ایران اگرچه پیش از همه‌گیری حاشیه‌ساز کرونا در زمینه اهدای عضو با فاصله نسبت به سایر کشورها رتبه نخست را در اختیار داشت اما به زعم کارشناسان در سال‌های اخیر این فاصله کاهش پیدا کرده و حتی بیم آن نیز می‌رود که این رتبه در اختیار کشورهای دیگر آسیایی قرار بگیرد.
نکته قابل تأمل دیگر آنکه در میان ۶۷ واحد دانشگاه علوم پزشکی در استان‌های مختلف شاخص اهدای عضو بسیار متفاوت بوده و حتی در برخی استان‌ها متأسفانه این شاخص صفر است.
شیرازی‌ها در صدر
با این بهانه و چرایی این مسئله به سراغ نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان رفتیم.
امید قبادی در گفت‌وگو با قدس با بیان اینکه هر فرد مرگ مغزی با اهدای یک تا هشت عضو حیاتی شامل دو کلیه، قلب، دو ریه، کبد، روده کوچک و لوزالمعده می‌تواند هشت نفر را از مرگ حتمی نجات دهد و با اهدای یک تا ۵۳ نسوج دیگر شامل قرنیه، تاندون و... یک تا ۵۳ نفر را از معلولیت نجات دهد، از دانشگاه علوم پزشکی فسای استان فارس به عنوان واحد اول در شاخص اهدای عضو در سال ۱۴۰۳ نام برده و اظهار می‌کند: همچنین در سال گذشته بیشترین تعداد عضو اهدا شده مربوط به دانشگاه علوم پزشکی شیراز و بیشترین رشد اهدای عضو نسبت به سال ۱۴۰۲ نیز متعلق به استان آذربایجان غربی یا همان واحد اهدای عضو ارومیه است.
قبادی با بیان اینکه بیش از ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند اعضا در کشور قرار دارند، خاطرنشان می‌کند: شاخص اهدای عضو ایران در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۳.۹ درصد بوده که شاخص قابل قبول ۳۰ و عالی نزدیک به ۵۰ است یعنی حتی تا دستیابی به شاخص قابل قبول نیز هنوز راه طولانی در پیش داریم و هدف این است که ۶۷ واحد دانشگاه علوم پزشکی در کشور در زمینه اهدای عضو بتوانند به شاخص متوسط دست پیدا کنند البته در این میان برخی واحدها نظیر فسا با ۵۴.۵، شیراز ۴۱.۵، نیشابور ۳۴ و شهرکرد ۳۱ به شاخص عالی و قابل قبول دست پیدا کرده‌اند اما متأسفانه این شاخص در هفت واحد دانشگاهی صفر و در برخی واحدها ۵ تا ۱۰ است که این واحدها باید سعی کنند فعالیت بیشتری در زمینه اجرای این طرح داشته باشند.
بی‌توجهی برخی استان‌ها به اهدای عضو
نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین مشکلات و موانع پیش روی اجرای این طرح در ایران این است که واحدهای اهدای عضو جزئی از بخش‌های بیمارستان‌های کشور نیستند، تصریح می‌کند: به عبارتی در یک بیمارستان بخش‌هایی نظیر آزمایشگاه، سی‌تی اسکن و... وجود دارد اما اهدای عضو واحدی است که تنها در بعضی از بیمارستان‌های استان‌ها قرار داده شده و از طرفی متولی آن نیز معلوم نیست، حتی در سازمان برنامه و بودجه کشور نیروی انسانی این بخش صرفاً در حد ستاد تعریف شده و در بخش صف هیچ برنامه‌ریزی برای این موضوع صورت نگرفته و ردیفی برای آن ایجاد نشده است، از این رو زمانی می‌توان گفت مشکل از فرهنگ است که ابتدا زیرساخت‌ها در این زمینه تعریف شده باشد و اهدای عضو در بیمارستان‌ها دارای جایگاه و سندیت باشد. استان‌هایی که جدا از دولت در بیمارستان‌ها ساختار و جایگاهی برای این موضوع تشکیل داده و بودجه‌ای برای این حوزه در نظر گرفته‌اند در سال‌های اخیر پیشرفت خوبی در این حوزه داشته‌اند.
وی با اشاره به اینکه برای مسئولان پیوند اعضای کشور در دهه‌های اخیر موضوع جایگاه و ساختار واحد اهدای عضو در اولویت نبوده است، می‌افزاید: اگر در واحد دانشگاهی سیستان و بلوچستان این شاخص صفر و یا در واحد دانشگاهی کرمان شاخص اهدای عضو بسیار ضعیف است این را نمی‌توان به موضوع فرهنگ نسبت داد زیرا مثلاً در استان کرمان، واحد دانشگاهی رفسنجان در این زمینه عملکرد بی‌نظیری دارد و با شاخص ۱۹ رتبه ۱۳ را در میان ۶۷ واحد دانشگاهی در اختیار دارد، در صورتی که دانشگاه کرمان رتبه ۴۵ کشور را دارد. یا مثلاً در یزد شاخص اهدای عضو ۳۷ است که در مجاورت کرمان قرار دارد.
تجمع مراکز پیوند کلیه در تهران
وی با بیان اینکه در هر دو تا سه ساعت یک نفر در لیست انتظار پیوند فوت می‌کند که بیشترین فراوانی در این باره مربوط به استان تهران است، ادامه می‌دهد: یکی از دلایل عمده این مسئله عدم رضایت خانواده‌ها برای اهدای عضو است و دیگر اینکه زیرساخت‌ها برای این موضوع فراهم نیست، این در حالی است که فناوری ایران در زمینه اهدای عضو و پیوند در دنیا معروف است به طوری که مثلاً به همت استاد ملک حسینی شیراز از ایران به عنوان امپراتوری پیوند کبد یاد می‌شود زیرا در طول یک سال افزون بر ۷۰ پیوند کبد در این مرکز صورت می‌گیرد.
نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان می‌افزاید: ۳۷ مرکز پیوند کلیه در کشور وجود دارد که ۱۷ مورد آن در تهران و ۲۰ مورد نیز در سایر شهرستان‌هاست و بسته به میزان فعالیت و تخصصی بودن تقاضا برای آن‌ها متغیر است به طوری که مثلاً برای پیوند کلیه اولویت من برای ارجاع بیمار به شیراز است زیرا عمل پیوند در سطح بالاست و چون پیوند از مرگ مغزی صورت می‌گیرد به صورت کاملاً رایگان است. همچنین بیشترین لیست انتظار کلیه مربوط به تهران، شیراز و مشهد و در مورد کبد، روده و لوزالمعده بیمارستان بوعلی صدرای شیراز است.
رونمایی از سند فرهنگی، معطل معاون اول رئیس جمهور
وی با گلایه از رسانه‌ها مبنی بر اینکه به محض نزدیک شدن به روز اهدای عضو از رسانه‌های مختلف با ما تماس می‌گیرند اما در ۳۶۴ روز دیگر سال هیچ یاد و سراغی از ما نمی‌کنند، تصریح می‌کند: برای فرهنگ‌سازی در زمینه اهدای عضو باید سند فرهنگی نوشته شود که در این ارتباط نیز بیش از دو سال و نیم با دفتر ریاست جمهوری این سند را تهیه و تدوین کردیم و تنها موضوع رونمایی از آن مانده است که هنوز به سرانجام نرسیده و امیدواریم آقای عارف زمانی را برای این موضوع اختصاص دهد.
وی می‌افزاید: وقتی سند فرهنگی ابلاغ شود سازمان‌های مربوط موظف هستند بخشی از توانمندی و امکانات خود را برای این موضوع به کار ببرند و سپس باید برای آن بودجه تعیین شود که در حال حاضر بودجه فرهنگ‌سازی برای اهدای عضو، صفر است. قبادی پیشنهاد می‌کند اگر بناست تمام مسئولان پیوند اعضای کشور در وزارت بهداشت یک اولویت را اجرایی کنند آن ثبت واحدهای اهدای عضو به عنوان واحدهای ستادی نظام سلامت در سازمان برنامه و بودجه باشد در غیر این صورت اهدای عضو کشور به هیچ وجه موفق نخواهد شد.
نظر شما