آیا با همین لایک‌ها و استوری‌ها می‌توانیم در راستای اخلاقی‌ کردن فضای مجازی بکوشیم؟

سؤالی‌ست که شاید برای خیلی‌هامان پیش آمده است. همین سؤال را گاه دانش‌آموزان نیز می‌پرسند.

یکی از نظریاتی که به بررسی اثرات کوچک ولی مهم می‌پردازد، «پنجره شکسته» است. اینکه «اتفاقات کوچک می‌تواند اتفاقات بزرگتری را رقم بزند». اگر در کلاس درس، دانش‌آموزان حاشیه‌دار مدیریت نشوند، کلاس به‌هم ریخته می‌شود. چرا؟ چون فکر می‌کنند «در این کلاس نظارتی نیست و شما آزادید هر کاری که دلتان می‌خواهد انجام دهید». در فضای مجازی نیز وضع همین‌طور است. صفحه‌ای که نظارتی بر محتوای تولیدی‌اش و فعالیت‌های مخاطبانش ندارد، این پیام را به مخاطب می‌دهد که «در این صفحه هر رفتاری آزاد هست؛ حتی اگر غیراخلاقی باشد و باعث آزار دیگران شود».

همین رفتار کوچک و ساده «کامنت‌نویسی» را درنظر بگیرید. اگر صفحه‌ای انباشته از کامنت‌های منفی شود (مانند فحاشی، تهمت و...)، حالِ مخاطبی که کامنت‌ها را می‌خواند نیز بد می‌شود. و برعکس صفحه‌ای که بر روی محتوایش نظارت دارد و حتی بر رفتار کاربرانش از جهت مراعات اخلاق نظارت می‌کند، این پیام را به مخاطب می‌دهد که «در این صفحه مجاز به انجام هر رفتاری نیستی؛ چون اینجا چهارچوب دارد». بنابراین کوچک‌ترین کارهای ما در فضای مجازی می‌تواند نتایجی غیرقابل تصور بیافریند. همین رفتار ساده کامنت‌نویسی را با چند راهکار ساده می‌توانیم اثربخش کنیم؛ به شرط آنکه چنین رفتاری را کوچک نشماریم. امام علی (ع) در حدیثی درباره کارهای مثبت می‌فرمایند «کار نیک را به جای بیاورید و آن را خرد نشمارید، زیرا کار نیک هر چند در نظر کوچک آید، بزرگ باشد و هر چند اندک نماید، بسیار باشد...». (إفْعَلُوا الْخَیْرَ وَ لَا تَحْقِرُوا مِنْهُ شَیْئاً، فَإِنَّ صَغِیرَهُ کَبِیرٌ وَ قَلِیلَهُ کَثِیرٌ...)

بنابراین همانگونه که رفتارهای کوچکِ منفی می‌تواند نتایج بزرگِ منفی حاصل کند؛ رفتارهای کوچکِ مثبت و اخلاقی را نباید دست‌کم بگیریم؛ چرا که مانند چراغی است که می‌تواند تاریکی را روشن کند و راه را نشان دهد.