هدف مشخص بود؛ معلمانی که سال‌ها تجربه، دانش و مهارت کسب کرده‌اند باید جایگاه متفاوت و شایسته‌تری پیدا کنند. اما این طرح مانند بسیاری از ایده‌های دیگر، سال‌ها در مسیر اجرا با موانعی مثل نبود بودجه و ضعف زیرساخت‌ها روبه‌رو شد و مدت‌ها در حد حرف باقی ماند.
سال‌ها گذشت و رتبه‌بندی هر بار به وعده‌های انتخاباتی و سخنرانی‌های رسمی پیوند می‌خورد تا اینکه سرانجام در سال ۱۴۰۰ با تصویب مجلس رسمیت یافت. اجرای رسمی این طرح از شهریور ۱۴۰۱ آغاز شد؛ معلمان براساس شاخص‌هایی مثل مدرک تحصیلی، سوابق کاری و توانمندی‌های حرفه‌ای، در پنج رتبه آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم تقسیم شدند و حقوقشان نیز متناسب با این رتبه‌بندی افزایش یافت.
حالا و در سال ۱۴۰۴، هرچند بخش زیادی از معلمان وارد چرخه رتبه‌بندی شده‌اند و بخشی از معوقات نیز پرداخت شده، اما نارضایتی‌ها همچنان وجود دارد. برخی از معلمان معتقدند ارزیابی‌ها دقیق نبوده و روند پرداخت‌ها کند پیش می‌رود. وزارت آموزش و پرورش نیز وعده داده در مهر سال جاری، مرحله دوم ارتقای رتبه‌ها و بررسی اعتراضات با دقت بیشتری انجام خواهد شد.
از زمان آغاز اجرای رسمی طرح رتبه‌بندی، واکنش‌ها میان مسئولان و کارشناسان آموزشی متفاوت بوده است. یوسف نوری، وزیر وقت آموزش و پرورش در ابتدای اجرای طرح، از آن به عنوان نقطه عطفی در احقاق حقوق معلمان و ارتقای کیفیت نظام آموزشی یاد کرد. اما در مقابل، علیرضا منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بارها درباره ناکافی بودن بودجه تخصیص یافته هشدار داد و اعلام کرد بدون تأمین مالی پایدار، رتبه‌بندی به اهداف خود نخواهد رسید.
همچنین محسن زارعی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش بر این باور است که فرایند ارزیابی معلمان با درنظر گرفتن شایستگی‌های حرفه‌ای تدوین شده و هرگونه ضعف اجرایی به مرور زمان اصلاح می‌شود. در مقابل، احمد حسین فلاحی، عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگویی گفته است: شکل فعلی اجرای طرح موجب شده بخش زیادی از معلمان احساس بی‌عدالتی کنند؛ چرا که شاخص‌های ارزیابی مبهم است و بسیاری از مدارک و سوابق معلمان به‌درستی لحاظ نمی‌شود.
اجرای ناقص طرح رتبه‌بندی معلمان و نارضایتی فرهنگیان
ناصر کوهستانی، کارشناس آموزشی با بیان اینکه طرح رتبه‌بندی معلمان که با هدف بهبود وضعیت معیشتی فرهنگیان وعده داده شده بود، با اجرای ناقص و افزایش حقوقی محدود مواجه شده، به خبرنگار ما می‌گوید: براساس اظهارات برخی معلمان، افزایش حقوق در بهترین حالت تنها ۲ تا ۳میلیون تومان بوده و در مواردی سقف آن به ۳ تا ۴میلیون تومان رسیده است؛ رقمی که به گفته فرهنگیان، با توجه به نرخ بالای تورم، تغییر محسوسی در شرایط زندگی آن‌ها ایجاد نکرده است.
او اضافه می‌کند: بخش قابل توجهی از این طرح به‌طور ناقص اجرا شده و بسیاری از معلمان یا مشمول اجرای آن نشده‌اند یا تنها بخشی از مزایای وعده داده شده را دریافت کرده‌اند. فرهنگیان معترض تأکید دارند هدف اصلی طرح، یعنی نزدیک شدن حقوق معلمان به اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها به هیچ وجه محقق نشده و وعده‌های داده شده از سوی مسئولان عملی نشده است. همچنین فرسایشی شدن فرایند اجرا، طولانی شدن زمان تعیین تکلیف و پرداخت نکردن کامل معوقات، موجب نارضایتی گسترده در میان معلمان شده است. بر اساس اظهارات برخی فرهنگیان، با وجود وعده پرداخت مابه‌التفاوت، تنها حدود ۲۰درصد به حقوق‌ها اضافه شده که فاصله معناداری با وعده‌های اولیه دارد.
به گفته کوهستانی، بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد معلمان به‌طور فزاینده‌ای وضعیت معیشتی و حقوق خود را با دیگر کارکنان دولت مقایسه می‌کنند؛ مقایسه‌ای که به نارضایتی و سرخوردگی در بدنه فرهنگیان دامن زده است. او تصریح می‌کند: گزارش رسمی سازمان برنامه و بودجه که حدود دو ماه پیش منتشر شد، نشان می‌دهد وزارت آموزش و پرورش با میانگین حقوق ۱۵میلیون تومان، در رده آخر میان وزارتخانه‌های کشور قرار گرفته است. فرهنگیان به این وضعیت معترض هستند و معتقدند این سطح از دریافتی، در مقایسه با میزان مسئولیت‌های آموزشی و تربیتی، کاملاً ناعادلانه و نامتناسب است. همچنین در شرایط فعلی، شغل معلمی دیگر برای نوجوانان و جوانان جذابیت گذشته را ندارد و انتخاب این مسیر شغلی، برخلاف گذشته، کمتر در راستای میل و آرزوی نسل جدید قرار می‌گیرد.
افت کیفیت آموزش در سایه مشکلات معیشتی معلمان
او با تأکید براینکه دانش‌آموزان پایه دوازدهم تمایل چندانی به انتخاب دانشگاه فرهنگیان و ورود به حرفه معلمی ندارند، بیان می‌کند: این در حالی است که وضعیت معیشتی معلمان که با مشکلات جدی همراه است، اصلی‌ترین عامل بی‌انگیزگی نسل جوان برای ورود به این عرصه عنوان می‌شود. معلمان شاغل نیز با نارضایتی بالا مشغول به کارند و بخش زیادی از آنان به دلیل فشارهای مالی ناچار به داشتن دو یا حتی سه شغل شده‌اند. این وضعیت موجب شده آموزش و پرورش از مسیر رشد بازبماند و کیفیت آموزشی در مدارس به‌شدت تحت تأثیر قرار گیرد.
کوهستانی معتقد است: با وجود آنکه معیارهای تعیین شده برای طرح رتبه‌بندی معلمان ازجمله کیفیت آموزشی، سوابق پژوهشی، تحصیلات و سابقه کاری، شاخص‌های مطلوبی هستند، اما ضعف جدی در مرحله اجرا موجب نارضایتی گسترده در میان فرهنگیان شده است. از طرفی سازمان برنامه و بودجه نه تنها در اجرای به‌موقع این طرح کوتاهی کرد، بلکه اجرای ناقص و تحقق نیافتن وعده‌های مالی سبب شد خروجی طرح، با انتظارات اولیه فاصله زیادی داشته باشد. علاوه بر این، وعده اجرای دوباره طرح رتبه‌بندی از مهر ۱۴۰۴ نیز با دیده تردید نگریسته می‌شود. فرهنگیان، به‌ویژه در مناطق محروم که فرصت‌های شغلی جایگزین برای آن‌ها محدود است، بیشترین آسیب را از این وضعیت دیده‌اند. تداوم این روند می‌تواند بحران معیشتی و افت کیفیت آموزش را در سال‌های آینده تشدید کند.
نظر شما