عید قربان عید برآمدن روزی نو و انسانی نو است. در گفت‌وگو با سرکار خانم دکتر راضیه علی‌اکبری، پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه، ابعاد این عید بزرگ و ارتباط آن با مسئله وحدت مسلمین جهان را مورد بررسی قرار دادیم که از نظر می‌گذرانید:
*حقیقت عید قربان چیست؟
عید قربان که پس از وقوف در عرفات و مشعر و منا فرا می رسد، عید"رهایی از تعلقات" است. رهایی از هر آنچه غیرخدایی است. در این روز مسلمانان حج‌گزار، اسماعیل وجود خویش را، یعنی هر آنچه بدان دلبستگی دنیوی پیدا کرده‌اند قربانی می‌کنند تا سبکبال شوند.
*وجه تسمیه عید قربان به عید اضحی چیست؟
عید قربان را عید اضحی نیز می‌گویند و وجه تسمیه آن چنین است: اضحی جمع است از ماده (ضحی) که به معنای ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب می‌باشد و هنگامی که خورشید بالا می‌آید (قبل از ظهر) و آن موقع را ضحی گویند، چنانچه در قرآن کریم آمده است: «والشمس و ضحیها (قسم به خورشید و چاشتگاه آن)». و چون حجاج موقع بالا آمدن آفتاب قربانی می‌کنند و قربانی را اضحیه یا ضحیه گویند بدین سبب روز دهم ذی‌الحجه را که قبل از ظهر آن، عمل قربانی انجام می‌شود عید اضحی نیز گفته‌اند.
*قربانی از چه زمانی معمول شده است؟
تاریخ قربانی بسیار قدیم است و از زمان حضرت آدم ابوالبشر(ع) معمول بوده و در ادیان گذشته نیز جزو مقررات دینی به شمار می‌آمده اما قربانی مشهور در تاریخ قربانی حضرت ابراهیم خلیل(ع) درباره یگانه فرزندش اسماعیل(ع) است که در آیات 102 تا 107 سوره صافات بیان گردیده است:«فلما بلغ معه السعی الی و فدیناه بذبح عظیم». غریزه فرزند دوستی به ابراهیم(ع) می‌گوید: اسماعیل(ع) را ذبح نکن، اما وظیفه الهی می‌گوید: او را ذبح نما. حضرت ابراهیم(ع) در این دو راهی، رضای خداوند و وظیفه را بر تمایلات شخصی خود و غریزه پیروز کرد، لذا باید آن را عید بگیرد، اگر در حدیث می‌خوانیم: هر روز که در آن معصیت خدا نشود، عید است، به همین معنا است که در برابر جاذبه‌های هوای نفس خط خدا قرار گرفته، هر گاه انسان بر سر خواسته همه شیطان‌های درونی و بیرونی پا می‌نهد آن روز را باید عید بگیرد. بنابراین عید قربان، روز پیروزی عقل و وحی بر هوی و هوس است.
*اسرار و حکمت قربانی چیست؟
اول فدا کردن مال و انفاق آن در راه خدا است و بعد اینکه کشتن حیوان اشاره به کشتن نفس اماره است و مرد خداشناس با شمشیر برنده عقل و ایمان، حیوان نفس را که دائماً وی را به کارهای زشت وا می‌دارد مقتول سازد و خانه دل را از لوث نفس لئیم پاک گرداند و آن را در راه حق و پیشگاه محبوب قربانی کند و حج اکبر نماید که اگر نفس اماره و خواهش‌های او کشته نشود و آرام نگیرد، هرگاه تمام نعمت‌ها و ثروت‌های دنیوی در اختیارش باشد و زمین و آسمان را ببلعد باز هم سیر نمی‌شود و ندای هل من مزید دارد.
*عید قربان چه جایگاهی در میان مسلمانان دارد؟
عید قربان به عنوان یکی از مشترکات مسلمانان برای ایجاد وحدت، در کنار اعتقاد به خدا، پیامبر(ص) و کتاب واحد و همچنین اعتقاد به اعمال عبادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مشترک مانند نماز، روزه، جهاد، حج، نمازهای جمعه و عید فطر و مهم‌تر از همه داشتن دشمنان مشترک آنان همانند آمریکا و اسرائیل، از جمله ابزار وحدت مسلمانان می‌باشد.
*عید قربان چه نقشی در وحدت مسلمین دارد؟
از مهم‌ترین آداب این روز، اجتماع مسلمین از میان شیعیان و برادران اهل سنت، در برگزاری نماز عید قربان است و گرد هم آمدن همه مسلمین در کنگره‌ای واحد. این اجتماع بزرگ، در حقیقت تجدید پیمان و احیای حس برادری و برابری و استحکام بخشیدن وحدت میان مسلمین و اظهار قدرت و قوت می‌باشد تا به دشمنان اسلام نشان دهند که چگونه در صفوف مرصوص و دوشادوش یکدیگر آمادگی این را دارند تا از کیان و شأن و شوکت اسلام وآئین اسلام دفاع کنند و نگذارند که دست اجانب در میان جامعه اسلامی رخنه کند.
*چگونگی تجلی عید قربان از وحدت مسلمانان جهان؟
عید سعید قربان که به آن عید بزرگ یا عید کلان نیز می‌گویند، در واقع نمادی از وحدت و هم‌فکری مسلمانان عالم به شمار می‌رود. این عید سعید که جنبه‌های مختلف عبادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آیین نجات‌بخش اسلام را در بردارد، تجلی بخش غنای معنوی و فرهنگی مسلمانان بوده و شکوه و عظمت جهان اسلام را به خوبی به نمایش می‌گزارد، که همگان را به حیرت وا می‌دارد.عید سعید قربان اوج شکوه و عظمت مسلمانان را به جهانیان نشان می‌دهد، زیرا در این عید پرشکوه مناسک حج که بزرگترین گردهم‌آیی مسلمانان می‌باشد، نیز اداء می‌شود.
عید سعید قربان به عنوان بزرگترین عید مسلمانان بهترین نمونه تجلی وحدت و عظمت جهان اسلام و ممثل آرمان‌های والای مسلمانان به شمار می‌رود و می‌توان از آن به عنوان بهترین الگو برای وحدت و یگانگی جوامع متفرق اسلامی استفاده کرد. همان طوری که تمام فرقه ها و مذاهب در ادای فریضه بزرگ حج بدون استثناء گرد هم می‌آیند و این فریضه‌ای بزرگ الهی را در کنار هم انجام می‌دهند، چه بهتر که جوامع اسلامی در پرتو تفکر و خرد جمعی با هم‌گرایی و هم‌بستگی بتوانند بسیاری از مشکلات امروز خود را نیز در ورای آن حل و مرتفع سازند.
*چگونه عید قربان می‌تواند سبب تحکیم وحدت باشد؟
همان‌طوری که در برگزاری مراسم عبادی-سیاسی حج تمام مسلمانان از هر تبار و فرقه و نژاد و زبان و رنگ بلا استثناء گرد هم می‌آیند و این فریضه‌ای الهی را انجام می دهند و تمام عوامل و اسباب افتراق و جدایی در این کنگره عظیم اسلام رنگ می‌بازد، چه بهتر با الگو برداری از این مناسبت در سایر مناسبت‌های مذهبی و ملی خود نیز از آن پیروی کرد و تمام اسباب وعوامل نفاق و شقاق، تعصب و تشتت و خشم و خشونت را یکسره کنار گذاشت و با سعه‌ای صدر و خلوص نیت همدیگر را پذیرفته و به زندگی مسالمت آمیز بیاندیشند.
همان‌طوری که در کنگره عظیم و جهانی حج تمام عوامل پراگندگی از بین می‌رود، همه با یک ندا و یک لباس به دور کعبه‌ای مقصود می‌چرخند و به طواف میعاد گاه عاشقان قرب جانان می‌پردازند، که نمونه و مثال آن در هیچ جایی از این پهنه‌ای خاکی و در هیچ دین و آیینی دیده نمی‌شود. چه بهتر که بعد از آن نیز دل وجان از زنگار تعصب و بدبینی و خود بزرگ‌بینی و امتیاز طلبی شست و خود را برای همنوایی و هم صدایی با سایر جوامع و ملل مسلمان آماده ساخت و عزت و اقتدار مسلمین را به نمایش گذاشت.
*آیا عید قربان می‌تواند در جهت حل مشکلات مسلمین جهان فرصت سازی کند؟
بله؛ عید قربان، بهترین نمادی از همکاری، همیاری و همدلی و هم‌فکری در جهان اسلام و نشان دهنده‌ای اتحاد، اتفاق، عزت و اقتدار مسلمانان در سراسر جهان به حساب می‌آید. چه بهتر که مسلمانان با به‌کارگیری این شیوه‌ها در سایر کارها و برنامه‌های خود برای حل مشکلات کلان جامعه‌ای مسلمان بهره گیرند و به جای پراگندگی و پراگنده‌گویی به وحدت عمل و نظر بپردازند، تا به آن دست یابند.
از منظر دیگر اعیاد اسلامی در واقعیت امر بهترین فرصت برای رفع مشکلات کشورهای اسلامی می‌باشد، چقدر خوب است تا در کنار عید و مراسم جهانی حج فرمانروایان کشورهای اسلامی نیز گردهم آیند و برای مشکلات مردم ستم‌دیده و اسیر و مظلوم و محروم کشورهای اسلامی نظیر فلسطین، افغانستان، عراق، سومالی، و سایر بلاد اسلامی که در آن سرزمین‌ها مردم مسلمان به رنج و عذاب، فقر و محرومیت دچار اند، گردهم آیند و به چاره‌جویی بپردازند، تا این جوامع عقب مانده یا عقب نگهداشته شده بتوانند به آزادی‌های معنوی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی خود دست یابند و از زیر سلطه اشغالگران بیگانه و مزدوران منطقوی شان نجات پیدا کرده و برای همیش آزاد گردند و بتوانند به مانند سایر کشورهای آزاد و آباد جهان در مسیر آبادی گام برداشته و به محرومیت‌های تاریخی خود پایان داده و به عزت و اعتلاء دست یابند.
نظر شما