قلعه زورآباد، دژی تاریخی در شمال این شرقی‌ترین شهرستان خراسان رضوی است که قدمت آن به دوره صفویه بازمی‌گردد؛ ولی جزو محروم‌ترین شهرستان‌های استان و کشور به‌شمار می‌رود و سال‌هاست روی اعتبار و توسعه را ندیده است. جوان‌هایش به مشهد و شهرهای دیگر مهاجرت کردند و افراد مسن نیز تنها نیمی از سال را مشغول به‌کارند. از سال ۹۷ با پیشوند «شهرستان» از تربت‌جام جدا می‌شود؛ اما این جدایی نیز چندان بر توسعه این شهرستان نمی‌افزاید.
صالح‌آباد کماکان سنتی است
نماینده مردم صالح‌آباد در دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه صالح‌آباد در گذشته با عنوان زورآباد و جنت‌آباد شناخته می‌شد، در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: با وجود پیشینه تاریخی شهرستان صالح‌آباد، جزو محروم‌ترین و کم‌برخوردارترین شهرستان‌های حوزه انتخابیه ما به شمار می‌رود.
عثمان سالاری با اشاره به اینکه ۸۸ سال پیش در این منطقه بخشداری وجود داشته، ادامه می‌دهد: از ۶۲ سال پیش و در سال ۱۳۴۲ نیز در اینجا شهرداری وجود داشته با وجود این هنوز خیلی از اداره‌ها در این شهرستان مستقر نشده‌اند. در حال حاضر نه کارخانه‌ای وجود دارد و نه ناحیه صنعتی. شغل و حرفه اصلی مردم دامداری است و با وجود کاهش نزولات آسمانی، دامداران منطقه نیز مشکل دارند. بنابراین باید چاره‌جویی اساسی برای وضعیت دامداری و دامپروری منطقه صورت بگیرد.
وی با اشاره به مراتع خوب شهرستان صالح‌آباد می‌افزاید: پیگیر هستیم این شهرستان از حالت سنتی به صنعتی یا نیمه‌صنعتی تبدیل شود تا بخشی از محرومیت‌های منطقه را رفع کنیم.
صالح‌آباد هیچ صنعت و معدنی ندارد
صالح‌آباد شهرستانی با وسعت ۳هزار و ۲۰۰ کیلومترمربع، ۵۵هزار نفر جمعیت و ۹۰ کیلومتر مرز مشترک با دو کشور افغانستان و ترکمنستان است. فرماندار صالح‌آباد با بیان اینکه این شهرستان دو بخش، دو شهر، پنج دهستان و ۹۲ روستا دارد، می‌گوید: ۷۸درصد جمعیت صالح‌آباد در روستاها زندگی می‌کنند و شغل اصلی آن‌ها کشاورزی و دامداری است،۳۰ تا ۴۰درصد مردم شهرستان زیر پوشش کمیته امداد هستند و هیچ صنعت، شهرک صنعتی و معدن فعالی ندارد.
محمد شاهرخی با بیان اینکه تمام جاده‌های بین‌شهری صالح‌آباد فرعی است، ادامه می‌دهد: اگر چه صالح‌آباد از سال ۹۷ شهرستان شده؛ ولی از نظر زیرساخت‌های جاده‌ای بسیار عقب است و پیگیر هستیم تا جاده‌های آن اصلی شود. همان جاده‌هایی که دارد هم نیازمند تعریض، روکش آسفالت و ترمیم است.
آب صالح‌آباد به دلیل فرسودگی شبکه از ساعت ۲۳ تا ۵ صبح قطع می‌شود
وی با بیان اینکه صالح‌آباد از نظر زیرساخت‌های آب نیز بسیار مشکل دارد، می‌افزاید: شبکه آب‌رسانی این شهرستان با قدمتی بالای ۴۰ سال، بسیار فرسوده و از رده خارج است و باید تعویض شود. در حال حاضر در این شهرستان از ساعت ۲۳ تا ۵ صبح آب قطع می‌شود به این دلیل که شبکه فرسوده است و آب در مسیر لوله‌کشی هدر می‌رود. بیشتر روستاها نیز با مشکل آب دست و پنجه نرم می‌کنند؛ به ویژه روستای درازاب.
فرماندار صالح‌آباد با بیان اینکه از ۳۵۴ کیلومتر راه روستایی، ۱۵۴ کیلومتر آن آسفالت است، تصریح می‌کند: ۱۰۸ کیلومتر از این ۱۵۴ کیلومتر نیاز به روکش دارد چون آسفالتش از بین رفته، بقیه جاده‌های شهرستان نیز راه شنی و شوسه است که باید آسفالت شود. در زمینه راه‌های بین‌شهری هم فاصله صالح‌آباد تا تربت‌جام ۹۰ کیلومتر و جاده آن بسیار نامناسب است و نیاز به روکش دارد. مسیر صالح‌آباد تا مشهد نیز یک مسیر ۱۸۵ کیلومتری است که تنها نزدیک به۳۰کیلومتر آن در حوزه استحفاظی صالح‌آباد آسفالت شده و بقیه آن نیاز به روکش و تعریض دارد.
لطفاً اجازه حفر چاه در نقطه صفر مرزی را بدهید
شاهرخی با بیان اینکه صالح‌آباد شهرستان محرومی است که هیچ زیرساختی ندارد و کمتر مورد توجه قرار گرفته، می‌گوید: کشاورزی نیز در این منطقه بیشتر به صورت دیم‌کاری است و اجازه حفر چاه به کشاورزان داده نمی‌شود. اگر مجوز حفر چاه در نقطه صفر مرزی به جای قنات‌هایی که در مرز وجود دارد، صادر شود، می‌توان کشاورزی را توسعه و جوان‌های بسیاری را از بیکاری نجات داد.
وی درباره زیرساخت‌های درمان نیز می‌افزاید: این شهرستان تنها یک بیمارستان دارد که آن هم بدون پزشک متخصص مقیم است و فقط پزشک طرحی دارد. به همین دلیل تقریباً نیمه‌فعال است. باتوجه به اینکه امکانات خوابگاه برای حضور پزشک متخصص وجود دارد، درخواست اختصاص پزشک مقیم داریم و فقط آزمایشگاه و زایشگاه آن فعال است.
ایجاد بازارچه مرزی و کریدور ترانزیتی؛ راهکار محرومیت‌زدایی از محروم‌ترین شهرستان کشور
فرماندار شهرستان صالح‌آباد با اشاره به وجود ۲۳ نقطه سیل‌خیز در این شهرستان ادامه می‌دهد: سیلی که در سال ۱۴۰۲ آمد، برخی از قنات‌ها و روستاهای ما را تخریب کرد. هنوز بیشتر آن‌ها احیا نشده و هیچ خسارتی هم در این باره دریافت نکردیم و درخواست داریم منابع طبیعی از محل اعتبارات آبخیزداری و آبخوان‌داری بخشی را به رفع این مشکل اختصاص دهد.
وی درباره راهکار تحقق توسعه و اشتغال پایدار توضیح می‌دهد: با توجه به اینکه این شهرستان با دو کشور هم مرز است، ایجاد بازارچه مرزی و همچنین کریدور ترانزیتی از خواف، تایباد، تربت‌جام، صالح‌آباد و سرخس می‌تواند در زمینه ایجاد اشتغال پایدار بسیار مؤثر باشد. در حال حاضر این کریدور به دلیل خرابی جاده‌ها وجود ندارد و ما از طریق استاندار و نماینده مجلس بسیار پیگیری کردیم و با توجه ویژه‌ای که الان به این شهرستان می‌شود، امیدواریم توسعه پایدار نیز رقم بخورد.
بیشتر مردم صالح‌آباد تنها پنج ماه در سال شغل دارند
بیشتر مردم این شهرستان به کشاورزی و دامداری مشغول‌اند؛ ولی در این حوزه‌ها نیز کار چندان آسان نیست. مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی، دامداران و دامپروران صالح‌آباد با اشاره به وجود ۱۵۰هزار رأس دام سبک و ۲۵۰ رأس دام سنگین در صالح‌آباد تأکید می‌کند: برخی از دامداران به دلیل مشکلات مالی مجبور می‌شوند دام‌های خود را بفروشند.
نعمان پور رحیمی با بیان اینکه هزینه نگهداری دام سنگین است، می‌گوید: کنسانتره‌ای که دامدار باید تهیه کند، به قیمت ۲۳هزار تومان است؛ ولی بره و دام زنده را باید به قیمت کیلویی ۲۸۰هزار تومان بفروشد که اصلاً به‌صرفه نیست و در واقع هرچه تلاش می‌کنند، به سوددهی نمی‌رسند.
وی درباره مسئله تخصیص نهاده نیز بیان می‌کند: قیمت نهاده دولتی با بازار آزاد چندان متفاوت نیست که توجیه داشته باشد و از طرفی هم مقدار تخصیص بسیار کم است. برای هر گوسفند ۵ کیلو به قیمت کیلویی حدود ۲۰هزار تومان اختصاص می‌یابد که کفاف پنج روز را می‌دهد.
جو در سامانه بازارگاه هست؛ ولی عرضه وجود ندارد
مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی، دامداران و دامپروران صالح‌آباد تأکید می‌کند: بیشتر مردم صالح‌آباد ساکن روستاها و مشغول فعالیت دامداری هستند و بخش کمتری کشاورزند. با وجود این، دامداری نیز شغل پایداری برای این مردم محسوب نمی‌شود و فقط چهار یا پنج ماه در سال مشغول به کارند و بقیه ماه‌ها کار خاصی برای انجام دادن ندارند. جوان‌ترها نیز به مشهد رفتند یا در شرکت‌ها کارگری می‌کنند.
به گفته پوررحیمی اگر تخصیص نهاده‌های دولتی از ۵ کیلو در ماه برای یک رأس دام به ۱۵ کیلو افزایش یابد، کمک بزرگی به دامدار است. او یادآور می‌شود: تقریباً از زمان جنگ ۱۲ روزه دو ماه است در سامانه بازارگاه جو با قیمت ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان به صورت سیستمی وجود دارد؛ ولی در میدان چیزی برای خرید نیست. در سیستم‌ها نام‌نویسی انجام و شارژ هم می‌شود؛ ولی عرضه‌ای برای دامدار یا شرکت تعاونی وجود ندارد. ما حتی یک ۱۰ تُن هم نمی‌توانیم از این طریق برای شرکت‌های زیرمجموعه تهیه کنیم.
امید به محرومیت‌زدایی
شهرستان صالح‌آباد با وجود پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی ویژه‌اش، هنوز با چالش‌های جدی در زمینه توسعه زیرساخت‌ها و صنایع مواجه است. نبود بخش خصوصی فعال در زمینه صنعت و معدن در این منطقه و مشکلات زیرساختی مانند فرسودگی شبکه آب‌رسانی و وضعیت نامناسب جاده‌ها، عمده مشکلات این شهرستان است که برنامه‌ریزی‌های فوری و جدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی این شهرستان را می‌طلبد؛ مشکلاتی که مهاجرت به شهرهای بزرگ از جمله مشهد را نیز به دنبال داشته است.
برای رفع محرومیت‌ها و ایجاد فرصت‌های شغلی، ایجاد بازارچه مرزی در این منطقه ویژه به تنهایی می‌تواند خونی در رگ‌های توسعه شهرستان جاری کند. اگر به صورت همزمان جذب سرمایه‌گذار، ایجاد ناحیه و به مرور شهرک صنعتی نیز اتفاق بیفتد، می‌توان امید داشت یکی از محروم‌ترین شهرستان‌های استان و کشور تبدیل به یک منطقه ویژه اقتصادی شود که همه این اتفاق‌ها مستلزم تأمین اعتبار برای بهسازی زیرساخت‌های جاده‌ای به ویژه برای کریدور ترانزیتی است.
نظر شما