این جشنواره از همان ابتدا تلاش داشت فضایی حرفه‌ای اما در عین حال آموزشی ایجاد کند تا هنرجویان و نوازندگان جوان بتوانند توانایی‌های خود را در معرض داوری استادان برجسته موسیقی قرار دهند.
جشنواره ملی موسیقی جوان در طول بیش از دو دهه فعالیت خود، پیوسته و منظم در تهران و بیشتر در تالار رودکی برگزار شده است. هر سال با انتشار فراخوان، هنرمندان جوان از سراسر کشور در بخش‌های مختلف از جمله موسیقی دستگاهی ایران، موسیقی نواحی، موسیقی کلاسیک غربی و آهنگ‌سازی به رقابت می‌پردازند. رده‌بندی سنی نیز از ویژگی‌های بارز این جشنواره است؛ به این صورت که شرکت‌کنندگان در سه گروه «الف» (۱۵ تا ۱۸ سال)، «ب» (۱۹ تا ۲۳ سال) و «ج» (۲۴ تا ۲۹ سال) دسته‌بندی می‌شوند. این تقسیم‌بندی شرایطی فراهم کرده که رقابت‌ها عادلانه‌تر و متناسب با سطح سنی و آموزشی هر گروه باشد.
در طول سال‌های گذشته داوران سرشناس موسیقی ایرانی و جهانی در این جشنواره حضور یافته‌اند. نام‌هایی چون حسین علیزاده، داریوش پیرنیاکان، هومان اسعدی و مجید کیانی در ترکیب هیئت داوران دیده می‌شود؛ چهره‌هایی که نقش مهمی در هدایت و راهنمایی نسل جوان ایفا کرده‌اند. بسیاری از برگزیدگان دوره‌های پیشین جشنواره امروز به نوازندگان و آهنگسازان شناخته‌شده تبدیل شده‌اند و این نشان می‌دهد جشنواره نه‌تنها یک میدان رقابتی ساده؛ بلکه بستری برای رشد و بالندگی هنرمندان بوده است.
جشنواره ۱۴۰۴؛ روایت تازه‌ای از موسیقی جوانان
هجدهمین دوره جشنواره ملی موسیقی جوان در شهریور ۱۴۰۴ برگزار شد و همچون سال‌های گذشته، محل برگزاری آن تالار رودکی تهران بود. این دوره به دبیری حمیدرضا اردلان، پژوهشگر و هنرمند شناخته‌شده، برگزار شد. اردلان در سخنان خود بر اهمیت استمرار چنین رویدادهایی تأکید کرد و آن را یکی از مهم‌ترین عرصه‌های آموزش غیررسمی موسیقی دانست.
جشنواره امسال بیش از یک هفته ادامه داشت و در قالب بخش‌های گوناگون ازجمله موسیقی دستگاهی، موسیقی نواحی و موسیقی کلاسیک، میزبان جوانان مستعد از سراسر کشور بود. تنوع سازها و رنگ‌آمیزی صوتی از ویژگی‌های بارز این دوره به شمار می‌رفت. اجراها با حضور تماشاگران علاقه‌مند و همچنین پخش زنده در بسترهای برخط مانند آپارات و اینستاگرام دنبال شد و به این ترتیب، مخاطبان بیشتری در سراسر کشور امکان مشاهده و بهره‌مندی از آن را پیدا کردند.
حضور پررنگ موسیقی نواحی در این دوره قابل توجه بود. از خراسان تا لرستان، از کرمان تا گیلان، گروه‌های مختلف با سازها و مقام‌های بومی به صحنه آمدند و فضایی متنوع و رنگارنگ را رقم زدند. در کنار آن، بخش موسیقی دستگاهی نیز با حضور پرشمار نوازندگان تار، سه‌تار و کمانچه جلوه ویژه‌ای داشت.
بررسی کیفیت جشنواره موسیقی جوان در سال‌های اخیر نشان می‌دهد این رویداد بیش از آنکه یک رقابت صرف باشد، محملی برای کشف استعدادها و ایجاد انگیزه در میان جوانان است. داوری توسط استادان شناخته‌شده به معنای دریافت بازخوردی جدی و دقیق برای هنرجویان است؛ فرصتی که در شرایط عادی آموزشی کمتر پیش می‌آید.
از منظر مزایا، نخستین نکته همین فضای آموزشی و نقد حرفه‌ای است. بسیاری از شرکت‌کنندگان اذعان کرده‌اند که حضور در جشنواره، حتی بدون کسب مقام، تجربه‌ای ارزشمند بوده است؛ چراکه دیدگاه داوران به آن‌ها مسیر تازه‌ای برای تمرین و پیشرفت نشان داده است. دومین مزیت، ایجاد فرصت دیده شدن است. هنرمندان جوان در این جشنواره امکان دارد در سطح ملی معرفی شوند و گاه همین حضور آغازگر مسیر حرفه‌ای آن‌ها می‌شود.
اما جشنواره خالی از کاستی‌ها هم نیست. یکی از نقدهای مطرح شده، نبود حمایت‌های پس از جشنواره از برگزیدگان است. بسیاری از هنرمندان جوان پس از کسب رتبه، بدون برنامه‌ریزی مشخص برای آینده، دوباره به چرخه روزمره بازمی‌گردند.
اگرچه جشنواره نقطه شروعی درخشان است، اما نبود ساختاری برای هدایت آن‌ها به عرصه حرفه‌ای موسیقی، می‌تواند به خاموش شدن این استعدادها منجر شود.از سوی دیگر، برخی هنرمندان بر این باورند تمرکز بیش از حد بر اجراهای تکنیکی و کمتر توجه کردن به خلاقیت‌های نوآورانه، نقطه ضعفی است که باید مورد بازنگری قرار گیرد. گرچه رعایت معیارهای فنی ضروری است، اما فراهم کردن فضایی برای تجربه‌های تازه و ترکیب موسیقی سنتی با بیان‌های معاصر نیز می‌تواند به غنای جشنواره بیفزاید.
پرسش مهم این است آیا جشنواره‌هایی از این دست می‌توانند آینده‌ساز باشند؟ پاسخ تا حد زیادی مثبت است. جشنواره موسیقی جوان نشان داده می‌تواند نقش مهمی در کشف استعدادها و معرفی آن‌ها به جامعه ایفا کند. بسیاری از چهره‌های امروز موسیقی ایران نخستین بار در همین صحنه‌ها دیده شدند.
اما برای تأثیرگذاری بیشتر، نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت وجود دارد. حمایت نهادی از برگزیدگان، ایجاد فرصت‌های ضبط و انتشار آثار آن‌ها و فراهم کردن زمینه برای حضور در جشنواره‌های بین‌المللی، اقداماتی است که می‌تواند مسیر این جوانان را روشن‌تر کند. همچنین توجه به آموزش‌های جانبی همچون مدیریت هنری و شناخت بازار موسیقی می‌تواند آینده آنان را تضمین کند.
جشنواره موسیقی جوان در دوره هجدهم خود نشان داد همچنان زنده، پویا و الهام‌بخش است. حضور گسترده جوانان از سراسر ایران و علاقه‌مندی مردم به تماشای اجراها، نشانه‌ای است از اینکه موسیقی هنوز یکی از مهم‌ترین زبان‌های ارتباطی نسل جدید است. اگر این انرژی به‌درستی هدایت شود، می‌تواند هم به غنای فرهنگی کشور بیفزاید و هم برای نسل جوان افقی روشن‌تر بسازد.
این جشنواره در بیش از دو دهه برگزاری‌اش توانسته جایگاهی ویژه در عرصه موسیقی ایران پیدا کند و... نه‌تنها فرصتی برای رقابت؛ بلکه مدرسه‌ای بزرگ برای یادگیری، تجربه و معرفی استعدادهاست. دوره ۱۴۰۴ نیز بار دیگر اهمیت چنین رویدادهایی را یادآور شد؛ رویدادهایی که اگر با حمایت‌های ساختاری همراه شوند، می‌توانند تأثیرات عمیقی بر آینده موسیقی کشور بگذارند.
با همه نقدها و پیشنهادها، این جشنواره همچنان یکی از جدی‌ترین میدان‌های استعدادیابی و انگیزه‌بخشی در ایران باقی مانده است. راه پیش رو نیازمند نگاه جامع‌تر به آینده برگزیدگان است، اما آنچه مسلم است، جشنواره موسیقی جوان توانسته نقش خود را به‌عنوان پل ارتباطی میان نسل جوان و بزرگان موسیقی ایفا کند؛ پلی که اگر مستحکم‌تر شود، بی‌شک به باروری بیشتر فرهنگ و هنر ایران خواهد انجامید.
نظر شما