جنگ تحمیلی ۱۲روزه اسرائیل علیه کشور عزیزمان ایران افزون بر تلفات جانی، پیامدهای اقتصادی متعددی نیز به همراه داشته است زیرا موجب کاهش تقاضا برای بسیاری از کالاها و خدمات شد و کاهش قدرت خرید، افزایش نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی و اختلال در حمل‌ و نقل و لجستیک از عوامل اصلی این تبعات بود، به‌ طوری ‌که برخی از کسب‌وکارهای اینترنتی در همین ۱۲ روز از کاهش ۸۰ درصدی درآمد خود خبر داده‌اند.

مشاور وزیر ارتباطات در امور فناوری و نوآوری نیز پنجشنبه ۵ خرداد اعلام کرد: در جلساتی که این روزها با کسب ‌و کارهای اینترنتی داشتم درآمد برخی از آن‌ها طی همین ۱۲ روز جنگ تا ۸۰ درصد کاهش داشته است.

به گفته محمد رهبری جنگ بر کسب ‌و کارهای مجازی تأثیرات مخرب و گسترده‌ای داشته به ‌طوری ‌که کاهش درآمد، اختلال در زنجیره تأمین، افزایش هزینه‌ها و کاهش اعتماد مشتریان از جمله تأثیرات منفی جنگ بر کسب ‌و کارهای دیجیتال است.

در شرایطی همچون جنگ که ممکن است برخی از کسب ‌و کارها از بین بروند، کسب ‌و کارهای برخط باید بتوانند فرصت‌هایی برای نوآوری و رشد ایجاد کنند زیرا در این شرایط، نیاز به اقلام ضروری مانند مواد غذایی، داروهای بدون نسخه و اقلام بهداشتی افزایش می‌یابد و کسب ‌و کارهای برخط باید بتوانند با ارائه خدمات ضروری به مردم در کاهش آلام آن‌ها کمک کنند

گلایه‌های مردمی از هرج و مرج روزهای جنگ

پریسا، مشتری یکی از این فروشگاه‌ها می‌گوید: در این چند روز با چالش‌های متعددی از جمله عدم پاسخ‌گویی و یا حتی غیرفعال شدن فروشگاه مواجه بودم و دیگر حاضر به خرید اینترنتی کالا نیستم چون هیچ تضمینی برای پاسخ‌گویی آن‌ها در چنین شرایطی وجود ندارد. آن‌ها باید از قبل چاره‌ای برای قطع اینترنت بیندیشند و به مشتریان خود متعهد باشند.

محمد، مشتری دیگری نیز اظهار می‌کند: برخی از فروشگاه‌های مجازی در شهرهایی بودند که مورد تهاجم رژیم صهیونیستی قرار نگرفته بودند و اتفاقاً قطع اینترنت هم تأثیری بر فعالیت آن‌ها نداشت چون روی بستر اینترنت داخلی (ایتا) قرار داشتند. با این‌ حال این فروشگاه‌ها غیرفعال شده و پاسخگوی مشتریان نبودند و دیگر نمی‌توانم به این فروشگاه‌ها اعتماد کنم.

وی ادامه می‌دهد: در شرایطی همچون جنگ که ممکن است برخی از کسب ‌و کارها از بین بروند، کسب ‌و کارهای برخط باید بتوانند فرصت‌هایی برای نوآوری و رشد ایجاد کنند زیرا در این شرایط، نیاز به اقلام ضروری مانند مواد غذایی، داروهای بدون نسخه و اقلام بهداشتی افزایش می‌یابد و کسب ‌و کارهای برخط باید بتوانند با ارائه خدمات ضروری به مردم در کاهش آلام آن‌ها کمک کنند، اما متأسفانه برخی از آن‌ها در این شرایط حتی پاسخگوی مشتریان خود نبودند و در واقع احساس تعهدی نسبت به آن‌ها نداشتند.

اصفهان، خوزستان و مشهد در صدر فروش مجازی

رئیس اتحادیه کشوری کسب ‌و کارهای مجازی در گفت‌وگو با ما می‌گوید: در سال‌های اخیر بسیاری از مشاغل برای حضور مؤثر و فعال در حوزه اقتصاد وارد دنیای مجازی شده‌اند و کسب‌ و کارهای زیادی در فضاهای مجازی شکل‌ گرفته‌اند به ‌طوری ‌که اتحادیه حدود ۸ هزار مجوز برای کسب ‌و کارهای مجازی صادر کرده است البته این آمار دقیق آن‌ها نیست، چون بسیاری از کسب ‌و کارهای مجازی اقدام به دریافت مجوز نکرده‌ و تعداد زیادی نیز در شبکه‌های اجتماعی فعالیت دارند که آن‌ها نیز مجوز ندارند.

رضا الفت‌نسب با بیان اینکه ۵۰ درصد کسب ‌و کارهای مجازی دارای مجوز در تهران فعالیت دارند، می‌افزاید: استان‌های اصفهان و خوزستان و همچنین شهر مشهد بیشترین کسب ‌و کارهای مجازی دارای مجوز را به خود اختصاص داده‌اند. با این‌ حال کسب ‌و کارهای مجازی در همه استان‌های کشور - از استان‌های شمالی گرفته تا استان‌های مرکزی، جنوبی، غربی و شرقی - فعالیت دارند. به‌ طوری ‌که آمارها نشان می‌دهد بیش از ۴۰۰ هزار فروشگاه ایرانی در بستر مجازی فعال هستند که بر این اساس حدود یک‌میلیون نفر به ‌صورت مستقیم و احتمالاً ۳میلیون نفر به‌ صورت غیرمستقیم در این حوزه اشتغال دارند و از این طریق‌ امرار معاش می‌کنند.

تأثیر فیلترینگ بر کسب‌ و کارهای مجازی

این مسئول در خصوص تأثیر جنگ بر کسب ‌و کارهای مجازی اظهار می‌کند: جنگ می‌تواند زنجیره تأمین کالاها و خدمات را مختل کند و موجب کمبود مواد اولیه، افزایش هزینه‌های حمل‌ و نقل و تأخیر در تحویل کالاها شود. افزون بر آن جنگ می‌تواند هزینه‌های مربوط به امنیت، بیمه و لجستیک را افزایش دهد و به ‌طور کلی، هزینه‌های تولید و توزیع را بالا ببرد.

الفت‌نسب با اشاره به اینکه درآمد برخی از کسب ‌و کارهای مجازی در همین ۱۲ روز جنگ تا ۸۰ درصد کاهش داشته است که این تأثیر کوتاه‌مدت جنگ بر این کسب ‌و کارها محسوب می‌شود، ادامه می‌دهد: در دوران جنگ ممکن است دولت‌ها برای کنترل شرایط و امنیت کشور، اقدام به فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی و محدود کردن دسترسی به اینترنت کنند که این مسئله در بلندمدت ضربه بزرگی به کسب‌ و کارهای برخط می‌زند. زیرا در این شرایط ممکن است اعتماد مشتریان به کسب و کارهای مجازی کاهش یابد و اعتبار چند ساله آن‌ها را از بین ببرد.

به گفته وی کسب ‌و کارهای مجازی وابستگی زیادی به اتصال مداوم به اینترنت دارند، از این ‌رو این مشاغل در زمان قطع اینترنت در استان‌های مختلف کشور با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شوند. به طوری که قطع اینترنت و در پی آن قطع دسترسی به فروشگاه مجازی می‌تواند منجر به از دست رفتن فرصت‌های فروش، نارضایتی مشتریان و آسیب به شهرت این مشاغل شود.

زمینگیر شدن مشاغل مجازی در حمله دشمن

رئیس اتحادیه کشوری کسب‌ و کارهای مجازی در پاسخ به این پرسش که آیا اتحادیه از قبل راهکارهایی را برای مقابله با شرایطی همچون جنگ و قطع اینترنت اندیشیده بود، می‌گوید: با توجه به ناگهانی بودن حمله اسرائیل به ایران ما هیچ برنامه‌ از قبل تعیین ‌شده‌ای برای مواجهه با این شرایط نداشتیم، در واقع فروشگاه‌های مجازی از جمله مشاغلی بودند که طی این ۱۲ روز جنگ به‌ طور کامل تعطیل شدند؛ چراکه افزون بر قطع اینترنت، ناوگان حمل ‌و نقل نیز غیرفعال بود و آن‌ها امکان ارسال سفارش‌های مشتریان را نداشتند.

نبرد با دشمن متخاصم منجر به ریزش ۸۰ درصدی درآمد فروشگاه‌های مجازی در استان‌های کشور شد

الفت‌نسب با اشاره به جلساتی که پس از جنگ تحمیلی اسرائیل علیه ایران در خصوص کسب ‌و کارهای مجازی در اتحادیه برگزار شد، می‌افزاید: در نتیجه این جلسات مواردی از طریق کارگروه اقتصاد دیجیتال آماده و مقرر شد در اختیار مراجع مربوط برای تصمیم‌گیری قرار گیرد زیرا در دورانی که پشت سر گذاشتیم با توجه به شرایط و مسائل امنیتی بیشترین محدودیت‌ها بر کسب‌ و کارهای دیجیتالی اعمال شد و در مقایسه با سایر مشاغل آسیب بیشتری دیدند به‌ طوری ‌که درآمد برخی از آن‌ها تا ۸۰ درصد و برخی دیگر ۱۰۰ درصد کاهش یافت چون اینترنت به ‌شدت مختل شد و دسترسی به اینترنت بین‌المللی که برای توسعه این کسب ‌و کارها جزو واجبات است بسته بود و به جرئت می‌توان گفت کسب ‌و کارهای مجازی جزو معدود کسب ‌و کارهایی بودند که این ‌همه محدودیت را در همین مدت کوتاه تجربه کردند. از این ‌رو این کسب ‌و کارها نیاز مبرم به تسهیلات و همچنین اختصاص تنفس در پرداخت بیمه و مالیات دارند، ضمن آنکه شایسته است ظرفیت‌های داخلی تقویت شود تا کسب‌ و کارهایی که در پلتفرم اینستاگرام فعالیت دارند بتوانند از زیرساخت‌های داخلی استفاده کنند.

ضرورت دسترسی به اینترنت بین‌المللی

رئیس اتحادیه کشوری کسب ‌و کارهای مجازی با اشاره به اینکه دسترسی به اینترنت بین‌المللی لازمه توسعه اقتصاد دیجیتال است، اضافه می‌کند: نادیده گرفتن اقتصاد دیجیتال افزون بر نابودی برخی از این مشاغل و تعدیل نیروی آن‌ها با چشم‌اندازهایی که برای توسعه اقتصاد دیجیتال و افزایش آن در اقتصاد کشور پیش‌بینی ‌شده در تعارض است. البته همه ما قبول داریم امنیت کشور در هر شرایطی اولویت نخست است، اما ضرورت دارد از هم ‌اکنون تمهیداتی اندیشیده شود تا اگر در آینده در شرایط مشابه آنچه گذشت- ضرورت قطع اینترنت به هر دلیلی- قرار گرفتیم به ‌جای غیرفعال شدن کسب ‌و کارهای دیجیتال، بتوانیم با توسعه فعالیت آن‌ها از رکود اقتصادی در کشور پیشگیری کنیم.

الفت‌نسب ادامه می‌دهد: در شرایط جنگ که به دلایل امنیتی محدودیت‌های اینترنتی اعمال شد و زنجیره لجستیک – به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و فرایندهای مرتبط با جابه‌جایی، ذخیره‌سازی و توزیع کالا و اطلاعات از نقطه مبدأ تا نقطه مصرف گفته می‌شود – به هم خورد ضرورت داشت مردم با صبوری شرایط کشور را درک کنند تا این مشکل برطرف شود. اما در شرایط عادی اگر این کسب ‌و کارها دچار تخلف‌هایی همچون ارسال دیرهنگام کالا و یا مغایرت کالا با آنچه خریداران سفارش داده‌اند، شوند، خریداران می‌توانند از طریق شکایت به اتحادیه کشوری کسب ‌و کارهای مجازی شکایت خود را ثبت کنند تا به آن رسیدگی شود.

استعلام پروانه کسب‌ و کار مجازی

این مسئول در پاسخ به این پرسش که مردم چگونه می‌توانند از اعتبار پروانه کسب ‌و کار مجازی استعلام بگیرند، می‌گوید: برای اینکه تشخیص دهیم وب‌سایت، اپلیکیشن یا اساساً یک کسب ‌و کار اینترنتی و مجازی به ‌طور قانونی و رسمی مجوزها و تعهدات لازم برای عضویت در اتحادیه کشوری کسب‌ و کارهای اینترنتی را دریافت کرده و دارای احراز قانونی است، نخست باید نشان و لوگوی Ecunion.ir در سایت یا اپلیکیشن فرد، مشهود و قابل ‌دسترس باشد. همچنین مردم می‌توانند با ورود به سایت اتحادیه کشوری به نشانی https://ecunion.ir صحت ادعای مجموعه مورد نظر را اعتبارسنجی کنند. ضمن آنکه از همان طریق نیز می‌توانند در صورت نارضایتی از فروشنده، شکایت خود را ثبت کنند.

الفت‌نسب با بیان اینکه اتحادیه صنف کسب ‌و کارهای اینترنتی (مجازی) دارای شخصیتی حقوقی، غیرانتفاعی و غیرتجاری بوده که به ‌موجب ماده ۲۱ قانون نظام صنفی و آیین‌نامه‌های مربوط، تشکیل و پس از ثبت رسمیت یافته است، اظهار می‌کند: این اتحادیه در تهران ثبت ‌شده و در هیچ‌ یک از استان‌های کشور شعبه یا نمایندگی ندارد، از این ‌رو، صدور مجوز فعالیت و همچنین ثبت شکایت و پیگیری آن برای همه استان‌های کشور در این اتحادیه انجام می‌شود.