در فرایند این پدیده زمینشناسی، گلولای سردی که در اعماق زمین وجود دارند، به بالا پرتابشده و روان میشوند و بهتدریج با گذر زمان مخروطهای کوچک و بزرگی را تشکیل میدهند. معروفترین گلفشان ایران در منطقه تنگ در استان سیستان و بلوچستان و در شهرستان کنارک و در محل بندر تنگ واقعشدهاند. کوه گلفشان بندر تنگ ارتفاعی ۱۰۰ متری دارد و قطر و قاعده آن نیز بیشتر از ۱۰۰ متر است.
موقعیت جغرافیایی
گِلفشان بندر تنگ در ۱۰۰ کیلومتری شهرستان چابهار و در ساحل دریای عمان قرار دارد. در این محل از گذشته یک اسکله صیادی بزرگ و فعال قرار داشت. کوههای گلفشان منطقه چابهار هفتکوه هستند. این کوههای فعال، اندازههای مختلف و متنوعی دارند. بزرگترین این گلفشانها در جاده کهیر - تنگ واقعشده است. برای دسترسی آسان گردشگران و آسایش آنها در این منطقه، امکانات مناسبی چون جاده آسفالت، سرویس بهداشتی، آلاچیقهای سایهبان دار و آب آشامیدنی قرار دادهاند. در این مکان، تورهای گردشگری بسیاری برگزار میشود که این جاذبه دیدنی را بهتر به گردشگران میشناسانند.
خواص درمانی
گلافشانهای چابهار ویژگیهایی خاص و منحصربهفرد دارند و نسبت به نمونههای خود در سراسر جهان از وضعیت بهتری برخوردار هستند؛ اما متأسفانه آنگونه که شایسته این پدیده طبیعی زیبا و خارقالعاده است، از آنها نگهداری نشده و بهدرستی به دیگران معرفی نشدهاند. گلفشانهای چابهار سه تپه کوچک را شامل میشوند که یکی از آنها فعال و دو مورد دیگر غیرفعال هستند. روی تپهها دهانههایی قرار دارد که قطر آنها چندین سانتیمتر است و از دهانه آنها گل خاکستریرنگ، خارج و به دامنههای کوه سرازیر میشود. این پدیدهها با لرزش خاک همراه هستند و زمانی که گل از آنها به بیرون پرتاب میشود، صدایی مانند صدای شلیک تفنگ از آنها به گوش میرسد. دوره تناوب گلفشانهای چابهار در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
نکته جالب این است که گِل و لایی که از این پدیده ایجاد میشود، خاصیتی درمانی دارد و برای درمان بیماریهایی چون زانودرد، کمردرد و ناراحتیهای پوستی استفاده میشود. گلفشان بندر تنگ نیز به دلیل این ویژگی منحصربهفرد هرساله میزبان گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور است؛ بنابراین گلفشان بندر تنگ جزو گردشگری سلامت نیز محسوب میشود.
شباهت به قلههای آتشفشان
دهانههایی در بالای تپههاست که شباهت بسیاری به قلههای آتشفشان دارد. پتانسیلها و امتیازات ویژه این گلفشانها موجب شده است که عنوان «دومین ژئوپارک خاورمیانه» را به خود اختصاص دهند و آن را تبدیل به یک اثر جهانی کنند. فعالیت گِلفشانهای ایران که در جلگه ساحلی دریای عمان، بهویژه بلوچستان جنوبی قرار دارند؛ در فصلهای مختلف سال، از سالی به سال دیگر متفاوت است. گلفشانهای رنگی، سفید، صورتی و زرد دارند و ترکیبات آهن در آنها بهکاررفته است، اما گلفشانهای ساده گِلهای طوسی از خود متصاعد میکنند. ارتفاع هر یک از گلفشانها بیش از ۲۰ متر است و قطر دهانه هر یک از آنها گاه به ۱۲ متر نیز میرسد.
این پدیدههای جذاب زمینشناسی بهطور مرتب گِلهایی سرد را به بیرون پرتاب میکنند. این پرتابهها بهمرورزمان تبدیل به مخروطهای کوچک و بزرگ میشوند. عمل گلفشانها شباهت زیادی به فعالیتهای آتشفشانی دارد؛ اما دانشمندان معتقدند این پدیدهها الزاماً به فعالیت آتشفشانها ارتباطی ندارد.
گلفشانها به دو دلیل ایجاد میشوند. یک دلیل آن فشارهای زمینشناختی است که گلفشانهای سرد را ایجاد میکند و دلیل دیگر آن فعلوانفعالاتی است که سبب ایجاد گلفشانهای داغ میشوند. این گلفشانها گاهی فعال و در مواقعی نیز غیرفعال هستند.
علت ایجاد گِلفشانها
دانشمندان بر این عقیده هستند علت ایجاد گلفشانها، فشارهای نفت و گازهایی است که در داخل زمین ایجاد میشوند. این پدیده موجب میشود گلولای داخل زمین به همراه آب به بیرون پرت شود. پدیده گلفشانها موجب ایجاد چشمههای آبمعدنی در منطقه میشود.
برخی بر این عقیدهاند پدیده گلفشانها با فعالیتهای آتشفشانی مرتبط است؛ اما گلهای این مناطق کاملاً سرد هستند و سردی گِلها این فرضیه را نقض میکند. در تمامی دنیا فقط ۲۴ گلفشان وجود دارد. بعضی از آنها وقتی از حباب بیرون میآیند با صدای بلند میترکند و اگر نزدیک آنها باشید، زیر پاهایتان میلرزد. تماشای چنین صحنهای هیجانانگیز است و خاطرهای تکرارنشدنی را در اذهان بهجای میگذارد.
۷ بهمن ۱۴۰۳ - ۱۴:۲۰
کد خبر: ۱۰۴۴۹۶۵
آیا تابهحال نام پدیده گِلفشان را شنیدهاید؟ پدیدهای جالب و شگفتانگیز که یکی از جاذبههای بینظیر طبیعت است و شکل و شمایل آن در نگاه نخست، توجه هر بینندهای را به خود جلب میکند.

زمان مطالعه: ۳ دقیقه
منبع: روزنامه قدس
نظر شما