به‌گزارش قدس آنلاین، پس از سال‌ها کش و قوس، طرح حذف چهار صفر از پول ملی بار دیگر در دستور کار مجلسی‌ها قرار گرفت.البته این نخستین بار نیست که طرح حذف چهار صفر از پول ملی مطرح شده؛ بلکه هیئت دولت در جلسه نهم مرداد ۱۳۹۸ به ریاست حسن روحانی لایحه پیشنهادی بانک مرکزی مبنی بر حذف چهار صفر از پول ملی را با توجه به تورم بالا در کشور و پایین آمدن ارزش پول ملی به‌تصویب رساند و درنهایت در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹، مجلس با تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف چهار صفر از پول ملی موافقت کرد و برای نام جدید پول ملی هم نظرسنجی‌هایی برگزار کردند تا مردم به‌انتخاب نام جدید از دِریک و پارسه گرفته تا ریال و قِران بپردازند.
این طرح تقریباً از ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۰ آغاز شد و اسکناس ۵ هزار تومانی جدید در ماه‌های پایانی این سال و اسکناس‌های هزار و ۲هزار تومانی جدید از تابستان سال ۱۴۰۴ وارد بازار شدند؛ وجه تمایز این اسکناس‌ها با اسکناس‌های قبلی این بود که صفرها در قسمت بالا کمرنگ و در قسمت پایین کلاً حذف شدند.
تورم انباشته در چهار دهه اخیر و کاهش قدرت خرید مردم و در کنار آن مسائلی چون وجود مشکلات در زمینه محاسبات و استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده، سیاست‌گذار را مجبور به اخذ چنین تصمیمی کرده است. اما آیا اجرای این طرح می‌تواند ارزش پول ملی را به آن بازگرداند و تورم را کاهش دهد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد حذف صفر از پول ملی در کشورهای بسیاری مورد توجه قرار گرفته و اجرا شده است. این تجربه‌ها نشان می‌دهد در کشورهایی چون آلمان، لهستان و آرژانتین که اصلاحات ساختاری اقتصادی را مد نظر قرار داده بودند، این اقدام به رشد اقتصادی کمک کرد، اما در کشورهایی نظیر ترکیه، اندونزی و زیمباوه که تنها به حذف صفر بسنده کرده بودند نه‌تنها منجر به رشد اقتصادی نشد که سقوط پول ملی و آشفتگی اقتصادی را به‌دنبال داشت.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند حذف چهار صفر نه‌تنها تأثیری بر رفع مشکلات اقتصادی ندارد؛ بلکه فقط یک بَزَک سیاسی است که اتفاقاً هزینه‌های سنگین بر دوش اقتصاد ما خواهد گذاشت.
چنانچه در روزهای اخیر سری به فضای مجازی هم زده باشید این خبر دستمایه طنزهای بسیاری شده است؛ از کلیپ‌ها و عکس‌هایی که با اشاره کردن به چهار صفر از پول ملی، آنان را عامل تمام مشکلات و بدبختی‌های اقتصادی مردم معرفی کرده‌اند تا کاریکاتورهایی که نتیجه را سهم صفر مردم از این اتفاق دانسته‌اند!
البته به‌تازگی ظهوریان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس درخصوص حذف چهار صفر از پول ملی اعلام کرد با قانونی شدن لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی، از سال ۱۴۰۶ از پول جدید استفاده خواهد شد و در فاز دوم یعنی از سال ۱۴۰۹ پول قدیم و چهار صفر به طور کامل از پول ملی حذف می‌شود.
با اینکه در سال‌های گذشته یکی از دلایلی که برای این تصمیم مهم عنوان می‌شد بحث افزایش تورم و کاهش ارزش پولی ملی بود؛ اما ظهوریان اعلام کرده قرار نیست فقط با حذف چهار صفر، تورم کاهش پیدا کند یا رشد اقتصادی بالا رود؛ بلکه بیشتر موضوع درباره محاسبات مردم است که اشکالات زیادی در خوانش اعداد ایجاد کرده است!
حالا پرسش این است چنانچه این چهار صفر فقط برای خوانش سهل‌تر اعداد و انجام محاسبات قرار است حذف شود؛ آیا هزینه سنگینی که جایگزینی اسکناس‌های جدید با اسکناس‌های قدیم ایجاد می‌کند؛ طرح را از صرفه نخواهد انداخت؟
حذف صفر زمانی منطقی است که تورم متوقف شود
عبدالمجید شیخی، عضو هیئت علمی دانشگاه درخصوص تبعات اجرای این طرح در گفت‌وگو با خبرنگار قدس ضمن بیان اینکه حذف چهار صفر از پول ملی زمانی منطقی است که تورم متوقف و به صفر و یا به‌کمتر از ۴درصد برسد، اظهار کرد: اقتصاددانان معتقدند نرخ طبیعی تورم حدود ۴درصد است، البته از دیدگاه اقتصاد اسلامی نرخ تورم باید صفر باشد.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی که تورم حدود ۴۰ درصد و بالاتر است، حذف چهار صفر از پول ملی اقدامی بیهوده است؛ زیرا با حذف این صفرها چون میزان تورم بالاست مجبور خواهند شد دوباره و مستمراً هر دو سال و کمتر از دو سال یک صفر از پول ملی حذف کنند.
شیخی به وجود بیش از ۱۰ میلیارد و ۴۰۰ میلیون قطعه اسکناس در دستان مردم اشاره و بیان کرد: چاپ دوباره اسکناس جدید با حذف چهار صفر، جمع‌آوری و ابطال اسکناس‌های قدیم و تبدیل به اسکناس جدید و جا انداختن پول جدید، هزینه سنگینی برای جامعه و دولت به‌دنبال خواهد داشت.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: حذف چهار صفر نه‌تنها هیچ اثری بر کاهش تورم ندارد؛ بلکه این امکان وجود دارد در محاسبات مردم و تطبیق قیمت‌ها همانند «جلو و عقب کشیدن ساعت» اختلال ایجاد شود که این اختلالات ضمن اینکه توهم پولی ایجاد می‌کند؛ موجب می‌شود سوداگران از وجود خلأ اطلاعاتی در اثر تعویض واحد پولی ملی سوءاستفاده کنند.
تنها مزیت حذف صفرها سادگی محاسبات حسابداری
به‌باور وی، زیان اجتماعی این اتفاق هم این است که محاسبات مردم را برهم می‌ریزد و درست است یک عددی که استخراج می‌شود با حذف چهار صفر هم‌وزن عدد قبلی با تفاوت چند صفر است، اما در هر حال می‌تواند تأثیر بدی روی محاسبات و تبدیل ارزش کالاها به واحد پولی جدید بگذارد. البته این اتفاق یک نتیجه مثبت دارد و آن اینکه در محاسبات حسابداری، حسابداران دیگر ناچار نیستند به ریال اعداد ترازنامه و یا صورتحساب سود و زیان و یا دفاتر حسابداری را ثبت کنند. بنابراین فقط صرفه‌جویی در ثبت و نوشتن اتفاق می‌افتد و این صرفه‌جویی بابت یک کار بیهوده چه ارزشی دارد؟
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: برخی در این میان به‌دروغ عنوان می‌کنند با حذف چهار صفر، به‌نوعی از پول ملی تکریم می‌شود، اما چنین اتفاقی رخ نخواهد داد؛ پول ملی در این شرایط نه‌تنها عزیز نمی‌شود که اتفاقا ذلیل‌تر خواهد شد و به‌نوعی این مسئله را به‌جامعه دیکته می‌کند که کشور دچار بحران اقتصادی و افت ارزش پول ملی است ودولت توان انجام وظیفه صیانت از پول ملی را نداشته و به «چه کنم» افتاده است.
وی خاطرنشان کرد: کشورهای دیگر هم در گذشته این اقدام را انجام داده‌اند، اما شرط به‌ثبات رسیدن ارزش پول این است که تورم برطرف شود.
شیخی در بخش دیگری از سخنان خود به ارائه راهکار افزایش ارزش پولی ملی از دیدگاه اقتصاد اسلامی پرداخت و تصریح کرد: از دیدگاه اقتصاد اسلامی ارزش پول باید پایه طلا باشد، به این معنا که ارزش اسکناس را براساس طلا تعریف و ارزش آن را تثبیت کنیم.
قدم بعدی پس از تثبیت ارزش پول ملی چیست؟
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در این میان برخی عنوان می‌کنند که ما این میزان ذخایرطلا ونقره در جامعه نداریم که بخواهیم پشتوانه پول کنیم در صورتی که اولاً از نگاه منابع فقهی و روایی ما خداوند به اندازه حجم اقتصاد یک جامعه، برای آنان ذخایر طلا و نقره عطا کرده و می‌کند و دوم، با فرض اینکه کمبود ذخایر باشد با در نظر گرفتن این نکته که دولتمردان حجم پایه پولی را بیش از ذخایر طلا و نقره افزایش داده‌اند؛ باید در ابتدا برای مبادلات طلا و نقره سقف قائل شوند و اجازه ندهند طلا و نقره در منازل انبار شود و در ادامه برای پشتوانه پول از انفال کمک گیرند مثلاً بهره‌گیری از نفت و گاز استخراج‌شده، که قابلیت نقدینگی بالایی در بازار جهانی دارند؛ یعنی به‌راحتی می‌توانند به محض نیاز جامعه، نفت و گاز را تهاتر و تبدیل به‌طلا و نقره کنند.
شیخی در ادامه گفت: قدم بعدی پس از تثبیت ارزش پول ملی؛ ارزش‌گذاری ارز همچون دلار براساس ارزش فوب است که براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول ارزش دلار معادل حدود ۱۵ هزار تومان است. در این صورت تمام اقشار جامعه از مصرف‌کنندگان گرفته تا دولت، تولیدکننده، واردکننده و صادرکننده سود می‌برند حتی با اینکه صادرکننده در دور نخست تجارت پس از این اتفاق ممکن است ضرر کند، اما در ادامه سود خواهد کرد.
تجربه پول طلا به عنوان پشتوانه پول ملی
این استاد دانشگاه ایجاد ثبات اقتصادی، افزایش قدرت خرید مردم و عدم نیاز به افزایش هر ساله میزان دستمزد، افزایش نشاط اجتماعی، کاهش تورم و کاهش هزینه‌های دولتی را از جمله نتایج این اتفاق برشمرد و خاطرنشان کرد: برخی تصور می‌کنند این نکات عملیاتی نیستند، اما ما تجربه سایر کشورها و حتی تجربه صدر اسلام را در این زمینه داریم. آمریکا تا سال۱۹۷۱، طلا پشتوانه پولی ملی‌اش بود و در سال ۱۹۶۵، ذخیره‌سازی طلا در خانواده‌های آمریکایی ممنوع و هر خانواده فقط اجازه داشت ۴ گرم طلا در خانه داشته باشد تا بتوانند طلا را پشتوانه پولی ملی خود قرار دهند؛ از طرفی دیگر ما تجربه صدر اسلام و قبل از اسلام را داریم که پول مردم ایران و روم و دیگر جوامع ارزش ذاتی داشت و طلا و نقره بود، منتها به صورت واقعی و سکه دست مردم می‌چرخید. البته امروزه نیاز نیست مانند آن دوران سکه ضرب کنیم، بلکه می‌توانیم پشتوانه اسکناس را طلا قرار دهیم، بنابراین ما تجربه عملیاتی در این زمینه را داریم و قرن‌ها جوامع بشری با پولی که ارزش ذاتی داشت معامله می‌کردند و نه مانند امروز با پول اعتباری.
وی یادآور شد: پول اعتباری دستاورد قرون جدید است که راه را برای تقلب باز کرده است. امروز متقلب‌ترین کشور دنیا آمریکاست که دلار بدون پشتوانه را به تمامی کشورهای دنیا صادر کرده و چنانچه روزی همه دلارهای دنیا به آمریکا بازگردد، حتی اگر سیاستمداران کل آمریکا را هم بفروشند نمی‌توانند بدهی خود را پرداخت کنند و به همین دلیل ترفند جدیدی در این زمینه پیش‌بینی کرده‌اند به‌نام ارزهای دیجیتال تا به‌عنوان یک خاکریز جلو برگشت دلار از ارزش افتاده‌شان را بگیرند.
نظر شما