امام صادق(ع) درخصوص اهمیتش فرمود : «روز غدیر خم در میان روزهای عید فطر، قربان و جمعه همانند ماه در میان ستارگان است». (اقبال سید بن طاووس:۴۶۶) عیدی که میزان آداب و اعمالش مایه شگفتی علما و بزرگان دین است و بسیار درباره آن نوشته و گفته‌اند. آداب و اعمالی که تنها در کتب ادعیه ذکر شده و در کلام اهل بیت(ع) و سیره آن بزرگواران نیز پررنگ است.
اعمالی برای همه
نخست خوب است بدانیم اعمال و آداب توصیه شده برای عید غدیر دارای چند ویژگی هستند؛ نخست همان طور که ذکر شد کثرت و تعدد اعمال و آداب این روز فوق‌العاده است. آنچنان که گفته می‌شود ۴۰ مورد عمل توصیه شده براساس روایت برای این روز موجود است. اعمال و آدابی که هم فردی است و هم جمعی و تنها مختص یک گروه یا یک طیف فکری نیست، بلکه برای همه سنین و همه گروه‌ها اعمال و آدابی توصیه شده است. دیگر ویژگی اعمال عید غدیر، تنوع آن است. در این روز ما تنها با اعمال توصیه شده عبادی طرف نیستیم و به نذر و اجتماع و... نیز در این اعمال توجه شده است. آنچنان که یکی از مشهورترین اعمال این عید بزرگ، اطعام است. در ادامه با برخی از این اعمال آشنا می‌شویم.
روزی برای شکرگزاری
اما در آداب فردی عید غدیر نخست می‌توان به نماز اشاره کرد. در آداب غدیر آمده است در این عید بزرگ با روزه و نماز به یاد خدا و محمد(ص) و آل او باشید. برای روز غدیر چند نماز از جمله نماز شب عید، نماز روز عید و نماز مسجد غدیر توصیه شده است. عید غدیر روز شکرگزاری نعمت ولایت است و ذکر نام خدا و صلوات بر پیامبر(ص) جزو اعمال آن بوده و از پیشوایان اسلام دعاهای مختلفی در شب و روز این عید بزرگ نقل شده است. امام صادق(ع) فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست و روز سرور و شادی است به خاطر ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذارد و من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید». (وسائل الشیعه ۷: ۳۲۸، ح .۱۳). طهارت دیگر عمل توصیه شده برای این روز است. شایسته است برای این روز به فکر لباس نو یا مناسب باشیم. استفاده از عطر برای این روز توصیه شده است. امام رضا(ع) فرمود: «روز غدیر روز زینت است، کسی که برای روز غدیر زینت کند خداوند همه گناهان کوچک و بزرگش را می‌آمرزد، فرشتگانی به سویش می‌فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند». در روایت‌ها آمده است ایشان در این روز برای بعضی از افراد لباس نو، کفش و انگشتر می‌فرستاد.
روز میهمانی‌های مؤمنانه
روز غدیر روز میهمانی و دورهمی است. در این روز یا میهمانی بدهید یا به دیدار اقوام و خویشان بروید. امیرالمؤمنین(ع) در خطبه‌ای به نام غدیریه در خصوص آداب دیدار در این روز فرمود : «پس از پایان گردهمایی خود (در روز غدیر) به خانه برگردید، خدا بر شما رحمت فرستد. به خانواده خود گشایش و توسعه دهید، به برادران خود نیکی کنید، خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است، سپاس گزارید، متحد شوید تا خدا به شما وحدت بخشد، نیکویی کنید تا خدا دوستیتان را پایدار کند، به همدیگر نعمت خدا را تبریک بگویید، همان طور که خداوند در این روز با چندین برابر عیدهای دیگر پاداش دادن به شما تبریک گفته، این گونه پاداش‌ها جز در روز عید غدیر نخواهد بود». به یاد داشته باشیم اطعام در این به صورت افطاری دادن هم بسیار سفارش شده است. در این خصوص امام صادق(ع) می‌فرماید: غذا دادن به یک مؤمن در روز عید غدیر ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق (در رأس آن‌ها خود ائمه معصومین(ع)) و یک میلیون شهید (در رأس آن‌ها حضرت عباس(ع) و شهدای کربلا) و یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند را دارد. (بحار ج۶، ص ۳۰۳)
روزی که در آن شادمانی عبادت است
غدیر روز گسترش شادی است به همین دلیل یکی از اعمال مستحب این روز شاد کردن دیگران است. به گفته ائمه(ع) و بزرگان دین بناست در این روز دور هم جمع شویم و علت شادی یکدیگر باشیم. امام صادق(ع) در این باره گفته است: «روز غدیر روز خوشحالی و شادی است». همچنین امام رضا(ع) در مورد لبخند زدن در این روز سفارش کرده و گفته است: «روز غدیر روز تبسم به روی مؤمنین است. کسی که در این روز به روی برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند در روز قیامت، نظر رحمت به او می‌افکند، هزار حاجتش را برآورده و قصری از در سفید برایش بنا کرده و صورتش را زیبا می‌کند». همان طور که ذکر شد توصیه شده است در این روز به دیگران هدیه بدهیم. نخستین هدیه در این روز را می‌توانید با ذکر صلوات بر محمد و آل طاهرینش تقدیم کنید و پس از آن با صدقه دادن به شادی دل نیازمندان کمک کنید. هر دو این اعمال برای این روز توصیه شده است. حضرت رضا(ع) روز غدیر را «یوم التودّد» خواندند؛ یعنی روز مهر ورزیدن. بنابراین در چنین روزی باید معتقدان به ولایت، غم را از دل دوستان حضرت علی(ع) به هر نحوی که مقدور باشد برطرف کنند. از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود : «یک درهم به برادران با ایمان و معرفت دادن در روز عید غدیر برابر هزار درهم است، بنابراین در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان». (مصباح المتهجد: ۷۳۷)
خبرنگار: آزاده خلیلی
نظر شما