌ها می‌گوید، در راه حق ثابت بمانید و هزینۀ آن را بپردازید، زیرا هیچ مصلحتی بالاتر از حقیقت، وجود ندارد.
وی با اشاره به بیان سیدالشهدا (ع) که فرمودند، مثل منی با مثل اویی بیعت نمی‌کند، تأکید کرد: عاشورا یک الگوی انسانی است تا در صحنه‌های مختلف زندگی موضع خود را مشخص کند و ببیند که در سمت امام حسین و حق می‌ایستد یا جانب یزیدیان و باطل را می‌گیرد و در برابر ظلم، سکوت می‌کند. عاشورا در تمام حالات زندگی انسان حاضر است و او را در معرض امتحانات، قرار می‌دهد.
عاشورا؛ عرصه تقابل ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها
حجت‌الاسلام الهی، حادثۀ عاشورا را مصاف همۀ ارزش‌ها با همۀ ضد ارزش‌ها عنوان کرد و افزود: در واقعۀ عاشورا ازیک‌طرف حیا به عرصه آمده و از طرف دیگر بی‌حیایی، جلوه‌گر است، یک طرف احسان ایستاده و سمت دیگر ظلم قرار گرفته است.
صداقت، ادب و متانت یک سمت هستند و فریبکاری و نهایت گستاخی و وقاحت در طرف دیگر ایستاده‌اند؛ به عبارت بهتر، همۀ سپاه عقل در برابر همۀ جنود جهل، قرار گرفته‌اند.
عزت عاشورایی الگویی جذاب برای نسل کنونی
استاد حوزه علمیه مشهد، سپس به مؤلفه‌های عاشورا به‌عنوان الگویی برای نسل جدید اشاره کرد و اظهار داشت: ارزش‌ها و فضیلت‌هایی در حادثۀ عاشورا وجود دارد که حتی برای نسل جدید جذاب است.
مفهوم عزت در این واقعه اگر به‌خوبی تبیین شود، برای همه و نسل کنونی، الگویی جذاب خواهد بود.
وی به عزت و تسلیم‌نشدن در برابر تهدیدها اشاره و عنوان کرد: مفهوم عزت و تسلیم‌نشدن در برابر خط و نشان‌ها برای نسل جدید بسیار جذاب است و در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، این مسئله، خود را به‌خوبی، نشان داد.
حجت‌الاسلام الهی، خاطرنشان کرد: در این جنگ مشاهده کردیم که جوانان در مقابل دشمن موضع گرفته و برخی برای مقابله با صهیونیست‌ها اظهار آمادگی کردند؛ زیرا احساس کردند در برابر دشمنی قرار گرفته‌اند که می‌خواهد ارادۀ خود را بر آنها تحمیل کند و آنها را به‌زانو در بیاورد.
این امر برای مردم و نسل کنونی پذیرفتنی نیست و این گفتمان، دقیقاً گفتمان حسینی است.
نظر شما