حدیث مستور-خبرنگار تحریریه جوان قدس :سال هاست که رتبه های برتر کنکور به تصاحب مدارس غیردولتی و سمپاد درآمدند و با بالارفتن شهریه مدارس سمپاد در این مدارس به روی دانش آموزانی که توان مالی لازم را ندارند بسته شده است و بیش از پیش به ناعدالتی آموزشی دامن می زند وبالاخره این وضع بعد از گذشت مدتی از سکوت مسولین تغییری پیدا کرد و شهریه این مدارس برای دانش اموزان دهک اول تا چهارم رایگان شد. هرچند که این گام امیدوارکننده ای برای وضعیت عدالت اموزشی ما است اما مشکلات زیادی پیش رو است که در ادامه به روند این مشکلات و پیگیری مسولین می پردازیم.
تاریخچه تاسیس این مدارس
سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان یا (سمپاد)، نهادی است که بر امور تحصیلی دانش‌آموزان مستعد و با بهره‌هوشی بالا نظارت می‌کند. اما در زبان عمومی و بین دانش‌آموزان به مدرسه تیزهوشان نیز معروف است. این سازمان دارای مدرسه‌های دبیرستان دوره اول و دوم دخترانه و پسرانه در شهرهای پرجمعیت‌تر است. سمپاد دانش‌آموزان خود را در دو مقطع راهنمایی و دبیرستان از طریق آزمون‌های سراسری که عمدتاً مبتنی بر ارزیابی هوش، دانش ریاضیات و علوم است انتخاب می‌کند. گزینش در مدارس سمپاد بر اساس آزمون و در دو مقطع متوسطه اول و دوم برگزار می‌شود. این سازمان مدتی به صورت یکی از معاونت‌های مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان فعالیت می‌کرد که مجدداً در سال ۱۳۹۷ به صورت سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان احیا شد.
اختلاف نظرهایی که شکل گیری این مدارس وجود داشت از جمله اینکه در ۱۶ بهمن سال ۱۳۹۶، اعلام شد که آزمون دوره اول (ورود دانش آموزان دوره دبستان به متوسطه دوره اول) حذف شده و مدارس سمپاد دیگر دانش آموزان سال هفتم را پذیرش نخواهند کرد. این اقدام به گفته وزیر وقت آموزش و پرورش، سید محمد بطحایی به دلیل کاهش اضطراب دانش‌آموزان دوره ابتدایی و همزمان با انجام اقدامی مشابه برای مدارس نمونه دولتی انجام شد. یک روز بعد و در ۱۷ بهمن، اعلام شد که این اقدام فقط برای دوره متوسطه اول بوده و آزمون ورود دانش آموزان پایه نهم به دهم (متوسطه اول به متوسطه دوم) همچنان برقرار است.
پس از انجام این اقدامات، انتقاداتی به وزارت آموزش و پرورش به این جهت وارد شد. یکی از دلایل منتقدان به حذف این مدارس، بخشی از سخنرانی سید علی خامنه‌ای در خصوص مدارس سمپاد بود. از دیگر دلایل منتقدان، حذف عدالت آموزشی و برتری یافتن مدارس غیرانتفاعی بر مدارس دولتی که به دلیل شهریه‌های بالای این مدارس انجام می‌شد، افزایش استرس دانش‌آموزان با آزمون‌های متعدد مدارس غیردولتی، حذف تنها فرصت آموزش مناسب برای دانش‌آموزان کم‌بضاعت، حذف تنها رقیب مدارس غیردولتی و کاهش جذابیت آموزش و پرورش دولتی است. همچنین با حذف این مدارس، محیط آموزشی متناسب با استعدادهای درخشان بدون توجه به توانایی مالی‌شان، از بین می‌رفت.
از سوی دیگر، موافقان این اقدام دلایل خود را در حمایت از حذف مدارس سمپاد، از بین بردن فشار درسی روی دانش آموزان اعلام کردند که ادعا می‌شود در برخی از مدارس سمپاد وجود دارد. از طرف دیگر، موافقان این طرح معتقدند که انجام آن باعث برقراری عدالت آموزشی در سیستم آموزشی ایران می‌شود.
اما سرانجام در یکم خرداد ۱۳۹۷، پس از مدت‌ها بحث بر سر مدارس سمپاد، قرار شد این مدارس باقی بمانند.
آمار تصاحب رتبه های برتر کنکور توسط مدارس غیردولتی
در کنار ۴۰ نفر برتر کنکور، دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی سهم اندکی از رتبه‌های زیر ۳ هزار دارند؛ ۸۵ درصد رتبه‌های زیر ۳ هزار در تصاحب مدارس غیردولتی، استعدادهای درخشان، نمونه دولتی و شاهد است آن هم در شرایطی که این مدارس ۳۱.۸۷ درصد دانش‌آموزان را تحت پوشش قرار می‌دهند.
در کنکور سال ۱۴۰۰، مدارس استعدادهای درخشان ۱۰.۸۷، نمونه دولتی ۲.۲۲، غیردولتی ۱.۳۳ برابر سهم خود از جمعیت شرکت‌کنندگان در امتحانات نهایی، رتبه برتر (زیر ۳۰۰۰) دارند.
در کنکور ۱۴۰۱ سهم مدارس از ۴۰ رتبه برتر بدین ترتیب بود:
مدارس استعدادهای درخشان: ۷۲.۵ درصد. مدارس غیرانتفاعی خاص: ۲۲.۵ درصد. مدارس نمونه دولتی: ۲.۵ درصد. مدارس دولتی: ۲.۵ درصد
نکته عجیب آنجاست که سیاست‌گذاران حوزه آموزشی کشور نیز این وضعیت را پذیرفته‌اند و این فرایند که دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی توان رقابت با مدارس خاص و غیردولتی را نداشته باشند، طبیعی می‌دانند از سوی دیگر وزیر آموزش و پرورش، بخشی از واقعیت و نه تمام آن را برای مخاطبان بازگو می‌کند.
به گفته یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش؛ ۷۵ درصد قبولی‌های کنکور از مدارس دولتی هستند اما متأسفانه در جامعه گفته می‌شود مدارس سمپاد دولتی نیست و می‌خواهند برای مردم ذهنیت اشتباهی ایجاد کنند که سمپاد غیردولتی است.
اما بخش دیگر ماجرا که وزیر آموزش و پرورش آن را به مخاطبان نمی‌گوید؛ کیفیت آموزش‌های ارائه شده، معلمان توانمند و آموزش‌های ویژه‌ای است که در مدارس سمپاد ارائه می‌شود در حالی که چنین فضایی در مدارس دولتی عادی وجود ندارد.
ابراهیم سحرخیز معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درباره این موضوع اظهار کرد: توسعه مدارس غیردولتی از دهه ۷۰ آغاز شد، در راستای اجرایی‌سازی سیاست‌های بانک جهانی و لیبرالیسم اقتصادی بر کوچک‌سازی دولت و برون‌سپاری تأکید می‌شود.
وی افزود: یکی از اعضای شورای عالی آموزش و پرورش در کتابی که تدوین کرده است، می‌نویسد «پس از انقلاب اسلامی تصور کردیم دولت می‌تواند آموزش و پرورش رایگان و باکیفیت ارائه دهد اما وقتی محقق نشد به این نتیجه رسیدیم تا مدارس غیردولتی ایجاد کنیم و افراد دارای توانایی مالی هزینه آموزش فرزندان خود را پرداخت کنند با این روش بار آموزش و پرورش دولتی کمتر می‌شود و دولت می‌تواند به دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی خدمات بیشتری ارائه دهد.»
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش گفت: این موضوع عملیاتی نشد و هم‌اکنون ۱۶ درصد دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی حضور دارند و همچنان ۱۴ میلیون دانش‌آموز در مدارس دولتی تحصیل می‌کنند همچنین پس از انقلاب تصمیم گرفتند تا مدارس متنوع تأسیس کنند و برخی گفتند چون افراد مذهبی هستیم می‌خواهیم با تأسیس مدرسه برای آینده انقلاب دانش‌آموز تربیت کنیم یا اینکه گفته شد برای خدمت به ایثارگران مدرسه شاهد تأسیس شود.
سحرخیز عنوان کرد: وقتی وزیر آموزش و پرورش می‌گوید، رتبه‌های برتر کنکور از مدارس سمپاد هستند که دولتی است، حرفش صحیح است، مالکیت مدارس سمپاد با دولت است اما جزو کدام مدارس دولتی است؟ مدرسه‌ای که ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان شهریه دریافت می‌کند، آموزش‌های ویژه دارد. اگر با دانش‌آموز مدرسه دولتی عادی هم این گونه کار شود و ۱۲ سال بهترین آموزش‌ها را از طریق بهترین معلم‌ها دریافت کند عملکرد خوبی خواهد داشت.
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش گفت: تأمین و توزیع نیروی انسانی مدارس عادلانه نیست، انتخاب معلم برای مدارس تیزهوشان به صورت گزینشی و با اختیار مدرسه است و بهترین معلمان جذب این مدارس می‌شوند و سایر معلمان به مدارس دولتی عادی تخصیص می‌یابند همچنین مدارس سمپاد امکان جذب معلم آزاد دارند که حقوق آن نیز از درآمد مدرسه پرداخت می‌شود.
میزان شهریه مدارس سمپاد
معاون مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان گفت: براساس مصوبه هیئت امنای سازمان مدارس استعدادهای درخشان «سمپاد» ۵۰ درصد شهریه مدارس غیردولتی هر شهرستان و منطقه آموزشی است و به عنوان شهریه این مدارس تعیین می‌شود، بر این اساس شهریه مدارس سمپاد در کشور متفاوت است.
زینی وند ادامه داد: در متوسطه اول ۳۸ساعت درسی وجود دارد که ۳۰ ساعت برنامه درسی مصوب و ۸ ساعت فوق برنامه است. کمترین میزان شهریه مصوب شهر تهران در این دوره ۲ میلیون و۹۹۰هزارتومان و بیشترین میزان آن ۶ میلیون ۸۵۶هزار تومان است.
او با بیان اینکه در متوسطه دوم نیز ۴۲ ساعت درس ارائه می شود که ۳۴ ساعت آن برنامه مصوب درسی و ۸ ساعت آن فوق برنامه است گفت: کف شهریه در این دوره ۳ میلیون و ۷۸۰ هزار تومان و سقف آن ۸ میلیون و ۴۱۹ هزار تومان است.
مدیرکل مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش گفت: در دوره پیش دانشگاهی ۴۰ ساعت درس ارائه می شود که ۱۶ ساعت آن فوق برنامه است، بر این اساس در شهر تهران کمترین میزان شهریه در این دوره ۴ میلیون و ۷۲۵ هزار تومان و بیشترین میزان آن ۱۰میلیون و ۵۲۴ هزار تومان است.
اقدامات مسئولین
به گزارش ایسنا، مدارس سمپاد گرچه دولتی محسوب می‌شوند اما بابت ارائه خدمات آموزشی نصف شهریه مدارس غیر انتفاعی برجسته در همان منطقه از شهر را دریافت می‌کنند اما از مردادماه سال جاری و با تصویب هیات دولت، تحصیل دانش آموزان چهار دهک درآمدی اول جامعه که در مدارس سمپاد پذیرفته می‌شود، «رایگان» است.
همچنین این مصوبه عطف به ماسبق شد و شامل دانش‌آموزانی که در حال حاضر مشغول تحصیل در سمپاد هستند هم می‌شود؛ اقدامی که بنا بر اظهارات وزیر آموزش و پرورش گرچه پولی برای عملیاتی کردن آن وجود نداشت اما قرار بر این شد تا کل هزینه با دولت باشد و در واقع این «هدیه ویژه رئیس جمهوری به دانش آموزان پذیرفته شده در مدارس سمپاد» است.
حال اما رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان به ایسنا اعلام می‌کند که با انجام چند اقدام از جمله رایگان کردن تحصیل دانش آموزان پذیرفته شده در این مدارس که از بین دهک‌های اول تا چهارم جامعه هستند، امسال ورود دهک‌های محروم به مدارس سمپاد رشد ۴۵ درصدی داشته است و سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در تلاش است از طریق رایزنی با نهادهای دیگر نیز مشکل هزینه ایاب و ذهاب این دسته از دانش آموزان به مدارس سمپاد را حل کند چراکه به ویژه در شهرهای بزرگ هزینه رفت و آمد از منزل به مدرسه و بالعکس سهم خیلی زیادی از بودجه پرداختی دانش آموزان را دربر می گیرد.
- فزایش سهم دانش آموزان دهک‌های پایین در ورود به سمپاد
الهام یاوری، رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اقدامات این سازمان از سال گذشته و در راستای افزایش سهم دانش آموزان با دهک‌های درآمدی پایین‌تر بابت حضور در مدارس سمپاد، اظهار کرد: یکی از اقدامات ما تولید و پخش برنامه تلویزیونی به نام «هوشیار» بود که روش‌های مواجه با تست‌های شبیه به تست هوش که در آزمون سمپاد مطرح می‌شود را به مخاطب آموزش می‌داد.
وی معتقد است از طریق برنامه هوشیار بسیاری از دانش آموزانی که دسترسی به کتاب یا کلاس کمک آموزشی نداشتند، با آزمون ورودی مدارس سمپاد آشنا شدند و همین آشنایی حداقلی نیز در بهتر شدن عملکرد این دسته از دانش آموزان موثر بود.
- تغییر شکل آزمون ورودی مدارس سمپاد
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با بیان اینکه اقدام دوم ما این بود که شکل آزمون ورودی مدارس سمپاد را تغییر دادیم، افزود: شباهت این آزمون را با سوال‌های موجود در کلاسها و کتاب‌های آمادگی آزمون ورودی سمپاد که بیرون وجود دارد را کم کردیم. این کار باعث شد بچه‌هایی که بیشتر از این مدل کلاسها و امکانات استفاده می‌کنند کمی مزیت کمتری نسبت به بچه‌هایی که از این کلاسها و کتب استفاده نمی‌کنند، داشته باشند. از این رو نهایتا منجر به این شد که بچه‌های دهک‌های پایین شانس ورودی بیشتری به مدارس سمپاد داشته باشند.
وی همچنین به رایگان شدن تحصیل دانش آموزان پذیرفته شده در مدارس سمپاد که از بین دهک‌های یک تا چهار درآمدی هستند اشاره کرد و گفت: پرداخت هزینه تحصیل دانش آموزان پذیرفته شده در سمپاد که در دهک‌های اول تا چهارمهستند نیز در جای خود مهم است و باعث افزایش سهم این دانش آموزان از ورود به سمپاد شده است.
۳)اقساط شهریه دانش آموزان مستعد مناطق محروم
یاوری با اشاره به قسط بندی شهریه برای دانش‌آموزان سمپادی دارای مشکل مالی و ارائه تخفیف به برخی از این دانش آموزان ادامه داد: بحث‌های مربوط به برندسازی نیز بوده است؛ ما در سال‌های گذشته حجم خوبی از ورودی‌ها را به بچه‌های مستعد از مناطق کم برخوردار تخصیص دادیم و سعی کردیم این موضوع را بیشتر بازتاب دهیم تا این دسته از بچه‌ها بدانند در صورت قبولی در مدارس سمپاد ما اقساط جدی به آنها می دهیم. این باعث شد این دسته از دانش آموزان روحیه بهتری برای شرکت در آزمون مدارس سمپاد داشته باشند.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان تاکید کرد: مجموع این اقدامات باعث شده امسال ۴۵ درصد سهم دانش آموزان دهک‌های یک تا چهار پذیرفته شده در سمپاد بیشتر شوند و این موفقیت مهمی است. امیدواریم بتوانیم این امر را ادامه دهیم چراکه به عقیده ما پیش بینی پذیر نبودن آزمون ورودی مدارس سمپاد، مهمترین سهم را در این موفقیت دارد و این کار خیلی سنگین و سخت و دشواری است ...
۴)پیگیری علت ثبت نام نکردن پذیرفته شدگان سمپاد، مشکلات اقتصادی نباشد
یاوری از پیگیری مدارس سمپاد برای چرایی عدم ثبت نام برخی سمپادی‌ها خبر و توضیح داد: فاز بعدی این است که ما به بررسی آماری که از وزارت کار درباره دهک بندی بچه‌ها گرفتیم، بپردازیم تا مطمئن شویم هیچ دانش آموزی به دلیل مشکل مالی از ثبت نام در مدارس سمپاد جا نمانده باشد. یک سنت دیرپا هم در سمپاد داریم؛ پیگیر بچه‌های پذیرفته شده در سمپاد که ثبت نام نمی‌کنند هستیم تا مطمئن شویم این ثبت نام نکردن بچه‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی نیست.
(۵کاهش هزینه ایاب ذهاب دانش آموزان کم برخودار مدارس سمپاد
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان همچنین تصریح کرد: واقعیت این است که به ویژه در شهرهای بزرگ تنها مشکل اقتصادی برخی از بچه‌های سمپادی، هزینه مدرسه نیست بلکه هزینه رفت و آمد به مدرسه نیز سهم خیلی زیادی از بودجه پرداختی دانش آموزان دارد. در برخی شهرها مثل تهران هزینه سرویس رفت و آمد به مدرسه بیشتر از هزینه خود مدرسه تمام می‌شود.
وی خبر داد: در حال رایزنی با دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری هستیم تا در صورت امکان این مساله را حل کرده و هزینه سرویس یا رفت و آمد این دسته از دانش‌آموزان را کاهش دهیم. به هر حال جهت‌گیری سمپاد این است که کمک کند تا بچه‌های دهک‌های پایین سهم بیشتری از مدارس سمپاد داشته باشند.
یاوری در پاسخ به اینکه آیا تمام دانش آموزان دهک‌های یک تا چهار پذیرفته شده در سمپاد از مناطق محروم هستند؟، عنوان کرد: خیر. البته در مناطق محروم نیز خیلی دانش آموز داریم اما در شهرهای بزرگ هم وجود دارند. بالاخره حاشیه شهرهای ما نیز چنین شرایطی را دارند؛ یا متاسفانه برخی از دانش آموزان از خانواده‌های بی‌سرپرست یا بدسرپرست هستند اما با استعداداند و در سمپاد قبول می‌شوند. موارد متعددی از دانش آموزان سمپادی داریم که در اثر جدا شدن والدین از یکدیگر و یا فوت سرپرست و یا به دلایل متفاوت دیگر دچار مشکلات‌اند اما از قضا در شهرهای بزرگ و جزو دهک‌های یک تا چهار هستند. با این حال اکثر این دهک‌های یک تا چهار برای شهرهای کوچک‌تر هستند.
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان همچنین در پاسخ به اینکه آیا بودجه‌ای که قرار بود از سوی ریاست جمهوری برای تامین هزینه تحصیل دانش آموزان دهک اول تا چهارم به سمپاد پرداخت شود، تامین شده است؟، توضیح داد: رئیس جمهوری دستور داده‌اند و ابلاغ شده و در حال طی کردن فرآیند خود است. تصورم من این است که ان شاءالله به موقع به دست ما برسد، اما به هر حال ما معطل آن نماندیم و به مدارس ابلاغ کردیم این دسته از بچه‌ها را بدون دریافت وجه ثبت نام کنند.
نظر شما