این نشست هم‌زمان با دهه پایانی ماه صفر و با حضور اعظم ذبیحی، دکترای زبان و ادبیات فارسی و جمعی از کارشناسان و محققان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، شنبه، 25 مردادماه 1404، در تالار اندیشگاه رضوی این کتابخانه، برپا شد.
اعظم ذبیحی در این نشست با اشاره به ضرورت توجه به شعر به‌عنوان یکی از ابزارهای جذاب در تبلیغ دین، بیان کرد: به هر شعری که صبغه دینی و مذهبی داشته باشد؛ چه توحیدی و در حوزه ستایش پروردگار باشد و چه مربوط به پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) باشد، شعر آیینی، گفته می‌شود.
وی ادامه داد: ادبیات تعلیمی ما نیز همچون شعرهای سعدی می‌تواند در گستره شعر آیینی قرار گیرد، چراکه نمی‌توانیم ادبیات خود را جدا از اخلاق و تعالیم اسلام، فرض کنیم.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه جرقه‌های مدح و رثای خاندان پیامبر (ص) در شعر فارسی در قرن چهارم با حکومت آل‌بویه آغاز می‌شود، گفت: شعر مذهبی تا دوره صفویه، به حمد خدا و نعت رسول اکرم (ص) و گاه به تلمیح به واقعه عاشورا، محدود می‌شد.
وی افزود: با روی کار آمدن صفویان، شاعران شیعی، زمینه را برای سرودن شعر مذهبی فراهم دیدند و دربار صفوی نیز از آنان حمایت کرد. چهره شاخص این دوره، محتشم کاشانی است.
ذبیحی در ادامه، با ذکر آیه‌های 224 تا 226 سوره «الشعراء» و معانی آنها، به بررسی ویژگی‌های شعر متعهد از منظر قرآن، پرداخت.
وی مطالبی نیز با محوریت معرفی محتشم کاشانی، شاعر شیعی قرن دهم هجری، علیرضا قزوه، شاعر دوره انقلاب اسلامی و ترکیب‌بند، بیان کرد.
سخنران نشست با اشاره به اینکه در سبک‌شناسی لایه‌ای، عناصر آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک اثر هنری، مورد بررسی قرار می‌گیرد، ادامه داد: در سبک شناسی سنتی، معیار تحلیل جمله است، اما در روش لایه‌ای معیار قضاوت، ساختار باز لایه‌های متن است.
ذبیحی همچنین تصریح کرد: با توجه به اینکه شعر آیینی بیان واقعه باشد یا به هدف آن بپردازد، آن را با دو نگاه حادثه محور و هدف ‌محور، می‌توان دید.
وی در ادامه این نشست تخصصی، به ویژگی‌های سبکی شعر آیینی کلاسیک و معاصر با بررسی نمونه ترکیب‌بند محتشم کاشانی و مقایسه آن با شعر آیینی معاصر، پرداخت. دراین میان، ترکیب‌بند محتشم کاشانی و علیرضا قزوه را با محوریت سبک‌شناسی لایه‌ای، مورد بررسی قرار داد.