در شهریور ۱۳۲۰ ایران طی چند روز به اشغال قوای اندکی از متفقین درآمد و کشوری که می‌خواست بی‌طرف باشد، به دالانی برای پشتیبانی از جنگ جهانی و زیر دست‌وپای ارتش انگلستان به پل پیروزی آن‌ها تبدیل شد.
ایران در خلال جنگ سرد، منطقه نفوذ آمریکا بود و با پیمان بغداد و عضویت در سازمان سنتو، دولت شاه و ارتش ایران به عنوان نیروی نیابتی آمریکا در منطقه عمل می‌کرد. حالا همان ارتشی که تحت نفوذ مستشاران غربی از دفاع از تمامیت ارضی کشور بازداشته شده بود، به ابزاری برای منافع آمریکا تبدیل شد. عملیات‌های شناسایی در مرزهای شوروی به ارتش شاه سپرده شد، با تجاوز نظامی آمریکا به ویتنام همراهی کرد و به عنوان نیروی نیابتی بلوک غرب، مداخلات نظامی متعددی را در کشورهایی مثل عمان، سومالی، اتیوپی، زئیر، مراکش و... رقم زد.
مداخله نظامی در عمان که در راستای جنگ سرد آمریکا و شوروی رقم خورد، از مهم‌ترین جنگ‌های نیابتی شاه بود که به قیمت تلفات ۷۰۰ نفری و بیش از هزارو۴۰۰ زخمی نیروهای ایرانی تمام شد.
این ارتش با وقوع انقلاب اسلامی در معرض انحلال بود، اما امام(ره) و نیروهای انقلابی اسیر چنین توطئه‌ای نشدند و کشور را از خطر خلأ قدرت نظامی رهانیدند.
امام(ره) در کوران انقلاب اسلامی بارها بدنه ارتش را خطاب قرار داده و بر دیانت و تعهد ملی آن‌ها صحه گذاشته بود. او ارتشی‌ها را به بازگشت به دامان ملت و ‌قیام در برابر ذلت تسلط خارجی فراخوانده بود که خیلی زود جواب داد. تا جایی که نافرمانی بدنه ارتش از سران وابسته درنهایت به اعلان بی‌طرفی ارتش در ظهر ۲۲ بهمن و قطعی شدن پیروزی انقلاب اسلامی انجامید.
این‌گونه بود که ارتشِ تسلیم در برابر تجاوزهای خارجی و در خدمت منافع غرب، به ارتش عزتمند ایرانی و اسلامی تبدیل شد و پیشرفت‌هایی را در عرصه نظامی و تسلیحاتی رقم زد که در مخیله ارتشتاران وابسته هم نمی‌گنجید. از ناوشکن اطلاعاتی زاگرس تا ماهواره مخابراتی فخر و پهپاد فوق‌سنگین غزه، دستاوردهایی است که ارتش با تکیه بر توان ایرانی رقم زده است و دیگر چون گذشته چشم به‌راه تسلیحات خارجی نیست.
اما مهم‌ترین دستاورد ارتش در تربیت نیروی انسانی آن نمود داشت. نیرویی که ۴۸هزار شهید را در دفاع از مرزهای ایران تقدیم کرده و محل پرورش خیل عظیمی از شهدا بوده قطعاً ظرفیت زیادی برای عرضه دارد. هرچند محدودیت‌های نظامی، کمتر این شهدا را در معرض چشم رسانه‌ها قرار داده و شهدای ارتش را در میان شهدای دفاع مقدس دچار مظلومیت مضاعف کرده است.
این نقش‌آفرینی تا امروز ادامه یافته و آخرین شهدای ما در نبرد با رژیم صهیونیستی، چهار شهید ارتشی هستند که در حملات اسرائیل به سامانه‌های پدافندی کشور تقدیم امنیت کشور شدند.
ارتش به عنوان یکی از مهم‌ترین سازمان‌های امنیتی نظام می‌تواند در تحقق گام‌های بعدی انقلاب نقش‌آفرینی جدی‌تری داشته باشد. تقویت نقش این نهاد در حفظ استقلال و تمامیت ارضی، ایجاد بازدارندگی و امنیت، خودکفایی در تولید تجهیزات نظامی و دفاعی و اثرگذاری در معادلات نظامی و امنیتی منطقه با خودباوری، خوداتکایی و تقویت روحیه سلحشوری ممکن است.