دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران به قدس آنلاین می گوید: عوامل به وجود آورنده چاقی دو دسته شامل عوامل وراثتی و عوامل محیطی هستند.

تأثیر عوامل محیطی در افزایش چاقی

دکتر محمد هاشمی ادامه می دهد: عوامل وراثتی ژن های ما هستند که از پیشینیان خود به ارث برده ایم. اما عوامل محیطی آن چیزی است که محیط بر ما اثر می گذارد از جمله میزان خورد و خوراک، نحوه زندگی و فعالیت بدنی ما.

طی سالیان گذشته محصولات ژنتیکی ما تغییر نکرده و همان بار ژنتیکی قبلی را داشتیم اما می بینیم که شیوع چاقی روز به روز بیشتر می شود.

این موضوع نشان دهنده تأثیر عوامل محیطی در افزایش چاقی در جامعه است. سردسته عوامل محیطی، نوع و میزان تغذیه و پس از آن شیوه و میزان فعالیت بدنی ما است که هر دوی این ها به نحوی تغییر کرده که سبب افزایش دریافت انرژی و انباشت آن به صورت چربی و در نتیجه اضافه وزن و چاقی شده است. بنابراین چاره ای جز اصلاح الگوی زندگی خود نداریم.

اصلاح سبک زندگی از سنین کودکی

هاشمی بیان می کند: شیوه زندگی ما باید از همان ابتدای زندگی و سنین کودکی اصلاح شود و چه بسا پیش از آن. بنابراین اگر یک مادر حتی پیش از بارداری شیوه زندگی خود را اصلاح کند برای نسل بعدی خود در پیشگیری از بروز چاقی می تواند تأثیرگذار باشد.

درمان چاقی به سادگی امکانپذیر نیست. درمان های نوین مانند انواع روش های جراحی یا دارویی همیشه تیر آخر ترکش هستند و بدون اصلاح شیوه زندگی این درمان ها نیز اثر ماندگار و پایداری نخواهند داشت.

دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران می گوید: بیش از ۸۰درصد بزرگسالان دچار اضافه وزن یا چاقی هستند. این جمعیت به زودی در معرض بیماری های غیرواگیر قرار می گیرند که هزینه های درمانی بسیار بالایی دارد.

برای اصلاح شیوه زندگی باید نهادهای ذی ربط در این حوزه دست به دست هم دهند و تحت یک برنامه ثابت و هدفمند این کار را انجام دهند.

این موضوع به تنهایی از عهده وزارت بهداشت خارج است و نهادهایی مانند آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان، حتی حوزه اقتصاد و وزارت بازرگانی در تعیین اقلامی که در دسترس مردم قرار می گیرد و نیز رسانه ها در افزایش آگاهی مردم می توانند نقش مهمی داشته باشند.

آیا چاقی یک مسئله فردی است؟

چاقی تنها یک مسئله فردی نیست، فرد مبتلا به چاقی ممکن است کارایی شغلی اش را از دست بدهد، زودتر بازنشسته شود یا بار مالی به صندوق های بازنشستگی و بیمه ای وارد کند. همه این ها بهره وری ملی را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.

از این رو پیشنهاد ما این است که سازمان های بیمه گر با طراحی راهکارهای هوشمند و مرحله ای وارد این حوزه شوند. حمایت از خدمات پیشگیرانه، مشاوره تغذیه، آموزش سبک زندگی سالم و در مواردی حتی درمان های کاهش وزن، می تواند هزینه های بلندمدت نظام سلامت را کاهش دهد.

متأسفانه هنوز آگاهی عمومی نسبت به درمان‌های جراحی چاقی پایین است و برخی بیم‌ها درباره مرگ و میر یا عوارض جدی پس از عمل وجود دارد.

در حقیقت باید بین جراحی‌های درمان چاقی و جراحی‌های زیبایی مثل پیکرتراشی تمایز قائل شویم چراکه این دو مقوله کاملاً متفاوت هستند.

افرادی که چاقی مفرط یا چاقی درجه ۳ دارند، به ویژه اگر همراه با بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲ یا فشارخون بالا باشد، کاندیدای اصلی برای جراحی‌های درمانی دستگاه گوارش هستند. این جراحی‌ها معمولاً با هدف کاهش ظرفیت معده یا کاهش جذب مواد غذایی انجام می‌شوند. در نتیجه، فرد کالری کمتری دریافت می‌کند و وزن کاهش پیدا می‌کند.

کاهش وزن ناشی از جراحی می‌تواند فواید بسیار قابل توجهی مانند بهبود کبد چرب، کنترل یا حتی بهبود دیابت، کاهش چربی‌های خون و افزایش توان حرکتی و کیفیت زندگی داشته باشد.

اما نکته قابل توجه این است که در این جراحی‌ها، عملاً در یک دستگاه گوارش سالم و طبیعی، نقصی عمدی ایجاد می‌کنیم. این مسئله ممکن است در بلندمدت، یعنی طی ۲۰ تا ۲۵ سال آینده، پیامدهایی داشته باشد که هنوز به‌طور کامل شناخته‌شده نیست و نیازمند تحقیقات بیشتر است.

بنابراین جوامع علمی جهان این جراحی‌ها را به‌عنوان آخرین راهکار می‌پذیرند. به عبارتی تنها هنگامی که بیمار با روش‌های علمی مانند رژیم غذایی، ورزش و دارودرمانی نتوانسته نتیجه بگیرد و سلامت او در خطر است، سراغ عمل جراحی می رویم.

عمل پیکرتراشی، درمان چاقی نیست

عمل‌های پیکرتراشی کاملاً در حوزه زیبایی قرار دارند. در این روش‌ها، چربی زیرپوستی با تکنیک‌هایی مانند لیپوساکشن، لیپوماتیک یا ابدومینوپلاستی خارج می‌شود تا ظاهر بدن زیباتر شود. اما این جراحی‌ها، درمان چاقی نیستند.

اگر فرد بدون اصلاح شیوه زندگی به این جراحی‌ها متوسل شود، در بسیاری از موارد چربی‌ها برمی‌گردند. این نوع جراحی‌ها در برخی افراد با خطرات جدی مانند خونریزی، عفونت، آمبولی و حتی مرگ همراه است.

ما بارها شاهد بوده ایم که افراد به جای تغییر سبک زندگی، به این جراحی‌ها روی آورده‌اند و پس از مدتی نه تنها به وزن قبل برگشتند، بلکه سلامت‌شان نیز به خطر افتاده است.

توصیه ای برای مردم

هاشمی تأکید می کند: چاقی را به عنوان یکی از حالات طبیعی بدن در نظر نگیریم چراکه چاقی یک بیماری است و می تواند زمینه ساز بروز بسیاری از بیماری های دیگر باشد.

همین که این تلنگر به ذهن ما وارد شود که چاقی یک بیماری است، با جدیت بیشتری می توانیم برای پیشگیری یا درمان آن اقدام کنیم.

بنابراین اصلاح الگوی زندگی شامل تغذیه سالم، تحرک کافی، مدیریت استرس و خواب مناسب همچنان پایه و شاه‌کلید درمان چاقی است، چه جراحی انجام شود، چه نه.