این اجلاسیه بین‌المللی که با محوریت بازخوانی تعالیم ناب رضوی در عصر حاضر برگزار می‌شود، پاسخی است الهی به چالش‌های جهان مدرن؛ از نسبیت‌گرایی حقوق بشری تا اسلام‌هراسی نظام سلطه. در گفت‌وگوی پیش‌رو با دکتر زهره خوارزمی، دبیر بین‌المللی این کنگره، ژرفای این رویداد جهانی را واکاوی کرده‌ایم.
با توجه به تأکید کنگره بر بازخوانی آموزه‌های امام رضا(ع) در حوزه حقوق و کرامت انسانی، چگونه مفاهیم مطرح شده در این دوره می‌توانند راهکارهایی برای چالش‌های جهانی معاصر مانند تبعیض، فقر و بحران‌های حقوق بشری ارائه دهند؟
موضوع کنگره بر مبنای دغدغه‌های جهانی تعریف می‌شود. از آنجایی که در دیدار مقام معظم رهبری پیش از کنگره پنجم، مأموریت کنگره طرح ظرفیت آموزه‌های اهل بیت(ع) برای جهان معاصر و برون‌رفت از بست‌هایی که جهان مدرن غرب‌محور به بار آورده از سوی ایشان تأکید شد، مراعات حقوق و کرامت انسان متناسب با دستگاه‌های جهان‌بینی متفاوت، رویکردهای متمایزی ایجاد می‌کند. نمونه عینی این تفاوت را می‌توان در تقابل گفتمان صهیونیسم جهانی با محور مقاومت مشاهده کرد. کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با مأموریت ایجاد ظرفیت فکری برای بازاندیشی در مفاهیم حقوق بشر سکولار فعالیت می‌کند. نهایت دستاورد حقوق بشر سکولار، تأسیس نهادهایی مانند سازمان ملل متحد بوده که امروز در حل معضلات واقعی بشری ناتوان است. این در حالی است که امام رضا(ع) در دوران ولایتعهدی با رویکردی مطالبه‌گرانه، حاکمان را به پاسخگویی در قبال حقوق شهروندی، حتی حقوق غیرمسلمانان، ملزم می‌کردند.
ترویج این سنت فکری از طریق گفت‌وگو با نخبگان شیعی حوزوی و دانشگاهی، اهل تسنن و اندیشمندان سایر ادیان در قالب کنگره، هم موجب اشتراک‌گذاری اندیشه‌ها شده و هم برتری نگاه اهل بیت(ع) را در عرصه‌های حقوقی نمایان می‌سازد.
با توجه به برگزاری پیش‌نشست‌های بین‌المللی و برنامه‌ریزی برای اجلاسیه اصلی، مهم‌ترین اقدامات اجرایی و مشارکت‌های بین‌المللی در راستای اهداف ششمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) چه بوده است؟
تاکنون ۳ پیش‌نشست بین‌المللی با هدف ایجاد بستر اندیشه‌ورزی، به صورت حضوری در جاکارتا (اندونزی) و مشهد مقدس برگزار شده که میزبان مشارکت اندیشمندانی از ۱۰ کشور جهان بوده است. اجلاسیه اصلی ششمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) نیز امروز ۱۵ اردیبهشت‌ماه به میزبانی مشهد مقدس و با حضور ۲۰ شرکت‌کننده بین‌المللی از ۱۵ کشور مختلف، همراه با ۱۰ سخنران برجسته داخلی از جمله مراجع عظام تقلید و اساتید تراز اول دانشگاهی، برگزار خواهد شد.
با عنایت به نزدیک شدن زمان برگزاری اجلاسیه بین‌المللی کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، گزارش کوتاهی از اقدامات صورت‌پذیرفته تاکنون خدمتتان ارائه می‌شود. ابتدا آنکه در جهت ایجاد فضای اندیشه‌ورزی، ۳ پیش‌نشست بین‌المللی به صورت حضوری در جاکارتا (اندونزی) و مشهد مقدس برگزار شده است که اندیشمندانی از ۱۰ کشور در آن شرکت داشته‌اند. اجلاسیه بین‌المللی کنگره ششم نیز مقرر است به برکت امام رضا(ع) امروز ۱۵ اردیبهشت در مشهد مقدس و با حضور ۲۰ شرکت‌کننده بین‌المللی از ۱۵ کشور و ۱۰ سخنران داخلی از کبار علما و اساتید برجسته دانشگاه، برگزار شود.
با توجه به حضور چهره‌های برجسته از کشورهای مختلف، چه راهکارها یا مکانیسم‌هایی برای بهره‌گیری از همکاری‌های فرامرزی در راستای ترویج گفتمان «کرامت انسانی در سیره رضوی» پیش‌بینی شده است؟
در ابعاد بین‌المللی که طبق منویات مقام معظم رهبری(مدظله) در جلسه دیدار سال گذشته مورد تأکید ویژه قرار گرفت، اساتید و اندیشمندانی از کشورهای الجزایر، تونس، مالزی، اندونزی، عمان، فلسطین، عراق، لبنان، پرتغال، انگلیس، آمریکا، آرژانتین، روسیه، کانادا، قزاقستان، پاکستان و ترکیه با ارائه چکیده‌های تفصیلی به اجلاسیه دعوت شده‌اند.
در میان این اندیشمندان، چهره‌های سرشناسی همچون میشل کعدی (اندیشمند مسیحی از لبنان و صاحب کتاب تعالیم امام رضا(ع)) و دکتر بولات سارسن بایف (رئیس هیئت مدیره مرکز نظربایف برای توسعه گفتگوی ادیان و تمدن‌ها از قزاقستان) حضور دارند تا در بخش بین‌ادیانی به بیان ایده‌های تطبیقی بپردازند.
تمرکز اصلی اجلاسیه بر جهان اسلام است و تلاش شده از اساتید کشورهایی که پیش‌ازاین ارتباط کمتری با آستان قدس رضوی داشته‌اند، دعوت شود تا در توسعه روابط بین‌المللی آستان در بلندمدت مؤثر باشد. نمونه‌هایی از این مهمانان عبارتند از شیخ محمد بن حموده، عالم برجسته تونسی با جایگاه رسانه‌ای و خانم دکتر فائزه محمد،(وکیل، دبیر انجمن نویسندگان عمان و نویسنده کتاب سفرنامه ایران با عنوان در قلب سرزمین فارس. در این دوره، ابعاد ترویجی کنگره نیز پررنگ شده است. در این راستا می‌توان به حضور خانم منی بعزاوی، شاعره تونسی صاحب دیوان شعر اختصاصی درباره امام رضا(ع) و آقای ژائو سیلوا محقق پرتغالی علاقه‌مند به تشیع، پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه و منتقد نظام اخلاقی سرمایه‌داری غربی اشاره کرد.
با توجه به محوریت تأمین حقوق اساسی انسان در اندیشه تمدنی امام رضا(ع)، چه نوآوری‌های نظری یا الگوهای عملی در مقالات کنگره ششم مطرح شده که قابلیت تبدیل به سیاست‌گذاری در جوامع اسلامی و حتی فراتر از آن را دارد؟
اولویت موضوعی جهان امروز، نجات مردم مظلوم فلسطین از جنایات رژیم صهیونیستی و حامیان غربی آن است. بر این اساس، یک نشست مستقل در اجلاسیه با محوریت «حقوق و کرامت انسانی مقاومت» برنامه‌ریزی شده که روز ۱۶ اردیبهشت در دانشگاه امام رضا(ع) با حضور میهمانان کنگره، اساتید، دانشجویان و سازمان‌های مردم نهاد مرتبط با حوزه مقاومت، به شکل گفت‌وگوی تعاملی برگزار خواهد شد.
در زمینه مقالات دریافت شده، کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با برگزاری پیش‌نشست‌های ملی و بین‌المللی، بستری برای اندیشه‌ورزی رهبران دینی، دانشگاهیان و فعالان اجتماعی حول محورهای اصلی کنگره فراهم کرده است. به عنوان نمونه، مقالات کنگره پنجم شامل ۱۰۰ مقاله بین‌المللی از ۵۱ کشور و ۱۰۰ مقاله ملی بود که حاصل ۱۷ پیش‌نشست بین‌المللی و منطقه‌ای و ۳۳ پیش‌نشست ملی است. این روند در کنگره ششم نیز تداوم دارد.
همچنین، از اندیشمندان ادیان و مذاهب مختلف و اسلام‌پژوهان با ملیت‌های گوناگون دعوت شده تا با روش‌های پدیدارشناسانه و تطبیقی، آموزه‌های امام رضا(ع) را برای مخاطب امروزی ملموس‌تر سازند. برای مثال در یکی از مقالات، یک کشیش مسیحی با مقایسه آموزه‌های امام رضا(ع) و حضرت مسیح(ع)، اشتراکات چشمگیر این دو مکتب الهی را نشان داده است. نمونه‌های دیگری همچون مقالات پژوهشگرانی از بوسنی، تایلند، روسیه و آمریکای لاتین در کنگره پنجم و ششم، بیانگر ارتباط تعالیم رضوی با فرهنگ‌های بومی و ملی است. این امر ثابت می‌کند که فارغ از مرزهای ملی، قومی یا هویتی، انسان‌ها می‌توانند با آموزه‌های امام رضا(ع) پیوند عمیق برقرار کنند.
با توجه به محور فرصت‌ها و چالش‌های احیای سنت اسلامی در حفظ کرامت انسانی، چگونه این کنگره می‌تواند به مقابله با جریان‌های اسلام‌هراسانه و نسبیت‌گرایی در تعریف مفاهیم حقوق بشری بپردازد؟
اسلام آمریکایی از یک سو میکوشد دین را از عرصه سیاست و حکمرانی جدا کند تا سلطه سکولاریسم را تثبیت نماید و از سوی دیگر نیازمند ساخت تصویری جعلی و خشن از اسلام است تا آن را به عنوان دینی غیرقابل گفت‌وگو و سیاسی به جامعه جهانی معرفی کند.
همانطور که مقام معظم رهبری(مدظله) در دیدار با دست‌اندرکاران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) تأکید فرمودند: «همه ائمه بدون استثنا دنبال حاکمیت اسلامی بوده‌اند؛ منتها با شیوه‌های مختلف، در فصول مختلف، با روش‌ها و اهداف کوتاه‌مدت مختلف؛ [اما] هدف بلندمدت یکی بود». بنابراین، طرح موضوعاتی مانند عدالت، پیشگیری از ظلم، توجه به حقوق و کرامت انسان و تأمین حقوق بشر فردی و اجتماعی در چارچوب تعالیم اصیل رضوی، نه تنها اولویتی کلیدی برای بررسی در جهان معاصر است، بلکه ابزاری برای خنثی‌سازی پروژه «اسلام آمریکایی» محسوب می‌شود.
در همین راستا، در اجلاسیه بین‌المللی ششمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، مقالات متعددی از پژوهشگران کشورهایی مانند فرانسه، پرتغال، آمریکا، تونس و انگلیس ارائه شده که به نقد حقوق بشر غربی و سکولار پرداخته و ناکارآمدی آن را در برابر الگوی اصیل اسلامی حقوق بشر تحلیل می‌کنند. امید است این نگاه تطبیقی، زمینه‌ساز تحولی در مطالعات آینده حقوق بشر شود.
با توجه به مأموریت دبیرخانه کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، چه برنامه‌ها یا اقداماتی برای تداوم گفت‌وگوهای بین‌المللی حول آموزه‌های امام رضا(ع) و تعمیق تأثیرگذاری آن در سطح جهانی پیش‌بینی شده است؟
دبیرخانه کنگره جهانی حضرت رضا(ع) تنها به برگزاری نشست‌ها محدود نمی‌شود. تولید محتوای فاخر دانشگاهی، ترجمه آثار موجود رضوی به زبان‌های مختلف، ایجاد کرسی‌های اندیشه‌ورزی و فرصت‌های مطالعاتی دانشگاهی از جمله برنامه‌های اصلی این دبیرخانه است. به عنوان نمونه، در این دوره کتاب «دانای خاندان آل محمد(ع)» به عنوان نخستین اثر درباره امام رضا(ع) که به زبان صربی ترجمه و توسط ناشر محلی «یوتوپیا» منتشر و در نمایشگاه کتاب بلگراد رونمایی شد، مورد تقدیر قرار خواهد گرفت. دبیرخانه کنگره از پژوهشگران و مترجمانی که انگیزه خدمت به آستان مقدس رضوی را دارند، برای همکاری در این زمینه دعوت می‌کند.
نظر شما