به گزارش قدس خراسان، به باور مردم این منطقه در شهر تایباد و اطراف آن بادی می‌وزد که مدت وزش آن در یک شبانه‌روز تنها ۱۲ ساعت، یعنی نیمی از یک شبانه‌روز است که آن را «تای» می‌نامند. از این رو به این شهر «تایباد» گفته‌اند. میل کرات، آرامگاه مولانا زین‌الدین ابوبکر تایبادی، بقعه شاهزاده قاسم و قلعه سرخ حصار از جمله آثار تاریخی مهم این شهرستان است. در گذشته‌ای نه‌چندان دور با عنوان «طیبات» به دلیل سکونت شمار زیادی از عالمان، عارفان و مردان پاک از جمله شیخ زین‌الدین در این شهر و در گذشته‌ای بسیار دورتر، با عنوان «مغول‌آباد» شناخته می‌شد به دلیل اینکه مغول‌ها با ورود خود به این منطقه در سده ۷ هجری این نام را برایش گذاشتند. هرچند بعدها با شیوع طاعون خالی از سکنه می‌شود؛ اما دوباره زندگی به این منطقه برمی‌گردد و بناهای مختلفی بر خاک آن استوار می‌شود. این شهر نیز همچون تربت‌جام با خربزه‌های شیرین و آثار و بناهای تاریخی‌اش معروف است و البته یک وجه امتیاز خاص دیگر نیز دارد که همان بازارچه مرزی دوغارون و منطقه ویژه اقتصادی آن است. در حال حاضر بازارچه آن به حالت تعطیل درآمده؛ ولی منطقه ویژه اقتصادی آن کماکان منافع مشترک ایران و افغانستان را از طریق کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب، در هم می‌تند. بررسی وضعیت نیازهای این شهرستان برای توسعه را در کلام مسئولان دولتی و بخش خصوصی این شهرستان جست‌وجو می‌کنیم.
اشتراک تایباد و خواف در معادن سنگ‌آهن
نماینده مردم تربت‌جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ثروت نهفته معادن در شهرستان تایباد می‌گوید: تایباد در ذخایر سنگ‌آهن و مشتقاتی نظیر آن با سنگان خواف هم‌مرز است؛ سنگان خوافی که بیش از ۳۰ درصد سنگ‌آهن کشور را دارد و بسیاری از کوه‌های خواف با تایباد مشترک است؛ ولی در حال حاضر بیشترین استخراج از سمت خواف صورت می‌گیرد و هزینه مسئولیت اجتماعی آن نیز به سمت توسعه، عمران و رونق شهرستان خواف می‌رود که این مسئله نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر در این شهرستان توسط ایمیدرو است.
عثمان سالاری با اشاره به وضعیت منطقه ویژه اقتصادی دوغارون می‌افزاید: تشکیل منطقه آزاد تجاری و صنعتی در دوغارون می‌تواند نگین توسعه استان و کشور باشد. گمرک دوغارون تایباد گمرکی با ۱۰۷ سال سابقه و پیشینه است که رسمی‌ترین محور میان ایران و افغانستان به شمار می‌رود. در نقطه صفر مرزی به افغانستان قرار دارد و فاصله‌اش تا هرات که مرکز تجاری، اقتصادی و بازرگانی افغانستان محسوب می‌شود، ۱۲۰ کیلومتر است.
بی‌اعتنایی به مهم‌ترین پروژه ملی در خراسان رضوی
وی با بیان اینکه زیرساخت این کریدورهای حمل و نقل باید فراهم شود، ادامه می‌دهد: برای یک طرح ملی در سال ۱۳۹۱ ماده ۲۳ اعمال شد که از طریق آن خط ریلی سنگ‌بست مشهد به دوغارون با عبور از شهرستان‌های فریمان، تربت‌جام و تایباد به مرز متصل شود و از آنجا نیز به هرات؛ ولی متأسفانه پس از آغاز به کار، از سال ۹۲ به بعد راکد و مسکوت مانده و هیچ بودجه‌ای به آن اختصاص ندادند.
نماینده مردم تربت‌جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: در حالی مهم‌ترین پروژه و طرح ملی در استان خراسان مورد بی‌اعتنایی قرار گرفت و بی‌توجه از کنارش گذشتند که اگر این خط ریلی سنگ‌بست-دوغارون به طول ۲۰۰ کیلومتر راه‌اندازی می‌شد، نقش بسیار مهم و اثربخشی در تسریع روند فرایند توسعه شهرستان‌های حوزه انتخابیه و استان خراسان داشت. موافقت وزیر راه گرفته شده و الان در حال مکاتبه برای دریافت مجوز از سازمان برنامه و بودجه هستیم تا بودجه معتبر و مهمی را برای این ارتباط و اتصال خط ریلی دوغارون به مشهد مهیا کنیم.
دوبانده شدن محور مشهد-دوغارون معطل اعتبار
سالاری با اشاره به وضعیت فعلی زیرساخت‌های حمل و نقل زمینی تأکید می‌کند: در این شرایط دولت باید همکاری بیشتری داشته باشد و دست‌کم برای دوبانده شدن محور مشهد-دوغارون که بخشی از آن باقی مانده، اعتبار بیشتری جذب شود. در یک سال گذشته حدود ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای این حوزه جذب کردیم که مشکل بخشی از این جاده ارتباطی مواصلاتی تربت‌جام به سمت تایباد حل شد و بقیه هم در حال انجام است.
ضرورت ایجاد نسل ششم مناطق آزاد
وی ایجاد منطقه آزاد تجاری دوغارون را یکی از راه‌های برون‌رفت از بحران در شرایط کنونی کشور دانسته و می‌گوید: منطقه آزاد تجاری و صنعتی دوغارون در یک فضای مسطح و هموار با آب و هوایی چهارفصل و مردمانی نجیب، خونگرم و شریف از شهرستان تایباد و دیگر شهرها و روستاهای تابعه قرار دارد و می‌تواند تحول خوبی در اقتصاد کشور و راهی برای رشد، رونق و توسعه اقتصادی کشور باشد.
نماینده مردم تربت‌جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تأکیدهای وزیر اقتصاد نیز می‌افزاید: مناطق آزاد باید فعال‌تر شوند و از خدمات‌محوری به سمت تولیدمحوری تغییر کنند. نسل ششم مناطق آزاد (بین‌مرزی) و ایجاد اقتصاد دیجیتال در این زمینه می‌توانند مشکلات اقتصادی و معیشتی را تا حد زیادی حل کنند و نقش اثربخشی برای مردم و کشور داشته باشند.
دعوت از فعالان اقتصادی برای استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی در منطقه آزاد مشترک دوغارون
فرماندار تایباد نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به مرزی بودن شهرستان تایباد می‌گوید: مهم‌ترین معبر خروجی کشور در شرق از مرز دوغارون عبور می‌کند که اتفاق بسیار خوبی محسوب می‌شود. ایجاد منطقه آزاد دوغارون یک فرصت بی‌بدیل است و در شکوفایی استان خراسان نقش بسزایی ایفا می‌کند. در حال حاضر هیئت مدیره این منطقه آزاد مشخص و کد منطقه آزاد نیز دریافت شده و نزدیک به ۸ هزار هکتار زمین به آن اختصاص یافته و در مرحله احراز مالکیت و تعیین کاربری است.
حسین جمشیدی با بیان اینکه منطقه آزاد یک منطقه حائل است، می‌افزاید: از همه کسانی که تخصص و تمکن مالی دارند، در خواست می‌کنم از این فرصت استثنایی ایجاد شده میان جمهوری اسلامی ایران و کشور همسایه افغانستان استفاده کنند و زمینه‌ساز استقرار و ایجاد واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی در منطقه آزاد مشترک دوغارون باشند و به پویایی مهم‌ترین منطقه آزاد شرق کشور کمک کنند. افغانستان به عنوان مثال در زمینه کنجد یا مواد معدنی بکر است و می‌توان واحدهایی در منطقه آزاد مستقر کرد که از این فرصت بهره برده و با فراوری این محصولات، برای صادرات آن‌ها اقدام کرد.
۳ دهه زمان برای ساخت یک آزادراه
وی با اشاره به مسئله راه و درمان به عنوان دو مشکل مهم شهرستان تایباد ادامه می‌دهد: نزدیک به سه دهه است آزادراه دوغارون به مشهد در حال ساخت قرار دارد و هنوز قطعاتی از این محور تکمیل نشده، تربت‌جام به مشهد تکمیل و یک‌طرفه است؛ ولی از تربت‌جام به تایباد، هنوز۳۰ کیلومتر دیگرش باقی مانده و باید هر چه سریع‌تر ساخته شود.
فرماندار تایباد با بیان اینکه یکی از پر هزینه‌ترین پروژه‌ها در کشور حوزه راه است، تأکید می‌کند: هر کیلومتر راه ۴۵ تا ۵۰ میلیارد تومان هزینه دارد و باید هر چه سریع‌تر برای تأمین و تخصیص این اعتبار اقدام شود. این محور حدود هزار و ۲۰۰ دستگاه کامیون به صورت روزانه ورودی و خروجی دارد و یکی از نارضایتی‌های شدید مردم تایباد همین بحث راه است. سالیانه ده‌ها نفر از مردم که سرمایه و موتور محرک کشور هستند، در این جاده از بین می‌روند و یا خسارت‌های شدید مالی به آن‌ها وارد می‌شود.
بهداشت و درمان تایباد باید مستقل شود
جمشیدی با اشاره به مسئله بهداشت و درمان نیز بیان می‌کند: خواسته بحق مردم تایباد و باخرز این است که هر چه سریع‌تر این دو شهرستان ارتقا پیدا کنند و به عنوان دانشکده علوم پزشکی از زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی مشهد جدا شوند و زیرنظر وزارتخانه قرار بگیرند. این موضوع از جمله اتفاق‌هایی است که مردم را خوشحال کرده و زمینه‌ساز پیشرفت به لحاظ کمی، کیفی، نیروی انسانی و ایجاد تجهیزات پزشکی می‌شود.
وی با اشاره به قدمت بالای ۵۰ سال بیمارستان تایباد می‌گوید: یکی از خواسته‌های بحق مردم ساخت بیمارستان جدید است که با پیگیری‌های صورت گرفته زمینش تأمین شده و الان نیازمند ماده ۲۳ است که سازمان برنامه و بودجه کشوری مجوز تأمین و تخصیص اعتبار را بدهد و شروع عملیات ساخت بیمارستان در دستور کار قرار بگیرد. از جمله خصیصه‌های خوب مردم تایباد خیر بودن، همراهی و کمک در پروژه‌های عمرانی است و مردم آمادگی دارند در حوزه ساخت بیمارستان همراهی و کمک کنند.
فرماندار تایباد با بیان اینکه اساس اشتغال در شهرستان تایباد کشاورزی است، می‌افزاید: وجود ۳۴۵ حلقه چاه عمیق، گواه این موضوع است و با توجه به کاهش سطح منابع آبی باید در حوزه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری شرایط جدیدی ایجاد شود و تغذیه سفره‌های زیرزمینی و همچنین کشت‌های گلخانه‌ای و کم‌آب‌بر در دستور کار قرار بگیرد.
دوغارون تایباد؛ مهم‌ترین و اصلی‌ترین مرز ایران با افغانستان
بازرس انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی خراسان در گفت‌وگو با خبرنگار ما درباره حمل و نقل بین‌المللی در استان می‌گوید: امروز خراسان رضوی به عنوان قطب ترانزیت کشور شناخته می‌شود و در دهه ۷۰ که مرزهای آسیای میانه از طریق استان خراسان باز شد، بخش زیادی از شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی در این منطقه فعال شدند و امروز نزدیک به ۳۰۰ شرکت حمل و نقل بین‌المللی در حوزه ترانزیت کالا در تایباد خراسان رضوی مشغول به‌کار هستند.
دین‌محمد فیض‌محمدی با اشاره به مسئله توجه ویژه سه استان شرقی کشور به توسعه کریدور شرق می‌افزاید: افغانستان با کشور ما سه مرز رسمی دارد؛ در سیستان و بلوچستان مرز میلک، در خراسان جنوبی مرز ماهیرود و مهم‌ترین و اصلی‌ترین مرز با افغانستان، دوغارون در تایباد خراسان رضوی است که نه‌تنها حجم زیادی از بارهای صادراتی و ترانزیتی ما از این مرز وارد افغانستان می‌شود؛ بلکه دوغارون یک مرز مسافری نیز به شمار می‌آید.
احتمال ترانزیت مواد معدنی افغانستان از طریق ایران به اروپا
وی با بیان اینکه در حال حاضر در منطقه دوغارون شرکت ثبت‌شده‌ای نداریم، اضافه می‌کند: با توجه به اینکه ایجاد منطقه آزاد دوغارون در دست اقدام است، در آینده احتمالاً شرکت‌هایی را بتوان تأسیس کرد؛ ولی هم‌اکنون عمده شرکت‌ها در مشهد مستقر هستند. سهم تایبادی‌ها از این ۳۰۰ شرکت، نزدیک به ۱۰۰ شرکت است که حدود ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه کامیون زیر پوشش این شرکت‌ها قرار دارند و این فعالیت منجر به اشتغال برای حدود ۳هزار خانواده تایبادی می‌شود. در کل حدود ۵ هزار دستگاه کامیون در این منطقه تردد دارند که برای شهرستان‌های دیگری همچون تربت‌جام، خواف، تایباد، باخرز و صالح‌آباد نیز ایجاد شغل کرده‌اند. فعالیت عمده این شرکت‌ها در حوزه ترانزیت کالا بوده که از مبدأ بندرعباس یا مرزهای غربی بارگیری و به اسلام‌قلعه ورودی گمرک افغانستان یا هرات حمل می‌کنند.
بازرس انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی خراسان با اشاره به تراز تجاری مثبت ما با کشور افغانستان در چند سال اخیر می‌گوید: با توجه به شرایط فعلی افغانستان، احتمال ترانزیت مواد معدنی این کشور از طریق ایران به اروپا یا کشورهای جنوب خلیج فارس وجود دارد که این مسئله می‌تواند تراز تجاری را تا حد خوبی متعادل کند.
مرزهای ما به جای محل عبور، به توقفگاه تبدیل شده‌اند
فیض‌محمدی به عمده گلایه بخش حمل و نقل و رانندگان این حوزه از مرز دوغارون اشاره کرده و می‌افزاید: غلبه نگاه امنیتی مضاعف، سبب شده مرزهای ما به جای اینکه محل عبور باشند، به محلی برای توقف بدل شوند که این مسئله همیشه محل اعتراض و شکایت شرکت‌های فعال حمل و نقل بوده و این توقف‌ها در دو دهه اخیر حوزه تجارت و به‌ویژه ترانزیت را بسیار پرهزینه کرده است. بارها از طریق انجمن حمل و نقل خراسان و کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق خراسان این موارد را منعکس کرده‌ایم. با این حال موضوعات مرزی دوطرفه است و اگر مشکلات این طرف مرز حل شود، بی‌شک باید مشکلات آن سمت مرز نیز به پایان برسد.
بازرسی‌های زائد صفر مرزی
وی ادامه می‌دهد: در دو دهه اخیر با ارتباطاتی که با انجمن‌های ترانسپورتی ولایت هرات و نیمروز داشتیم، سعی کردیم مشکلات آن سوی مرز را نیز شناسایی و به مسئولان مرتبط با حوزه تجارت و حمل و نقل دو کشور منعکس کنیم تا بتوانند در راستای کاهش و رفع این مشکلات و تنگناها اقدام کنند؛ اما موضوعی که فعلاً مرزها را دچار توقف و کندی تردد می‌کند، بازرسی‌های زائدی است که در نقاط صفر مرزی اتفاق می‌افتد در حالی که این بازرسی‌ها باید به کرانه مرزها منتقل شود و در این صورت است که مرز محل عبور می‌شود. کامیون و راننده‌ای که مراحل ترانزیت را پیش از این انجام داده، دیگر نیازی به توقف ندارد.
بازرس انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی خراسان بیان می‌کند: دو موضوع اصلی که موجب این کندی در مرز می‌شود، قاچاق سوخت از سمت ایران به افغانستان و ورود مواد مخدر از افغانستان به ایران است که این نگاه امنیتی قوی را روی کامیون‌های دو کشور ایجاد می‌کند و محل اعتراض فعالان حمل و نقل و ترانزیت بوده که اگر قرار است بازرسی انجام شود، باید پیش از ورود به مرز اتفاق بیفتد و محل عبور و مرور مرز همیشه آزاد و باز باشد.
۱۸ دستگاه دولتی به مسائل مرز مرتبط هستند
فیض‌محمدی با اشاره به مسئله ضرورت هماهنگی میان سازمان‌ها در این زمینه می‌افزاید: تقریباً ۱۸ دستگاه دولتی با مسائل مرز مرتبط هستند که همگی باید با هم هماهنگ باشند و اگر حتی یک یا دو دستگاه هماهنگ نباشند، مشکلات فراوانی برای فعالان حوزه حمل و نقل ایجاد می‌کند. در اینجا مسئله مدیریت واحد مرزی مطرح می‌شود که همه دستگاه‌های مرتبط را به خوبی پای کار بیاورد.
وی با بیان اینکه مرزها موقعیت بسیار خوبی برای اشتغال‌زایی و تولید ثروت دارند، می‌گوید: با ایجاد منطقه آزاد در دوغارون، بی‌شک آینده بسیار خوبی را برای این منطقه تصور می‌کنیم؛ چرا که از طریق این مرز با کشوری در ارتباط هستیم که به بسیاری از کالاهای اساسی و ساختمانی، خوراکی و کشاورزی از طریق این مرز وابسته است و این عبور و مرور زمینه‌ساز اشتغال خواهد بود.
تبدیل مزیت قطعی به نسبی
بازرس انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی خراسان ادامه می‌دهد: نگاه بخشی و سازمانی موجود به مسائل مرزی بسیار آزاردهنده است و بارها به تغییر آن اشاره کرده‌ایم. در راستای منافع ملی و اقتصادی کشور باید نگاهی ملی بر این حوزه حکمفرما باشد. سه فاکتور اصلی که موجب رونق ترانزیت می‌شود، سرعت، قیمت و کیفیت یا امنیت کالایی است. اگر این سه اتفاق در کنار هم بیفتد، ترانزیت می‌تواند به عنوان پنجمین صنعت ارزآور و اشتغال‌زا در کشور مطرح شود.
فیض‌محمدی با بیان اینکه حضور ایران در چهارراه ترانزیتی دنیا یک موهبت است، اظهار می‌کند: ایران حلقه واسط میان آسیا و اروپاست و دو کریدور اصلی شرق به غرب و شمال به جنوب را به هم متصل می‌کند که این مسئله یک مزیت قطعی برای کشور ما به‌شمار می‌رود؛ ولی متأسفانه ما این مزیت قطعی را با سهل‌انگاری و غفلت، به یک مزیت نسبی تبدیل کرده‌ایم که یک ضرر و زیان بزرگ است و به دنبال آن کریدورهای رقابتی ده‌گانه را اطراف کشورمان می‌بینیم که در حال گرفتن این موقعیت ویژه ترانزیتی از کشور ما هستند.
همه چیز در گرو راه شایسته
نزدیک به ۱۶۵هزار نفر جمعیت مردم خونگرم و میهمان‌نواز شهرستان تایباد است، ۱۳۵ اثر تاریخی دارد که ۷۳ عدد آن ثبت جهانی و ملی شده‌اند. همچنین دارای طبیعتی بکر برای گردشگری است. به گفته کارشناسان، در حال حاضر بازارچه مرزی و چیزی به عنوان فروشگاه در مرز دوغارون فعالیت ندارد. در دهه ۶۰ چنین بازارچه‌ای وجود داشته در حالی که فعالیت دوباره آن کمک بسیار خوبی به ارتقای گردشگری منطقه می‌کند. از طرفی مسئله ایجاد منطقه آزاد مشترک، فرصتی استثنایی است که عواید آن در آینده‌ای نه‌چندان دور نصیب هر دو کشور می‌شود؛ اما لازمه تمام این اتفاق‌ها این است که مسیر حمل و نقل ما در زمینه ریلی و جاده‌ای شایستگی این اتفاق‌ها را داشته باشد.
نظر شما