شوق بندگی دوباره در دل‌ها جوانه می‌زند و ناله‌های سحرگاهان، نوید پذیرفته شدن توبه در درگاه الهی می‌دهند و با صدای اذان صبحگاهان، عطر معنویت در حرم می‌پیچد و شوق تولد دوباره را در زائران بر می‌انگیزد.

وقتی «محمدامین» خلوتی به دور از جماعت می‌جست و بالای کوه می‌رفت و قدم در غار حرا می‌گذاشت، نمی‌دانست که مصحفی پیچیده در انتظار اوست. مصحفی که بعدها معجزه آخرین فرستاده خدا نام گرفت. مصحفی که با وجودش، عصری جدید در تمدن بشریت بوجود آمد، «عصر نزول قرآن».

شاید از همین رو است که در ثواب قرائت حتی یک آیه از ۶هزار و ۲۳۶آیه از قرآن کریم در ماه مبارک رمضان، احادیث و روایت‌های زیادی از ائمه اطهار(ع) نقل قول می‌شود.

همچنان که در بحارالانوار و در حدیثی از امام رضا(ع) به این مضمون آمده است: «مَنْ قَرَأَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ آیَهً مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ کَمَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُور» یعنی هر کسی در ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند، مثل این است که در ماه‌های دیگر قرآن را ختم کرده باشد.

در روایتی دیگر نیز در امالی شیخ صدوق آمده است که امام هشتم شیعیان، هر سه روز یک بار قرآن را ختم می‌کرد و آنگاه می‌فرمود: «اگر می‌خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می‌توانستم اما نخواستم چنین کنم زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می‌رسیدم در آن فکر و ‌اندیشه می‌کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است. بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می‌رسانم».

و حالا در میان نور و روشنایی صحن حرم رضوی، صدای تلاوت قرآن می‌پیچد و آن‌ها که بخواهند، مفهوم آیات را به گوش دل بسپرند، متفکرانه در گوشه‌ای از حرم خلوت می‌گزینند و سر در گریبان، در غار تنهایی خویش با خدای خود راز و نیاز می‌کنند.

تلاوت کلام خدا با دل‌هایی بهاری

سحرگاهان که اذان سحری پایان می‌یابد، رحل‌های چوبی ردیف به ردیف چیده می‌شود، ترمه‌هایی یکدست با طرح بته جقه‌هایی که سمبل آزادگی و غرور ایرانی است، بر رحل‌ها می‌نشیند و سرآخر قرآنی که بر سبزی ترمه‌ها می‌نشیند.

و در میانه صف گلدان‌های به گل نشسته شمعدانی، حس بهار دو چندان می‌شود و شمعدان‌های لاله عباسی سبز رنگ، روی جایگاه روشن می‌شود، جایی که قاریان ممتاز و برجسته نشسته‌اند و آماده ترتیل خوانی می‌شوند.

همه چیز آماده است تا پس از اتمام نماز صبح، قرآن توسط قاریان حرم رضوی، به نیکویی تمام تلاوت شود و زوار حرم مطهر با شنیدن کلام خدا، صف‌های ترتیل خوان‌ها را تکمیل کنند و با تامل در آیاتش، دل‌هایشان را بهاری ‌کنند.

زیر نور لوسترهای حرم، حس معنوی قرآن دو چندان می‌شود. نسیم سحرگاه در میان رواق‌های صحن امام خمینی(ره) می‌وزد و صدای ترتیل خوان‌ها و زمزمه به تکرار زوار تا گنبدهای صحن بالا می‌رود. گویی انعکاس صدای ترتیل خوان‌ها، اوج می‌گیرد و صحن‌های دیگر را هم در می‌نوردد.

و من در میان سعی بین صحن و رواق‌ها، سبزی بهار طبیعت را با کلام خدا گره می‌زنم و حدیث روایت شده از مولای متقیان را زمزمه می‌کنم که فرمود: «کتاب خداوند تعالی را یاد بگیرید؛ زیرا قرآن، بهار دل هاست».

رحل‌هایی که چیده می‌شوند

خدام حرم مطهر رضوی می‌گویند هر ساله در ماه مبارک رمضان، ماهی که قرآن بر پیامبر اکرم(ص) نازل گردید، یکی از برنامه‌های محوری حرم مطهر رضوی، برپایی محافل باشکوه قرآنی است و این محافل در چند نوبت برگزار می‌شود.

و من می‌بینم که در آماده‌سازی این مراسم، تنها خدام حرم نیستند که صف‌ها را با گستردن نوارهای سبز رنگ، منظم می‌سازند، زواری را می‌بینم که در آماده‌سازی این مراسم معنوی همکار و همپای خدام حرم رضوی هستند. زائرانی که رحل‌ها را می‌چینند، نوجوانانی که قرآن‌ها را بر رحل قرار می‌دهند و کودکانی که متفکرانه آنچه والدینشان زمزمه می‌کنند، گوش می‌دهند.

و من لابه لای بیان حزن‌انگیز قاریان برجسته که قرآن را به ترتیب و طمانینه قرائت می‌کنند و لابه لای زمزمه زوار ترتیل خوان که تلاش می‌کنند مخرج حروف و کلمات را به درستی ادا کنند، می‌اندیشم که آیا این آیات تلاوت شده، می‌تواند قلب مرا منقلب نماید و آیا معنی آیات خوانده شده را دریافته‌ام تا بتوانم رزق معنوی خود را از این خوان گسترده برچینم. رزق معنوی که سعدی شیرازی در گلستانش نهیب می‌زند: «مراد از نزول قرآن تحصیل سیرت خوبست نه ترتیل سورت مکتوب».

محافل باشکوه ترتیل خوانی در حرم مطهر رضوی

حجت‌الاسلام حسین شریعتی‌نژاد، معاون تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی درباره مراسم ترتیل‌خوانی در حرم مطهر رضوی می‌گوید: در ایام ماه مبارک رمضان، سه محفل ترتیل خوانی قرآن کریم، در ساعات مختلف شبانه‌روز برپا می‌شود. این سه محفل در اماکن مختلف حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود.

وی اضافه می‌کند: اولین مراسم ترتیل‌خوانی، ویژه عموم زائران است و بعد از اقامه نماز صبح از ساعت 05:15 تا 06:30 در رواق امام خمینی(ره) برپاست. این مراسم با حضور قاریان و حافظان برجسته آستان قدس رضوی برگزار می‌شود و از رسانه ملی هم به صورت مستقیم پخش می‌شود.

معاون تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی می‌افزاید: دومین محفل ترتیل‌خوانی، همه روزه از ساعت ۱۰ تا ۱۱ در رواق امام خمینی(ره) و سومین محفل نیز هر روز از ساعت 16:30 تا 17:30 در ایوان مقصوره صحن گوهر شاد برگزار می‌شود. علاوه بر آن‌ها ترتیل خوانی نوجوانان هر شب از ساعت ۲۱ در رواق دارالحجه و ترتیل خوانی زائرین غیر ایرانی هم هر روز از ساعت 16:30 در رواق دارالرحمه برگزار می‌شود.

بانوان زائر نیز از این مراسم معنوی بی‌نصیب نیستند و در همین رابطه حجت‌الاسلام شریعتی‌نژاد می‌گوید: محفل ترتیل‌خوانی ویژه بانوان نیز همه روزه از ساعت 09:30 تا 11:30 در رواق حضرت زهرا(س) برگزار می‌شود.

ترتیل خوانی، اگرچه صورت نیکوی تلاوت کتاب مقدس مسلمانان است، اما بنا بر روایتی که از امام سجاد(ع) رسیده «قرآن در چهار سطح قرار دارد؛ عبارت، اشارت، لطایف و حقایق. عبارت برای عوام است، اشارت آن برای خواص، لطایف آن برای اولیا و حقایقش برای انبیاست». (بحار، ج ۹۲ ص ۹۵).

و من در پایان مراسم معنوی ترتیل خوانی قران کریم، دست به دعا می‌شوم که بنده را از زمره عوام به در آورد و لباس خواص و اولیا بر تنم بپوشاند، باشد که در ماهی که بهار قرآنش با بهار طبیعت، متقارن شده است، بر اشارات و لطایف کلام خدا دست یابم.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان