ترامپ با اعلام وضعیت اضطراری اقتصاد ملی، فرمانی را امضا کرد که تقریباً روی کالاهای هر کشوری تعرفه ۱۰درصدی وضع می‌کند و برای حدود ۶۰ کشور که آن‌ها را «بدترین متخلفان» در تجارت تلقی کرده‌اند نرخ‌های حتی بالاتر در نظر گرفته شده است. مالیات‌های وارداتی که به عنوان «تعرفه‌های متقابل» نام‌گذاری شده‌اند، بالاترین موانع تجاری ایالات متحده را در بیش از یک قرن گذشته نشان می‌دهند و توفانی از تمجیدها و انتقادها را در داخل و خارج از این کشور به راه انداخته‌اند.
نه چندان شبیه به روز آزادی
ترامپ این سیاست را به‌عنوان اصلاحیه‌ای برای آنچه آن را «رقابت ناعادلانه خارجی که مدت‌ها به تعویق افتاده بود» لقب داده، در نظر گرفته است. او در یک سخنرانی پیروزمندانه در باغ رز کاخ سفید اعلام کرد: «۲ آوریل ۲۰۲۵ برای همیشه به عنوان روز آزادی، روزی که صنعت آمریکا دوباره متولد شد، روزی که سرنوشت آمریکا بازپس گرفته شد، در خاطره‌ها خواهد ماند». او استدلال کرد که برای دهه‌ها، ایالات متحده توسط شرکای تجاری این کشور «تخریب» شده و آمریکا «دیگر نمی‌تواند کشوری باشد که در آن قیف صعودی ثروت به سمت جیب خارجی‌ها باشد». رئیس‌جمهور آمریکا با استناد به اختیارات اضطراری تحت قانون اختیارات اقتصادی اضطراری بین‌المللی ۱۹۷۷، کنگره را برای وضع تعرفه‌ها دور زد و کسری تجاری مداوم را به عنوان تهدیدی برای تولید و امنیت ملی ایالات متحده ذکر کرد. این تعرفه‌ها که اساساً مالیات بر کالاهای وارداتی هستند، به امید افزایش جایگزین‌هایی که ساخت آمریکا باشند، هزینه محصولات خارجی را افزایش خواهند داد. دستور ترامپ از ۵ آوریل، ۱۰درصد مالیات بر واردات را اعمال می‌کند و به دنبال آن تعرفه‌های بسیار سخت‌تری (۲۰ تا ۵۰درصد) بر کشورهایی که ایالات متحده با آن‌ها بیشترین شکاف تجاری را دارد، از جمله چین، ویتنام و حتی متحدان نزدیک مانند ژاپن اعمال خواهد کرد. برخی از همسایگان و شرکای استراتژیک به طور موقت معاف هستند، اما به طور کلی این سیاست نشان‌دهنده چرخش شدید به سمت نوعی از حمایت‌گرایی است که ترامپ معتقد است از نزدیک به یک قرن پیش در این کشور به آن بی‌توجهی شده است.
داروی تلخ برای قلب بیمار؟
حامیان این اقدام آن را به عنوان گامی ضروری برای دفاع از مشاغل و صنایع آمریکا پس از سال‌ها جهانی شدن یک‌طرفه می‌ستایند. بسیاری از پایگاه‌های طرفداری ترامپ از این تعرفه‌ها به عنوان «دارویی تلخ» برای «قلب صنعتی بیمار آمریکا» استقبال می‌کنند. قانون‌گذاران جمهوری‌خواه به سرعت پشت طرح ترامپ قرار گرفتند و استدلال او مبنی بر اینکه ایالات متحده توسط شرکای تجاری استثمار شده است را تکرار کردند. نماینده کنگره یعنی تام تیفانی اظهار کرد: «روزگاری که کشورهای خارجی از آمریکا سوء‌استفاده می‌کردند دیگر تمام شد و کارگر آمریکایی در اولویت اول است». مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا هم این سیاست را ستود و گفت: «آمریکا دیگر مورد استثمار رویه‌های تجاری ناعادلانه قرار نخواهد گرفت. این تعرفه‌ها تجارت عادلانه و متقابل را احیا می‌کند و شرایط زمین بازی را برای کارگران آمریکایی یکسان می‌کند؛ تجارت آزاد تنها زمانی جواب می‌دهد که منصفانه باشد!»
طرفداران این طرح ادعا می‌کنند چندین دهه تعرفه‌های پایین و معاملات آزاد، کارخانه‌های ایالات متحده را خالی و این کشور را به زنجیره‌های تأمین خارج از آمریکا وابسته کرده است. آن‌ها به کسری تجاری عظیم این کشور در نسبت واردات به صادرات به عنوان نشانه‌ای از عدم تعادل اقتصادی و آسیب‌پذیری اشاره کرده و استدلال می‌کنند با اعمال مالیات بر واردات، شرکت‌های خارجی مجبور می‌شوند تولید خود را به آمریکا منتقل کنند یا در غیر این صورت بازار پرسود ایالات متحده را از دست بدهند. ترامپ هم گفته: «اگر شرکت‌های آمریکایی از این قضیه شکایت دارند محصول خود را همین جا در آمریکا بسازند». حامیان این طرح اعمال این تعرفه‌ها را با وعده «اول آمریکا»ی ترامپ برای برتری دادن کارخانه‌ها و کارگران ایالات متحده بر منافع چند ملیتی سازگار می‌دانند.
مالیات ۴ هزار دلاری
با این حال، منتقدان هشدار می‌دهند تعرفه‌های ترامپ نتیجه معکوس خواهد داشت و به اقتصاد آمریکا آسیب می‌زند. مخالفان این اتفاق، طیف سیاسی گسترده‌ای از قانون‌گذاران دموکرات گرفته تا اقتصاددانان بازار آزاد و بسیاری از رهبران تجاری را در بر می‌گیرد. آن‌ها استدلال می‌کنند تعرفه‌ها درواقع مالیاتی خواهد بود که توسط مصرف‌کنندگان و شرکت‌های آمریکایی پرداخت خواهد شد، زیرا واردکنندگان هزینه‌های بالاتری را متحمل می‌شوند و قیمت‌ها را نیز بالاتر خواهند برد. کاترین کلارک، نماینده دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا، طرح ترامپ را به عنوان «مالیات ۴هزار دلاری بر خانواده متوسط آمریکایی» به دلیل گران‌تر شدن کالاهای روزمره محکوم کرد. درواقع، تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند اگر مثلاً شرکت اپل هزینه‌های اضافی را پشت سر بگذارد، بهترین مدل آیفون پس از این تعرفه‌ها می‌تواند از هزارو۶۰۰ دلار به حدود ۲هزارو۳۰۰ دلار افزایش قیمت داشته باشد. فراتر از شوکی که برچسب قیمت در فروشگاه‌ها به مردم آمریکا وارد می‌کند، اقتصاددانان نگران‌اند این تعرفه‌ها افزایش تورم را دوباره در آمریکا شعله‌ور کند و حتی می‌تواند آمریکا را وارد رکود کند. جیسون فورمن، اقتصاددان دانشگاه هاروارد و مشاور سابق کاخ سفید می‌گوید: «فکر می‌کنم این طرح آن‌قدر دیوانه‌وار است که تا دو ماه آینده لغو خواهد شد».
تبدیل متحدان کنونی به انتقامجویان آینده؟
بازارهای سهام ایالات متحده نیز با خبر اعلامیه ترامپ چندین درصد سقوط کردند و بدترین روزهای خود در سال‌های اخیر را پشت سر گذاشتند. امواج شوک تعرفه‌ها در خارج از آمریکا نیز احساس شد؛ نخست‌وزیر ژاپن وضعیت پیش آمده را «بحران ملی» خواند زیرا بازار توکیو سقوط کرد و جی پی مورگان شانس رکود جهانی را در سال جاری ۶۰درصد پیش‌بینی کرد. چین هم با لقب دادن این حرکت آمریکا به قلدری اقتصادی، به همان میزان تعرفه‌های خود را بر آمریکا افزایش داد. اتحادیه اروپا هم که با تعرفه ۲۰درصدی ایالات متحده مواجه شده، در حال آماده‌سازی تعرفه‌های متقابل خود است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه حتی از کشورهای اروپایی خواست در اعتراض به این اقدام، سرمایه‌گذاری در آمریکا را متوقف کنند. حتی متحدان آمریکا مانند کانادا، مکزیک، ژاپن و هند که برخی از آن‌ها در ابتدا از بالاترین تعرفه‌ها معاف شده‌اند، در مورد «ضربه ویرانگر» به تجارت جهانی در صورتی که ایالات متحده به طور کامل تجارت آزاد خود را کنار بگذارد، هشدار دادند. مارک کارنی، نخست وزیر کانادا با ابراز تأسف از اینکه ایالات متحده نقش خود را پس از جنگ جهانی به عنوان سردمدار بازارهای آزاد کنار گذاشته است، گفت: «اقتصاد جهانی امروز اساساً با دیروز متفاوت شده است». شرکای خارجی آمریکا در حال تلاش برای برقراری دیپلماسی برای حل این مشکل هستند. برای مثال بریتانیا بلافاصله یک توافق تجاری جدید برای جلوگیری از تعرفه‌ها پیشنهاد کرد، اما بسیاری از کشورهای نزدیک به آمریکا در صورت شکست مذاکرات آماده اقدامات تلافی‌جویانه هستند.
برای شما حتی با چین می‌جنگم!
از نظر سیاسی، این امر در ایالت‌های قطب تولید در غرب میانه و جنوب آمریکا که بسیاری از طبقه کارگر که به ترامپ رأی دادند در آنجا هستند و احساس می‌کنند از تجارت آزاد عقب مانده‌اند، خوب عمل خواهد کرد. ترامپ با این کار خود، این پیام را ارسال کرده که رهبران گذشته آمریکا، کارگران این کشور را به بیگانه‌ها فروختند، در حالی که او مایل است با چین و حتی متحدان ایالات متحده مقابله کند تا «کارگران آمریکایی دوباره در اولویت باشند». این موضع مبارزاتی، مخالفان سیاسی ترامپ را در موقعیتی دشوار قرار می‌دهد. اگر آن‌ها با تعرفه‌ها مخالف باشند، در موضع بی‌تفاوتی نسبت به مشکلات قشر کارگر آمریکا قرار می‌گیرند و یا اینکه نظر ترامپ در مورد تجارت ناعادلانه را می‌پذیرند و خطر مشروعیت بخشیدن به رویکرد او را خواهند داشت.
از اوایل دهه۱۹۳۰، آمریکا جنگ تجاری به این گستردگی به راه نینداخته و نتیجه آن می‌تواند نظم اقتصادی جهانی را دوباره تعریف کند. اما اینکه چه کسی پیروز یا بازنده آن باشد را باید منتظر ماند و دید.
نظر شما