به گزارش خبرنگار قدس آنلاین، تقابل ایران و اسرائیل، نه تنها خبرسازترین تیتر ده روز گذشته رسانه‌ها بوده، بلکه عمیقاً در رگ و پی معیشت میلیون‌ها ایرانی رخنه کرده است و بازار کالاهای اساسی دور تازه ای از تلاطم را تجربه می کند.
شدت گرفتن ناآرامی ها در این روزها اختلال در زنجیره‌های تأمین، تولید و توزیع، افزایش قیمت کالاهای اساسی و تغییر رفتار مصرفی مردم را در پی داشته و در همین حال هزینه‌های واردات را افزایش داده و تورم انتظاری را به اوج رسانده است و در همین شرایط مشاغل غیررسمی که ۶۰ درصد بازار کار ایران را به خود اختصاص داده، در معرض تضعیف روزافزون قرار گرفته است.
بر اساس مشاهدات میدانی، طبقات آسیب پذیر و حتی متوسط جامعه ایرانی که درآمدهای ثابت و محدود ماهانه دارند، در کوران این تورم و فشار اقتصادی تازه از راه رسیده و همزمان با بروز برخی کمبودها و نایاب شدن برخی اقلام پرمصرف (علیرغم وعده های دولت) با شیوه‌های مختلف و حتی بدیع و خلاقانه، برای حفظ حداقلهای معیشت به تکاپو افتاده اند و در زیر آوار ابهام روزهای جنگ، فانوس صرفه‌جویی را روشن نگاه داشته‌اند و یکدیگر را هم به مدیریت و اولویت بندی هزینه ها تشویق می کنند.
رقص قیمت‌ها با رنج مردم جنگ زده
این روزها به مثابه فصلی پر آشوب در دفتر اقتصاد ایران و دخل و خرج خانوار ایرانی ثبت می شود. از زمانی که تنش‌ها میان ایران و اسرائیل به اوج رسید و حملات متقابل شکل گرفت، بازار کالاهای اساسی نیز بی‌درنگ واکنش نشان داد و قیمت‌ها همچون اسبی سرکش و افسار گسیخته، در مسیری نامعلوم، سرگرم تاخت و تاز است.
هرچند در یکی دو هفته اخیر دولت و بانک مرکزی تلاش کردند، از حجم التهاب بازار ارز همچنین طلا (بهدلیل ماهیت "پناهگاه امن" بودن برای جذب سرمایه های مردم در زمان بحران) بکاهند، اما هیجان ناشی از اخبار جنگ، بر همه تدابیر غلبه کرد و در اوج تنش‌ها، شاهد پرش‌های ناگهانی نرخ دلار بودیم که در مدت کوتاهی، رکوردهای جدیدی را به ثبت رساند و این افزایش، به سرعت خود را در قیمت کالاهای وارداتی و حتی بسیاری از کالاهای داخلی که مواد اولیه آنها وابسته به ارز است، نشان داد.
در این میان شاید دردناک‌ترین بخش ماجرا، گرانی کالاهای اساسی و خوراکی باشد. برنج، روغن، شکر، گوشت و مرغ به عنوان اقلام پرمصرف مردم، با نوسانات شدید قیمتی مواجه شده اند .بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار ما در برخی موارد صف‌های طولانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای خرید کالا شکل گرفته وموج تازه ای از افزایش قیمت کالاهای اساسی و کمبود برخی اقلام مصرفی هم چون روغن و شکر، نگرانی‌های جدی در مورد امنیت غذایی خانواده‌ها به ویژه گروههای متوسط و کم برخوردار ایجاد کرده و همچنین افزایش هزینه انواع خدمات فنی، آموزشی، بهداشتی و حمل و نقل، زمینه خلق نگرانی های تازه برای خانوارهای ایرانی نسبت به عدم همخوانی بیشتر دخل و خرج در روزهای پیش رو را فراهم آورده است.
شیوه‌های بدیع و خلاقانه شهروندان برای کم کردن هزینه ها
در یکی دو هفته اخیر و مقابل طوفان اقتصادی ناشی از حملات اسراییل، عموم شهروندان با تکیه بر تجربیات گذشته و خلاقیت ذاتی خود شیوه‌هایی را برای صرفه‌جویی در پیش گرفته‌اند که گاه حیرت‌انگیز است. این شیوه‌ها نه تنها تمرینی برای مقاومت مردم در برابر سختی‌های زندگی در شرایط جنگی است، بلکهحکایتی از هنرمندی آنها برای حفظ حداقلهای زندگی را روایت می کند.
واقعیت این است کهدر میان گروه های مختلف شهروندان، طبقه متوسط که ستون فقرات جامعه محسوب می‌شود، و همچنین صاحبان درآمدهای محدود و ثابت، بیشترین فشار اقتصادی را متحمل می‌شوند. این قشر که تا پیش از این، با سختی فراوان، اندک پس‌اندازی داشتند و امید به آینده‌ای بهتر، اکنون با فرسایش مداوم قدرت خرید و کوچک‌تر شدن سفره‌هایشان روبرو هستند.
در میان گروههای کم برخوردار جامعه ایران حالا و در شرایط ناخواسته جنگی، رؤیای خرید خانه، خودرو یا حتی سفری یکی دو روزه به فراموشی سپرده شده و تمام تلاش‌ها معطوف به بقا و تأمین نیازهای اولیه است وبرای اقشار آسیب‌پذیر نیز که از قبل زیر خط فقر زندگی می‌کردند، اوضاع به مراتب وخیم‌تر است و هر نوسان قیمتی به معنای حذف یک وعده غذایی، یا ناتوانی در تأمین نیازهای ضروری دارویی یا آموزشی فرزندانشان است .
واقعیت این است که در شرایط جنگی و با به هم ریختن تعادل دخل و خرج بسیاری از خانوارها، صرفه‌جویی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای ادامه بقاست و مدیریت دقیق و جزء به جزء هزینه‌ها، از مدیریت مصرف آب و برق گرفته تا دقیق‌ترین محاسبات برای خرید روزانه به علمی کاربردی در هر خانوار تبدیل شده است.
بنا بر مشاهدات میدانی و شنیده های خبرنگار ما بسیاری از شهروندان به خصوص ساکنان شهرهای بزرگ که درگیری بیشتری با التهابات اقتصادی ناشی از وقوع جنگ دارند، برای مدیریت هزینه های معیشت خود، قیدخرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای را که غالباً قیمت‌های بالاتری دارند، زده و به بازارچه‌های محلی، جمعه‌بازارها و حتی خرید مستقیم از تولیدکنندگان خرد روی آورده‌اند و به نظر می رسد با این رویکرد، ضمن کم کردن تعداد واسطه‌ها و کاهش قیمت نهایی کالاها حس همبستگی اجتماعی را هم تقویت می‌کنند.
بازگشت به خانه‌داری سنتی و آشپزی در خانه هم شیوه دیگری برای مدیریت هزینه ها در این روزهاست. مشاهدات خبرنگار ما نشان می دهد با افزایش قیمت‌ها در شرایط جنگی در بسیاری از خانوارها رویهخرید غذاهای نیمه‌آماده و یا آماده مصرف که در سالهای اخیر، رواج بیشتری پیدا کرده بود جای خود رابه آشپزی در خانه و استفاده حداکثری از مواد اولیه ارزان‌تر روی جای داده است.
نان پختن در خانه، استفاده از حبوبات به جای گوشت در برخی وعده‌ها، برنامه‌ریزی دقیق برای جلوگیری از دورریز مواد غذایی و حتی حذف غذای گرم از وعده شام هم از جمله تدابیر شهروندان است که به کاهش چشمگیر هزینه‌های خانوار کمک می‌کند.
برخی شنیده های موثق خبرنگار ما همچنین نشان دهنده شکل گیری نوعی از اقتصاد اشتراکی و مبادله کالا به کالا بین خانوارها در برخی محلات و میان گروههای دوستانه است. برای نمونه خانواده‌ها محصولاتی را که در منزل تولید می‌کنند (مانند سبزیجات، مربا یا حتی نان) با یکدیگر مبادله می‌کنند یا برخی کالاها را که کمتر مورد نیاز اما وجود آن در خانه لازم است (مانند ابزارآلات خاص یا برخی لوازم خانگی کوچک) به صورت امانی بین خود رد و بدل می کنند که این تدبیر خلاقانه هم هر چند در مقیاس خرد، نشان از هوشمندی مردم در مدیریت منابع دارد.
شواهد عینی در روزهای اخیر همچنین بیانگر روی آوردن بسیاری از شهروندان به تعمیر و استفاده مجدد از وسایل و لوازم قدیمی و توصیه های مکرر به دیگران برای مدیریت هزینه ها در شرایط جنگی است. به نظر می رسددر این روزها علاوه بر تعمیر لوازم خانگی حتی استفاده مجدد از لباس‌ها و کفش‌ها و افزایش خلاقیت در بازیافت برخی مواد، به یک ضرورت در زندگی شهروندان تبدیل شده است تا شاید بخشی از هزینه های معیشتی را در سبد خانوارها کاهش دهد.
ناگفته نماند در حالی که در روزهای جنگ و بحران اقتصادی، تفریح و سفرهای غیرضروری به عنوان گزینه های لوکس از سبد خانوارهای کم درآمد حذف شده، مردمبه استفاده از از پارک‌ها، فضاهای سبز عمومی و تفریحات کم‌هزینه خانوادگی روی آورده اند تا هم از خطر آسیب دیدن در جنگ دور بمانند و هم درآمد محدود خانوار را به گزینه های ضروری تر و اساسی تر اختصاص دهند.
توصیه کارشناسان به مردم برای کم کردن هزینه زندگی در جنگ
در شرایطی که نقش دولت و نهادهای ذی‌ربط در مدیریت بازار و حمایت از معیشت مردم طی روزهای پر التهاب جنگ ضروری است اقداماتی هم برای کنترل قیمت‌ها، توزیع کالاهای اساسی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر صورت گرفته است، اما چالش‌ها همچنان پابرجا هستند.
طی یکی دو هفته اخیر دولت تلاش کرده است با افزایش ذخایر استراتژیک کالاهای اساسی، تسریع واردات، نظارت بر بازار، مقابله با احتکار و همچنین پرداخت به موقع یارانه‌های نقدی از فشار هزینه ها بر مردم بکاهد و نهادهای نظارتی هم برای مهار تورم ناشی از نوسانات ارزی، اقدامات سخت‌گیرانه‌تری از جمله برخورد با دلالان و سودجویان را در دستور کار قرار داده اند اما متاسفانه در بسیاری موارد، دامنه نوسانات و حجم بالای تقاضا، تدابیر دولتی را بی‌اثر کرده است.
در همین شرایط و با توجه به اینکه افزایش قیمت مایحتاج عمومی مردم در شرایط بحرانی فعلی، امکان برقراری تعادل بین درآمد و هزینه ها را بیش از پیش کاهش داده، کارشناسان اقتصادی برای صرفه‌جویی بیشتر، مدیریت هزینه ها و بهبود معیشت به خانواده های طبقه متوسط و آسیب‌پذیر ایرانی توصیه می کنند به دور از هیجان و برخورد احساسی، با رفتار هوشمندانه، پرهیز از خریدهای غیرضروری و تمرکز بر کالاهای اساسی و ضروری با قیمت مناسب، مواد غذایی خشک و کنسروی با ماندگاری بالا مانند برنج، حبوبات، روغن و کنسروها را برای یکی دو هفته پیش رو بخرند تا هزینه‌های خرید در زمان کمبود و گرانی احتمالی در آینده را کاهش دهند .
صاحبنظران اقتصادی همچنین به شهروندان توصیه می کنند با کاهش مصرف انرژی، استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف، خاموش کردن وسایل برقی غیرضروری و ذخیره سوخت برای گرمایش و پخت‌وپز هزینه‌های خانوار را مدیریت کنند.
بهره گیری از شبکه‌های حمایتی محلی و همکاری با همسایگان برای اشتراک منابع مانند غذا و دارو، مدیریت منابع آب، ذخیره آب آشامیدنی در ظروف تمیز و استفاده بهینه از آب برای مصارف روزانه، راهکارهای دیگری هستند که از سوی کارشناسان برای کاهش هزینه های خانوار و فشار اقتصادی ناشی از روزهای بحرانی جنگ و افزایش تاب‌آوری خانواده‌ها ارائه می کنند.
نظر شما