قدس؛ اقدام اخیر دادگاه عالی روسیه در تعلیق و درواقع حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی روسیه و به تبع آن، رفع ممنوعیت فعالیت این گروه در روسیه، توجهات زیادی را به سوی خود جلب کرده و بازتاب‌های متفاوتی را نیز در منطقه و جهان به همراه داشته است. اما اقدام روسیه در تعلیق نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی این کشور از چند جهت قابل ملاحظه و تأمل است.
۱- در مورد ماهیت این اقدام باید گفت کرملین این تصمیم را در راستای هماهنگ‌سازی هر چه بیشتر سیاست داخلی و خارجی خود گرفته است. طالبان در شرایطی بیش از دو دهه در فهرست تروریستی روسیه قرار داشتند که مسکو تقریباً از سال ۲۰۰۷ برقراری ارتباط و از سال ۲۰۲۱، روند سرمایه‌گذاری جدی خود روی آن‌ها را آغاز کرده است. در این شرایط، وجود طالبان در فهرست تروریستی در حکم زنجیری بر پای مقام‌های روسیه بود و آن‌ها را در شرایط خودتحریمی قرار می‌داد.
۲- در پیوند این اقدام با شرایط داخلی افغانستان باید گفت دوره جدید حاکمیت چهار ساله طالبان بر افغانستان، احتمالاً روس‌ها را به این نتیجه‌گیری سوق داده که در وهله نخست طالبان با همه کاستی‌هایشان، از ظرفیت‌های لازم برای برقراری یک نظام مسلط و با ثبات نسبی در افغانستان برخوردار هستند و در بدترین وجه نیز سلطه آن‌ها بر این کشور از بی‌ثباتی و آشوب بهتر خواهد بود. از سوی دیگر، در همین مدت این موضوع برای کرملین اثبات شده که طالبان نه تنها از اندیشه‌ها و عملکرد جهادی جهان‌گرایانه دوره اول حاکمیتشان فاصله گرفته‌اند، بلکه می‌توانند از برخی جهات در جایگاه شریک مسکو در مبارزه با تروریست‌هایی چون داعش عمل کنند.
۳- به لحاظ منطقه‌ای روسیه نیز مشتاق است همانند چین از ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی افغانستان به‌ویژه در نقش حلقه اتصال روسیه و آسیای مرکزی با شبه‌قاره و خاورمیانه بهره لازم را ببرد. طرح راه‌آهن ترانس- افغان (به عنوان بخشی از کریدور شمال-جنوب) و فراهم‌سازی زمینه ترانزیت انرژی از اوراسیا به جنوب آسیا می‌تواند بخشی از این هدف‌گذاری‌های بلندمدت تلقی شود.
۴- در نهایت و در وجه بین‌المللی، این اقدام می‌تواند بر موقعیت روسیه در عرصه جهانی و منطقه‌ای تأثیرگذار باشد. با توجه به وقایع خاورمیانه و سقوط دولت بشار اسد در سوریه، مسکو نیاز دارد ضعف حوزه نفوذ خود در آسیا را جبران کند. در عین حال روسیه نمی‌خواهد افغانستان یک‌بار دیگر به جولانگاه آمریکا و جهان غرب تبدیل شود؛ رخدادی که با توجه به سفر رسمی اخیر هیئت آمریکایی به کابل و شایعات در مورد واگذاری پایگاه بگرام به آمریکایی‌ها، چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. بنابراین در شرایطی که ترامپ در حال حاضر نسبت به اسلاف خود حساسیت کمتری در قبال روسیه و تحرکات آن نشان می‌دهد، شاید همکاری هر چه بیشتر با طالبان فرصت مغتنمی برای مسکو محسوب شود. در این میان تحلیلگرانی نیز هستند که این حرکت روسیه را بخشی از تلاش این کشور برای ایجاد اجماع منطقه‌ای (روسیه،چین و ایران) درباره افغانستان در راستای تقابل با ابتکارات آینده آمریکا ارزیابی می‌کنند.
نظر شما