در حالی که بسیاری از گردشگران و مسافران برای دریافت حق و حقوق خود سرگردان هستند. به گفته صدیق‌نیا، مدیر کل دفتر نظارت بر فرودگاه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسه‌های هوانوردی سازمان هواپیمایی؛ در راستای حفظ حقوق مسافران، وجوه آن‌ها طبق فرایند و مسیری که اقدام به خرید کرده بودند در کوتاه‌ترین زمان ممکن برگشت داده خواهد شد.

آب پاکی روی دست مسافران
کلیدواژه «کوتاه‌ترین زمان ممکن» عبارت گنگی است که مدیر آژانس گردشگری جهان پرواز اصفهان درباره آن در یک جمله آب پاکی را روی دست مسافران ریخته و می‌گوید: آژانس‌ها واسطه میان شرکت‌های هواپیمایی و مسافران هستند و در شرایط اینچنینی تا وجهی از سوی شرکت هواپیمایی برگشت داده نشود نمی‌توانند وجهی به مسافر پرداخت کنند.
اسدالله گودرزی در ادامه گفت‌وگو با قدس می‌افزاید: از آنجا که با آغاز جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی عملاً همه پروازها لغو شد، وجوه بلیت‌ها نزد شرکت‌های هواپیمایی است و این شرکت‌ها براساس قوانین در نظر گرفته شده برای این گونه شرایط حساس که پروازها لغو می‌شوند، وجوه را برمی‌گردانند که این برگشت در یک بازه زمانی خاص رخ می‌دهد و تاریخ دقیق آن مشخص نیست.
وی می‌گوید: از طرفی برگشت این وجوه به این گونه نیست که عیناً مبلغ بلیت را به آژانس‌ها برگردانند بلکه غالباً مسیر اعتباری برای آژانس‌ها تعریف می‌کنند که به محض عادی شدن شرایط، آژانس‌ها در پروازهای آینده از این مسیر اعتباری بلیت فروخته و وجه مسافرانی که پرواز آن‌ها باطل شده است را برگردانند که همه این موارد مستلزم یک بازه زمانی است از این رو مسافران و گردشگران نباید انتظار داشته باشند به محض عادی شدن شرایط، وجه بلیت آن‌ها به سرعت برگردانده ‌شود.

برخورد سلیقه‌ای شرکت‌های هواپیمایی
این فعال گردشگری با بیان اینکه از طرفی این امکان نیز برای مسافران وجود دارد که تاریخ بلیت خود را بدون هیچ گونه خسارتی تغییر دهند، تصریح می‌کند: نمونه این مسئله در شرایط کرونا و همچنین متوقف شدن دوروزه پروازها طی سال ۱۴۰۳ نیز رخ داد بنابراین تا زمانی که این خط اعتباری فروخته نشده و وجه دریافت نشود نمی‌توان مبلغی به حساب مسافران واریز کرد.
گودرزی در ارتباط با تورهای گردشگری نیز معتقد است: ابتدا باید بررسی کرد وضعیت تور ثبت‌نامی مسافر در چه مرحله‌ای بوده زیرا برخی هزینه‌ها قابل برگشت نیست مثلاً برای مسافرانی که تور گردشگری نام‌نویسی کرده و ویزای آن‌ها نیز صادر شده اما پرواز آن‌ها به یک باره کنسل شده، در این میان تقصیری بر عهده آژانس و مسافر نیست و هزینه‌های متحمل شده بر اساس قرارداد و قواعد سازمان میراث فرهنگی کسر شده و مابقی بدون خسارت به مسافر برگردانده می‌شود اما اگر ویزا و بلیت صادر نشده باشد همه وجه پرداخت شده باید به مسافر برگردانده شود که این موضوع نیز مستلزم طی بازه زمانی است.
وی در مورد اطلاع‌رسانی به مسافران برای نحوه دریافت وجه خود نیز تصریح می‌کند: در این گونه مواقع که پروازها تعطیل می‌شوند شرکت‌های هواپیمایی خارجی بسیار فعال‌تر هستند به طوری که شرکت‌های خارجی فعال در ایران با ارسال بخشنامه‌ای در همان روزهای ابتدایی اعلام کردند بدون هیچ گونه هزینه‌ اضافی این بلیت‌ها قابلیت تمدید تا تاریخ معینی را دارند، این در حالی است که در شرایط عادی برای هر گونه تغییر تاریخ بلیت جریمه تعریف شده است اما شرکت‌های داخلی به جز یکی دو شرکت که آن هم پس از گذشت چند روز دستورالعملی را صادر کردند- مثلاً شرکت هواپیمایی ماهان اعلام کرده وجه بلیت‌های کنسل شده در قالب خط اعتباری به آژانس‌ها برگردانده می‌شود یا شرکت فلای تودی عنوان کرده طی ۴۰ تا ۴۵روز آینده وجوه برگردانده خواهد شد- عملاً هیچ گونه بخشنامه‌ای در این ارتباط نداشتند، از این رو شرایط واحد و یکپارچه‌ای میان شرکت‌های هواپیمایی داخلی وجود نداشته و به صورت سلیقه‌ای در این زمینه عمل شده است.
مدیر آژانس گردشگری جهان پرواز اصفهان ادامه می‌دهد: انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز اول تیر ماه بخشنامه‌ای صادر کرد مبنی بر اینکه آژانس‌ها تا رسیدن به شرایط عادی صبوری کنند تا برنامه‌ریزی لازم برای برگشت وجوه به شیوه‌های گوناگون اعلام شود که طبق تجربه‌های قبلی، شرکت‌های هواپیمایی داخلی معمولاً وجهی برگشت نمی‌دهند و جبران‌ها را از مسیر خط اعتباری برای فروش پروازهای آینده انجام می‌دهند.
گودرزی با بیان اینکه در شرایط فعلی نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان خسارت‌های تحمیل شده بر حوزه گردشگری و آژانس‌های مسافرتی داشت، درباره وضعیت گردشگرهایی که در این مدت در اصفهان حضور داشتند نیز می‌گوید: اگرچه حضور گردشگر در اصفهان چند ماهی است با کاهش مواجه شده است اما برخی از این افراد که در اصفهان حضور داشته‌اند از طریق هماهنگی سفارت کشورهای خود از برخی مرزهای شرقی با ترکمنستان و یا مرزهای غربی نظیر خوی از کشور خارج شده‌اند.

امنیت، الفبای گردشگری
یک کارشناس حوزه گردشگری نیز با بیان اینکه الفبای گردشگری با احساس امنیت گره زده شده است، اظهار می‌کند: به طور طبیعی وقتی در یک منطقه اتفاق‌هایی نظیر جنگ، شیوع بیماری‌های خطرناک و یا حوادث غیرمترقبه نظیر زلزله و سیل رخ می‌دهد نگرانی گردشگران افزایش یافته و از حضور در آن مکان‌ها حتی در صورت ایجاد ثبات نسبی و برقراری خدمات نظیر حمل و نقل هوایی تا بازه زمانی خاصی امتناع می‌کنند.
رحیم یعقوب‌زاده در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌افزاید: از این رو در این مواقع خسارت‌های زیادی متوجه فعالان حوزه گردشگری نظیر دفاتر خدمات مسافرتی و آژانس‌های گردشگری که به طور مستقیم با پرداخت حق و حقوق مسافران در ارتباط هستند می‌شود که در سال‌های اخیر پیشنهادهای زیادی برای جبران خسارت آن‌ها از جمله ایجاد پوشش بیمه‌ای برای آن‌ها توسط دولت مطرح شده که در این مواقع حساس حقوق مسافران را به سرعت جبران کند اما تاکنون به جایی نرسیده است.

نقش رسانه‌ها در امنیت گردشگری
وی بر این باور است که جنگ تحمیلی اخیر به استان‌های دارای ظرفیت گردشگری از نظر سیاحتی و مذهبی نظیر فارس، اصفهان، همدان و خراسان رضوی خسارت‌های جبران‌ناپذیری وارد کرده و گردشگری آن‌ها را از نظر حضور گردشگر خارجی تا مدتی در انزوا فرو خواهد برد که البته این موضوع در حوزه گردشگری مذهبی با توجه به نیت و هدف نهفته در آن ممکن است کمتر رخ دهد که این موضوع را می‌توان در حضور گسترده مشتاقان پیاده‌روی اربعین در کشور عراق با وجود اینکه در برخی از سال‌ها امنیت نسبی در این کشور وجود نداشت مشاهده کرد.
این پژوهشگر حوزه گردشگری با تأکید بر اقتصاد گردشگری و ارزآوری که از این مسیر تحقق پیدا می‌کند، ادامه می‌دهد: ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری جزو ۱۰کشور مطرح جهان است و خسارت جنگ تحمیلی اخیر تنها متوجه دفاتر گردشگری و آژانس‌های مسافرتی نبوده بلکه سایر مشاغل و حرفه‌های مرتبط با حوزه گردشگری نظیر هتل‌داران، تورگردانان، فروشندگان صنایع دستی، رستوران‌دارها و... را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد که از این رهگذر مشاغل زیادی متضرر و با تعدیل نیرو مواجه می‌شوند که آسیب‌های آن‌ها در حوزه‌های مختلف متوجه دولت خواهد شد.
یعقوب‌زاده می‌افزاید: با پایان یافتن درگیری‌ها و برقراری ثبات، صنعت گردشگری به سرعت باید خود را احیا کند که این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری دولت، بخش خصوصی و جامعه محلی از طریق بازسازی زیرساخت‌ها، بهبود امنیت و اجرای کمپین‌های بازاریابی برای بازگرداندن اعتماد گردشگران است که رسانه‌ها در این حوزه نقش قابل تأملی بر عهده دارند.