همزمان با تشدید تنش میان پاکستان و هند، سیدعباس عراقچی در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: «هند و پاکستان برادران و همسایگان ایران هستند و روابط ما با آن‌ها ریشه در پیوندهای فرهنگی و تمدنی چند صد ساله دارد. تهران آماده است در این دوره حساس و دشوار، با استفاده از حداکثر ظرفیت خود در اسلام‌آباد و دهلی‌نو، تفاهم بیشتری را بین طرفین ایجاد کند. این روحیه‌ای است که شاعر پارسی‌گو، سعدی به ما آموخته است: «بنی‌آدم اعضای یک پیکرند، که در آفرینش ز یک گوهرند، چو عضوی به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماند قرار». بحران در روابط هند و پاکستان و لفاظی‌های طرفین که یادآور جنگ‌های خونین میان دو قدرت هسته‌ای منطقه است، بار دیگر منطقه جنوب آسیا و دروازه‌های شرقی ما را در آستانه بحرانی عمیق قرار داده است. جمهوری اسلامی ایران از ابتدا تلاش کرده است بحران کشمیر را از نگاه منطقه‌ای و در چارچوب سیاست‌های ضداستعماری تحلیل کند. به تعبیر رهبر معظم انقلاب وضعیت کنونی منطقه کشمیر و اختلافات هند و پاکستان در این زمینه نتیجه اقدام‌های انگلیس خبیث هنگام خروج از شبه قاره هند بوده و «انگلیسی‌ها برای استمرار درگیری در کشمیر، تعمداً این زخم را در این منطقه بر جای گذاشتند». در نتیجه این نگاه، حل بحران نیز صرفاً با تعامل همسایگان و مهار نفوذ کشورهای استعمارگر قابل تحقق است.
سابقه نقش‌آفرینی ایران در شبه‌قاره به قدمت تاریخ است و بسیاری از حکومت‌های ایرانی نقش پررنگی در این منطقه داشته‌اند. در تاریخ معاصر نیز رویکرد مثبتی نسبت به استقلال هند و پاکستان وجود داشته و ایران از نخستین کشورهایی بوده که استقلال این کشورها را به رسمیت شناخته است. سابقه میانجی‌گری ایران و تلاش برای کاهش تنش میان این دو کشور نیز به سال ۱۹۷۲ و توافق‌نامه شمیلا برمی‌گردد؛ توافق‌نامه‌ای که تا همین هفته گذشته و پیش از تنش اخیر معتبر بود و به مفاد آن عمل می‌شد. پس از آن نیز در دهه‌های اخیر پروژه راهبردی و اقتصادی خط لوله صلح برای گسترش ثبات بر پایه تعاملات اقتصادی و صادرات گاز طبیعی به این کشورها از سوی ایران طراحی شد که البته به دلیل فشارهای طرف‌های غربی به سرانجام نرسیده است.
نقش جمهوری اسلامی ایران علاوه بر موقعیت همسایگی و جایگاه منطقه‌ای، به نفوذ در منطقه حساس کشمیر نیز برمی‌گردد؛ منطقه‌ای مسلمان‌نشین که قرابت فرهنگی بسیاری با کشورمان دارد و از آن به‌عنوان «ایران کوچک» یاد می‌شود. اما منازعه هند و پاکستان و بحران کشمیر را نمی‌توان یک‌سویه به قضاوت نشست؛ چراکه ردپای سرویس‌های جاسوسی غربی در هر دو طرف منازعه به روشنی دیده می‌شود.
به‌تازگی وزیر دفاع پاکستان در مصاحبه‌ای تأیید کرده است کشورش به مدت سه دهه از گروه‌های تروریستی و شبه‌نظامیان فعال در کشورهای منطقه پشتیبانی کرده است: «ما این کارهای کثیف را به مدت سه دهه برای ایالات متحده انجام دادیم؛ همچنین برای غرب از جمله بریتانیا. این اشتباهی بود که از تبعات آن آسیب دیده‌ایم». بنابراین نقش ایران با تکیه بر دیپلماسی فعال و رویکرد منطقه‌ای در چارچوب میانجی‌گری و بدون جانب‌داری قابل تعریف است و حقوق مسلمانان منطقه نیز از فرایند حل بحران ایجاد شده میان دو کشور همسایه و قطع کردن دست قدرت‌های فرامنطقه‌ای قابل تحقق خواهد بود. بی‌ثباتی در منطقه کشمیر نه‌تنها یک موضوع محلی نیست، بلکه می‌تواند بخشی از پروژه بزرگ‌تر بی‌ثبات‌سازی شبه‌قاره و به‌طور کلی منطقه جنوب آسیا توسط غرب باشد که توسعه اقتصادهای نوظهور و بالتبع ثبات دروازه‌های شرقی ما در سواحل مکران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.