مسعود پزشکیان در این سفر قرار است با مقامات کشور همسایه جنوبی درباره موضوعات متنوعی چون حمل و نقل دریایی، توسعه تجارت، همکاری‌های علمی، فناوری و صنعتی، ارتباطات منطقه‌ای استانداران و همچنین سرمایه‌گذاری‌های مشترک گفت‌وگو کند. با این حال، مهم‌ترین محور رایزنی‌ها، به پیگیری وضعیت غزه و تلاش برای تقویت صلح و ثبات در منطقه بازمی‌گردد. البته اهمیت این سفر را نمی‌توان صرفاً در سطح روابط دوجانبه ارزیابی کرد. آنچه این اقدام را در شرایط فعلی برجسته می‌کند، نقش مؤثر سلطان‌نشین عمان به عنوان میانجی بی‌طرف در گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا درباره پرونده هسته‌ای است؛ به ویژه که دور ششم این مذاکرات در آستانه تعیین تکلیف است و نشانه‌هایی از تحرکات جدید دیپلماتیک با واسطه‌گری مسقط به چشم می‌خورد.
ترسیم نقشه راه بلندمدت همکاری‌ها
سفر دکتر پزشکیان می‌تواند هم به تعمیق همکاری‌های دوجانبه و هم به باز کردن گره‌های سیاسی در سطح منطقه‌ای کمک کند؛ موضوعی که شخص رئیس‌جمهور به آن اشاره کرده است. وی پیش از سفر به عمان در رابطه با اهداف این سفر اظهار کرد: در این سفر بر اساس سیاست‌های کلی که رهبر معظم انقلاب داشته‌اند و همچنین تلاش‌های شکل گرفته هدف ما این است که بهترین روابط ممکن را با همسایگان برقرار کنیم. قرار است به مسائل صلح در منطقه و همچنین اتفاق‌های غزه و فلسطین بپردازیم و به زبان مشترک برسیم. پزشکیان همچنین به ۲میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار روابط تجاری میان کشورمان و عمان اشاره کرد و گفت: روز به روز ارتباطات ایران و عمان افزایش پیدا می‌کند.
به گفته «موسی فرهنگ» سفیر ایران در عمان، سفر اخیر در ادامه دیدار دو سال پیش پادشاه عمان از تهران و همچنین سفر شهید آیت‌الله رئیسی به مسقط انجام می‌شود. وی اعلام کرد: «در جریان این سفر دست‌کم ۱۴ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به امضای مقامات دو کشور خواهد رسید. یکی از مهم‌ترین این اسناد، چارچوب همکاری بلندمدت سیاسی است که افق روابط تهران و مسقط در سال‌های آینده را ترسیم می‌کند. همچنین چهار تا پنج موافقت‌نامه کلیدی و دست‌کم ۱۰ یادداشت تفاهم اجرایی میان دو کشور امضا خواهد شد».
پیامی فراتر از روابط دوجانبه
در همین ارتباط علیرضا تقوی‌نیا، کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با قدس، مسقط را یکی از دوستان واقعی ایران در منطقه دانست و در توضیح دلایل اهمیت سفر دوروزه پزشکیان به این کشور گفت: عمان همواره یکی از همسایگان خوب، صبور و بی‌حاشیه ایران بوده و سفر اخیر در چارچوب تقویت دیپلماسی همسایگی و تحکیم روابط با کشورهایی صورت می‌گیرد که در عمل حسن نیت خود را نسبت به ایران نشان داده‌اند. وی با اشاره به حساسیت سفر رئیس‌جمهور به عمان، تأکید کرد: در ظاهر این سفر می‌تواند بخشی از
رفت و آمدهای معمول میان دو کشور همسایه تلقی شود، اما آنچه توجه رسانه‌ها و محافل بین‌المللی را جلب کرده، نقش تاریخی و مؤثر عمان در میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن در مذاکرات هسته‌ای است. این کارشناس مسائل غرب آسیا معتقد است: هر چند اطلاعات دقیقی در خصوص ارتباط مستقیم این سفر با مذاکرات هسته‌ای در دست نیست، اما نمی‌توان این تحرک دیپلماتیک را جدا از بستر کلی تحولات هسته‌ای ارزیابی کرد. عمان در گذشته بارها کانال امن انتقال پیام‌ها و نظرات میان ایران و آمریکا بوده و بعید نیست بخشی از گفت‌وگوهای روز گذشته رئیس‌جمهور با مقامات عمانی نیز حول همین محور صورت گرفته باشد. تقوی‌نیا اقتصاد را یکی از ارکان اصلی روابط میان ایران و عمان دانست و گفت: عمان به دنبال مدرن‌سازی ساختار اقتصادی خود است و می‌کوشد از حالت سنتی خارج شده و خود را به عنوان رقیب جدید اقتصادی برای کشورهای عربی منطقه معرفی کند. در این مسیر، ایران می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. وی با اشاره به تحولات منطقه‌ای افزود: امروزه اگر ایران به عنوان یک قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیک در منطقه نباشد، جایگاه تجاری دبی نیز به شدت تضعیف خواهد شد. عمان به خوبی به این نکته واقف است و تلاش دارد از این ظرفیت بزرگ در تعامل با ایران بهره‌برداری کند.
سفر تاکتیکی - راهبردی
اما بهادر نوکنده دیگر کارشناس مسائل استراتژیک نیز معتقد است: سفر دکتر مسعود پزشکیان به عمان را می‌توان در چارچوب تحرکات دیپلماتیک جمهوری اسلامی برای بازتعریف جایگاه منطقه‌ای خود، مدیریت بحران‌های ژئوپلیتیکی و بهره‌گیری از دیپلماسی همسایگی تحلیل کرد. وی اظهار کرد: سفر دکتر پزشکیان به عمان را می‌توان آزمون مهم سیاست خارجی دولت در حوزه روابط همسایگی دانست. این سفر هم کارکرد تاکتیکی دارد- در مدیریت پرونده‌های فوری مانند مذاکرات هسته‌ای- و هم کارکرد راهبردی در زمینه‌سازی برای نهادینه کردن همکاری‌های بلندمدت. نوکنده الگوی روابط تهران و مسقط را چارچوبی برای توسعه همکاری با دیگر کشورهای منطقه دانست و افزود: اگر دولت بتواند با استفاده از این الگوی روابط، چارچوبی برای توسعه همکاری با دیگر کشورهای منطقه طراحی کند، این سفر می‌تواند سرآغاز دوره‌ای تازه از تعامل‌گرایی منطقه‌ای باشد. در نهایت، توازن میان منافع مادی، هویتی و نهادی سه ضلع اصلی موفقیت این دیپلماسی خواهند بود. امضای سند همکاری بلندمدت سیاسی میان ایران و عمان به نوعی یک نقشه راه برای تثبیت و تعمیق روابط در سطح راهبردی است.
این کارشناس مسائل منطقه ضرورت توسعه مناسبات سیاسی اقتصادی ایران و عمان را نیز بر سه پایه ارزیابی کرد و افزود: نخستین پایه آن امنیت انرژی و ترانزیت است به طوری که عمان می‌تواند به دروازه‌ای برای ورود ایران به بازارهای آفریقایی و همچنین انتقال گاز به بازارهای آسیای جنوب شرقی تبدیل شود. دومین مسئله، تکمیل دیپلماسی همسایگی است یعنی رابطه تهران و مسقط یکی از نمونه‌های موفق تعامل همسایگی در منطقه پرتنش خلیج فارس است. آخرین موضوع در این زمینه ایجاد عمق راهبردی اقتصادی است یعنی اینکه در شرایط تحریمی، توسعه روابط با عمان به عنوان کشوری که رابطه نزدیکی با غرب و همزمان حسن روابط با ایران دارد، به ایجاد کانال‌های جایگزین کمک می‌کند. وی معتقد است: نمی‌توان سفر رئیس‌جمهور به عمان را از بستر مذاکرات هسته‌ای جدا دانست به ویژه آنکه عمان بارها نقش واسطه‌گر مؤثر میان تهران و واشنگتن را ایفا کرده است. تحلیل محتمل آن است که بخشی از رایزنی‌های این سفر به موضوعات امنیتی و راه‌های احیای گفت‌وگوهای هسته‌ای غیررسمی اختصاص یابد. این مسئله از این جهت اهمیت دارد که دولت آمریکا نیاز به نوعی مدیریت بحران به دلیل جنگ تعرفه‌ای و مدیریت قیمت انرژی و تعامل با ایران دارد و عمان می‌تواند زمینه‌ساز یک توافق موقت یا توافق حداقلی برای کاهش تنش باشد.
خبرنگار: سیدحسین حسینی
۷ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۸:۴۳
کد خبر: ۱۰۷۰۶۵۷
رئیس‌جمهور کشورمان درحالی به نیت انجام سفری دوروزه، به دعوت رسمی «سلطان هیثم بن‌طارق» پادشاه عمان، شامگاه دیروز راهی مسقط شد که در نگاه نخست، این اقدام گامی در مسیر تقویت روابط دوستانه با یکی از نزدیک‌ترین و قابل اعتمادترین همسایگان ایران بنظر میرسد
زمان مطالعه: ۵ دقیقه
نظر شما