محسن هاشمی رفسنجانی طی یادداشتی در روزنامه سازندگی نوشت: کشور در وضعیت حساسی قرار دارد به‌ویژه پس از یادداشت اجرایی فشار حداکثری ترامپ و سخنان رهبر انقلاب در رابطه با رد مذاکره با آمریکا. در این شرایط مشغول آماده کردن خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی سال‌های ۸۲ و ۸۳ بودم که تصمیم گرفتم با بازبینی تجربه‌ای مشابه میان ایران و غرب در ۲۰ سال قبل، ناگفته‌هایی از آن عملکرد موفق نظام در دور کردن تهدیدات از کشور را مطرح کنم.
برای آشنایی با شرایط آن زمان، بوش دوم پس از حمله ۱۱ سپتامبر، ایران، عراق و افغانستان را محور شرارت معرفی کرد و به افغانستان و عراق حمله کرد. او بارها با بزرگ‌نمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، خواستار ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و برخورد با ایران بود. در این شرایط، مخالفان نظام که جمهوری اسلامی را به دیکتاتوری متهم می‌کردند، انتظار داشتند که با توجه به مخالفت رهبر انقلاب با تعلیق غنی‌سازی، مسیر دیپلماسی به بن‌بست برسد. اما مردم‌سالاری نظام و حاکم بودن عقلانیت موجب شد تا رهبر انقلاب با درخواست مسئولان مبنی بر تعلیق موقت غنی‌سازی موافقت کند و ایران از خطر بزرگ آن زمان دور شود.
در خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی آمده است که در مهر ۱۳۸۲، آقای خاتمی پیشنهاد ۳ کشور اروپایی را در مورد مسائل هسته‌ای پذیرفتند و مذاکرات برای حل بحران آغاز شد. همچنین در مهر ۱۳۸۲، رهبری در جلسه مشورتی با پذیرش پروتکل الحاقی با شرایطی موافقت کردند. در این مدت فشارهای زیادی از طرف مخالفان داخلی و بین‌المللی وجود داشت. با این حال، در آبان همان سال، آقای خاتمی و دیگر مقامات با ارزیابی دقیق تصمیم به تعلیق موقت غنی‌سازی گرفتند.
در دی‌ماه ۱۳۸۲، سفر وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی به ایران برای ادامه مذاکرات هسته‌ای صورت گرفت. در آبان ۱۳۸۳، پس از فشارهای خارجی، ایران با شرایطی پذیرفت که پروتکل الحاقی را امضا کرده و غنی‌سازی را موقتاً متوقف کند. این تصمیم در کنار حمایت رهبری از حفظ حقوق هسته‌ای ایران، به‌ویژه حفظ تکنولوژی سوخت هسته‌ای، به‌عنوان خط قرمز مطرح شد.
پس از این توافقات، فشارهای بین‌المللی همچنان ادامه داشت و اسرائیل تهدید به حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران کرد. با این حال، ایران در ادامه مذاکرات، به توافقاتی با اروپا دست یافت که در آن از جمله پذیرفته شد که غنی‌سازی به‌طور موقت متوقف شود، ولی تولید سوخت هسته‌ای ادامه یابد.
این تجربیات تاریخی در مواجهه با بحران‌ها و تهدیدات خارجی نشان می‌دهند که دیپلماسی و مشورت‌های کارشناسی، در کنار حفظ اصول و منافع ملی، می‌توانند نقش مؤثری در حل بحران‌ها ایفا کنند. این درس‌ها می‌تواند برای مدیریت بحران‌های کنونی نیز مفید باشد.
نظر شما