به گزارش قدس آنلاین، در این روز، خوب است که به سراغ کسایی برویم که سال‌هاست با قلم، رنگ و خلاقیت خود، نسل‌های متوالی را به اندیشه، احساس و پرسش‌گری دعوت کرده‌اند.
ادبیات کودک و نوجوان در ایران پس از انقلاب اسلامی، فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده است. از دهه ۶۰ به بعد، علی‌رغم محدودیت‌ها و چالش‌های فرهنگی، شاهد رشد چشمگیری در حوزه نگارش، تصویرگری و انتشار آثار مرتبط با کودکان و نوجوانان بوده‌ایم. این رشد نه تنها در تعداد آثار، بلکه در کیفیت روایت، پرداختن به مسائل اجتماعی، روانی و هویتی نسل جوان مشهود است.
یکی از نویسندگان اثرگذار این دوره، هوشنگ مرادی کرمانی است؛ نویسنده‌ای که آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه شده و بارها مورد اقتباس سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته‌اند. او در داستان‌هایش، ساده‌نویسی و طنز ظریف را با نگاهی عمیق به مشکلات کودکان و نوجوانان ایرانی ترکیب کرده است. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به قصه‌های مجید، مربای شیرین و بچه‌های قالیبافخانه اشاره کرد. در این آثار، دغدغه‌های کودکان طبقات پایین جامعه با نگاهی انسانی و گاهی طنزآمیز روایت شده است.
در دهه‌های بعد، نویسندگانی چون فروغ تاج‌بخش، کلر ژوبرت، نوش‌آفرین انصاری و فرهاد حسن‌زاده توانستند آثار متنوعی در حوزه‌های داستان، شعر، فانتزی و حتی فلسفه برای کودکان خلق کنند. فرهاد حسن‌زاده، با نثری روان و جسورانه، نوجوانان را به موضوعاتی چون جنگ، فقر، هویت و رویا نزدیک کرده است. از آثار برجسته‌اش می‌توان به زیبا صدایم کن، هستی و تو که نیستی همیشه با منی اشاره کرد. او در آثارش، تلاش کرده تا نوجوان ایرانی را در جهان پر چالش امروز، با خود و محیط پیرامونش آشتی دهد.
ادبیات کودک و نوجوان ایران همچنین در زمینه داستان‌های تصویری و کتاب‌های مصور رشد زیادی داشته است. کلر ژوبرت، نویسنده و تصویرگر فرانسوی‌الاصل ساکن ایران، با نگاه بین‌فرهنگی خود، نقش مهمی در ترویج کتابخوانی در میان کودکان ایرانی داشته است. او آثاری مانند کلوچه‌های خدا و قلب بزرگ قلب کوچک را با سبک تصویرگری خاص خود منتشر کرده که در آموزش مفاهیم اخلاقی و اجتماعی به زبان کودکانه، موفق بوده‌اند.
همچنین نمی‌توان از حمیدرضا شاه آبادی و داستان‌های متفاوتش مانند لالایی برای دختر مرده چشم پوشید؛ اثری که با روایتی جسورانه و فانتزی سیاه، مخاطب نوجوان را به دنیای متفاوتی می‌برد. آثار او نمونه‌ای از تلاش نویسندگان نسل جدید برای شکستن مرزهای سنتی و ورود به ژانرهایی چون علمی-تخیلی، وحشت و روان‌شناسانه است.
هر چند داستان نویسان حوزه ادبیات کودک و نوجوان تنها به همین لیست خلاصه نمی‌شود اما سعی شده به آثار مغعروف در این زمینه پرداخته شود. در کنار داستان‌نویسان نیز شاعرانی چون افسانه شعبان‌نژاد نیز با سرودن اشعار کودکانه و لطیف، جایگاه ویژه‌ای در دل کودکان یافته‌اند. آثار او مانند خوشحال و خندانم و قصه‌ی سبز درخت، ترکیبی از آموزه‌های اخلاقی و تخیل کودکانه را به تصویر می‌کشند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از نخستین نهادهایی است که نقش تاریخی و بنیادی در شکل‌گیری و توسعه ادبیات کودک در ایران ایفا کرده است. از دهه ۴۰ تا امروز، کانون با انتشار صدها عنوان کتاب، همکاری با نویسندگان بزرگ و حمایت از تجربه‌های نو، بستری پویا برای ترویج کتابخوانی و گسترش فرهنگ مطالعه میان کودکان فراهم کرده است. آثاری چون ماهی سیاه کوچولو، اولین طوفان و کتاب‌های مرادی کرمانی، از همین مسیر به نسل‌ها معرفی شدند.
در کنار کانون، انتشارات قدیانی با مجموعه‌هایی مانند کتاب‌های بنفشه، از دهه ۷۰ به یکی از ناشران پرکار حوزه کودک و نوجوان بدل شد. این انتشارات با انتشار آثار نویسندگان ایرانی و ترجمه‌ی کتاب‌های جهانی، مخاطب گسترده‌ای را در رده‌های سنی مختلف جذب کرده است.
انتشارات فاطمی و مجموعه‌ی تخصصی آن در حوزه کودک با عنوان کتاب طوطی نیز طی سال‌های اخیر، رویکردی متفاوت، هنرمندانه و آموزنده در تولید کتاب‌های کودک اتخاذ کرده‌اند. کتاب‌های این مجموعه، با گرافیک قوی، انتخاب دقیق متن و توجه به مفاهیم عمیق انسانی، توانسته‌اند نظر خانواده‌ها، مربیان و کتابداران را جلب کنند.
نردبان (وابسته به انتشارات صابرین) نیز یکی دیگر از ناشرانی است که با تمرکز بر موضوعات روان‌شناسی کودک، تربیت ذهنی، آموزش تفکر، و مهارت‌های زندگی در قالب داستان، جایگاهی خاص در بازار کتاب کودک پیدا کرده است. این مجموعه، غالباً آثاری تالیفی و ترجمه‌شده با محتوای تربیتی و خلاق ارائه می‌دهد.
از دیگر ناشران فعال در این حوزه می‌توان به هوپا (با تمرکز بر داستان‌های ماجراجویانه و طنز نوجوانان)، پرتقال (با ترجمه‌های جذاب و پرفروش برای گروه سنی نوجوان)، شباویز (با تولید کتاب‌های تصویری خلاق)، و افق اشاره کرد. انتشارات افق با مجموعه‌هایی مانند رمان نوجوان امروز، توانسته در جذب نسل نوجوان به کتاب، نقش پررنگی ایفا کند.
حضور و تنوع این ناشران، نشان می‌دهد که بدنه صنعت نشر کودک در ایران، با وجود چالش‌های اقتصادی و فرهنگی، همچنان پویاست و ظرفیت‌های فراوانی برای رشد و جهانی‌شدن دارد.
با گذر از دهه‌های ۶۰ و ۷۰، اکنون ادبیات کودک و نوجوان ایران با چالشی جدید روبه‌روست؛ رقابت با دنیای دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین. اما همچنان نویسندگانی هستند که با شناخت درست از روحیات مخاطب نوجوان، آثاری تولید می‌کنند که در دل و ذهن آنان ماندگار می‌شود.
روز ادبیات کودک و نوجوان، فقط بزرگداشت نام نویسندگان یا عنوان کتاب‌ها نیست؛ بلکه گرامیداشت دنیایی است که کودکان و نوجوانان را برای زندگی بهتر آماده می‌کند. در جهانی پر از هیاهو، این ادبیات است که به کودکان می‌آموزد چگونه فکر کنند، چگونه تخیل کنند و چگونه انسان بمانند.
نظر شما