هر ساله با شروع فصل سرما، بحران ناترازی گاز در کشور شدت می‌گیرد؛ موضوعی که نه‌تنها گرمایش منازل را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه منجر به کاهش یا قطع گاز صنایع و نیروگاه‌ها شده و چرخ تولید را کند می‌کند. در این میان، بخاری‌های سنتی و پرمصرف، یکی از عوامل اصلی این بحران هستند. بسیاری از این تجهیزات گرمایشی که با تکنولوژی قدیمی کار می‌کنند، مصرف گاز بالایی دارند و بازدهی آن‌ها پایین است.
با این حال، راه‌حلی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده، سرمایه‌گذاری صنایع برای تعویض این بخاری‌ها در مناطق سردسیر و پرمصرف است. بر اساس برآوردهای کارشناسان، اگر تنها پنج میلیون بخاری پرمصرف با مدل‌های کم‌مصرف جایگزین شوند، کشور می‌تواند سالانه تا ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز صرفه‌جویی کند. این میزان، نه‌تنها برای تأمین پایدار انرژی صنایع کافی است، بلکه به دولت این امکان را می‌دهد که صادرات گاز را افزایش داده و درآمدهای ارزی کشور را تقویت کند.
محمد میرزایی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی، در این گفت‌وگو از اهمیت تعویض بخاری‌های سنتی، نقش صنایع در سرمایه‌گذاری برای این تغییر و تأثیر آن بر کاهش ناترازی گاز سخن می‌گوید.
بحران ناترازی گاز و نقش بخاری‌های سنتی در تشدید آن
وی در ابتدای گفت‌وگو، به مشکل ناترازی گاز در کشور اشاره کرده و تأکید می‌کند که هر سال، با افزایش مصرف خانگی در فصل سرما، صنایع و نیروگاه‌ها دچار کمبود گاز می‌شوند.
ما در زمستان با یک ناترازی شدید در گاز مواجه هستیم. در این شرایط، اولویت تأمین گاز با بخش خانگی است و به همین دلیل، صنایع ناچار به کاهش تولید یا تعطیلی موقت می‌شوند. اما آنچه کمتر به آن پرداخته شده، این است که علت اصلی این بحران، مصرف بی‌رویه گاز در سیستم‌های گرمایشی غیر استاندارد و پرمصرف است.
وی ادامه می‌دهد که بخاری‌های سنتی به‌دلیل تکنولوژی قدیمی و راندمان پایین، حجم زیادی از گاز را هدر می‌دهند و این موضوع، فشار مضاعفی به شبکه گاز کشور وارد می‌کند. در حال حاضر، درصد قابل‌توجهی از بخاری‌های مورد استفاده در کشور، بازدهی بسیار پایینی دارند. این یعنی مقدار زیادی از گاز مصرفی، به‌جای تولید گرما، هدر می‌رود. اگر بتوانیم این تجهیزات را با بخاری‌های کم‌مصرف جایگزین کنیم، میزان مصرف گاز خانگی به‌شدت کاهش می‌یابد و این به معنای آزادسازی گاز برای تأمین پایدار انرژی صنایع است.
سرمایه‌گذاری صنایع در تعویض بخاری‌ها؛ یک راه‌حل پایدار
درحالی‌که بسیاری از صنایع در فصل سرما به‌دلیل کمبود گاز با کاهش تولید مواجه می‌شوند، برخی کارشناسان پیشنهاد می‌دهند که خود صنایع در تعویض بخاری‌های پرمصرف مناطق سردسیر و پرمصرف سرمایه‌گذاری کنند.
میرزایی در این زمینه خاطرنشان می‌کند: یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش ناترازی گاز، این است که صنایع، بخشی از هزینه تعویض بخاری‌های پرمصرف را تأمین کنند. به این ترتیب، مصرف خانگی کاهش می‌یابد و گاز بیشتری برای بخش تولید و صنعت باقی می‌ماند وی با اشاره به محاسبات انجام‌شده، تأکید می‌کند که تعویض تنها پنج میلیون بخاری پرمصرف، می‌تواند سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز صرفه‌جویی کند.
۱۰ میلیارد متر مکعب گاز عدد کمی نیست. این میزان، می‌تواند بخش زیادی از نیاز صنایع را تأمین کند و از تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها جلوگیری کند. در واقع، اگر صنایع در این پروژه سرمایه‌گذاری کنند، خودشان نیز از نتایج آن بهره‌مند خواهند شد، زیرا دیگر با مشکل قطعی گاز در فصل زمستان مواجه نمی‌شوند.
مزایای اقتصادی تعویض بخاری‌های پرمصرف
وی در ادامه به مزایای اقتصادی این اقدام برای کشور اشاره می‌کند و معتقد است که این طرح نه‌تنها از نظر تأمین انرژی، بلکه از نظر افزایش درآمدهای ارزی نیز می‌تواند به نفع کشور باشد. اگر ما بتوانیم مصرف گاز خانگی را کاهش دهیم، نه‌تنها صنایع از قطعی گاز نجات پیدا می‌کنند، بلکه امکان افزایش صادرات گاز نیز فراهم خواهد شد. این موضوع، می‌تواند درآمدهای ارزی کشور را افزایش دهد و از نظر اقتصادی، به‌صرفه‌تر از واردات گاز باشد.
وی همچنین تصریح می‌کند که کاهش مصرف گاز، می‌تواند به بهینه‌سازی یارانه‌های انرژی نیز کمک کند. دولت هر سال میلیاردها تومان یارانه انرژی پرداخت می‌کند. اگر بتوانیم مصرف گاز را کاهش دهیم، دولت می‌تواند بخشی از این منابع را در بخش‌های توسعه‌ای و زیرساختی سرمایه‌گذاری کند.
چالش‌های اجرایی و راهکارهای پیشنهادی
باوجود مزایای قابل‌توجه این طرح، اجرای آن نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب است. میرزایی در این زمینه توضیح می‌دهد: برای اینکه صنایع در این پروژه سرمایه‌گذاری کنند، نیاز است که دولت مشوق‌هایی مانند معافیت‌های مالیاتی یا تخفیف در هزینه‌های گاز مصرفی برای آن‌ها در نظر بگیرد. اگر این مشوق‌ها فراهم شود، صنایع انگیزه بیشتری برای مشارکت در این طرح خواهند داشت. وی در ادامه پیشنهاد می‌دهد که این پروژه، ابتدا در مناطق سردسیر و پرمصرف اجرا شود تا نتایج آن به‌طور دقیق بررسی شود. مناطقی که بیشترین مصرف گاز را دارند، اولویت بالاتری برای تعویض بخاری‌ها دارند. اگر ما بتوانیم در یک طرح پایلوت، تعویض بخاری را در این مناطق انجام دهیم، هم میزان صرفه‌جویی مشخص می‌شود و هم صنایع متوجه خواهند شد که این سرمایه‌گذاری چقدر به نفع آن‌هاست.
وی در پایان افزود: به طور خلاصه ؛ با تعویض پنج میلیون بخاری پرمصرف، می‌توان تا ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز در سال صرفه‌جویی کرد؛ گازی که می‌تواند به‌جای مصرف بی‌رویه در تجهیزات ناکارآمد، در اختیار صنایع و نیروگاه‌ها قرار گیرد. برای اجرای این طرح، دولت می‌تواند از طریق ارائه مشوق‌های مالی و سیاست‌های حمایتی، صنایع را به مشارکت در این پروژه ترغیب کند. در صورتی که این طرح به‌درستی اجرا شود، نه‌تنها ناترازی گاز کاهش می‌یابد، بلکه صنایع از تعطیلی نجات پیدا کرده و امکان افزایش صادرات گاز و بهبود درآمدهای ارزی کشور نیز فراهم خواهد شد.
نظر شما