به گزارش قدس خراسان، چند لحظه بعد اتباع اتوبوس‌های رسیده از مقاصد تهران، اصفهان، بیرجند و چند شهر دیگر با بار و بنه مختصری که در دست دارند، به آرامی یک به یک وارد اردوگاه می‌شوند و در محوطه سمت چپ درب ورودی، مسافران هر اتوبوس به صورت چند ردیف پشت سر هم گروه گروه و جداگانه می‌نشینند تا در همان بدو ورود، مشکلات و مسائل آنان مورد بررسی قرار بگیرد.
پس از گذشت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، در اسرع وقت افراد در حالی که مردان دست خود را روی ‌شانه نفر جلویی گذاشته و زنان و کودکان هم در کمال آرامش همان مسیر را ادامه می‌دهند، پس از یک انتظار کوتاه در زیر یک فضای بزرگ مسقف شیروانی فلزی و سبزرنگ به نوبت دوباره سوار اتوبوس‌های مستقر در داخل اردوگاه می‌شوند و به سوی مرز دوغارون و خروج از کشور حرکت می‌کنند. آنچه در این مسیر پررنگ دیده می‌شود، رعایت حال زنان و کودکان است.

جریان بی‌وقفه و ادامه‌دار خروج اتباع غیر قانونی
پیاده شدن جلو درب اردوگاه سفیدسنگ فریمان و حرکت اتوبوس‌ها به سوی مرز دوغارون یک چرخه ادامه‌دار، بدون وقفه و سریع است و توقف کوتاه زنان و مردان در زیر سایه سقف شیروانی، فرصت گفت‌وگو درباره چگونگی رسیدنشان به این اردوگاه را فراهم می‌کند.
هر چند پیدا شدن نفر نخست برای مصاحبه و گفت‌وگو زمانبر بود؛ اما با پیشگام شدن مرد جوانی که کودکی سه ماهه را در آغوش داشت، بقیه هم به گفت‌وگو ترغیب می‌شوند. مرد جوان که خود را از اهالی شمال افغانستان و استان تخار معرفی می‌کند، درباره آمدنش به ایران و چگونگی رسیدنش به این اردوگاه می‌گوید: من در یکی از روستاهای استان گلستان در یک کارگاه موزاییک‌سازی کار می‌کردم. حدود دو سال پیش به خاطر جنگ و نبود کار به همراه همسرم به ایران آمدم و در اینجا صاحب دو فرزند شدم. سه‌شنبه شب در گرگان دستگیر شدیم و شب به اردوگاه این شهر منتقل و امروز صبح چهارشنبه و حدود نیم ساعت پیش به اینجا رسیدیم و در طول مسیر تا این لحظه هیچ بی‌احترامی یا برخورد بدی ندیدیم؛ اما از گرگان تا سفیدسنگ ۸میلیون تومان کرایه از من و دو فرزند یک ساله و سه ماهه و همسرم که فقط از دو صندلی استفاده کردیم، دریافت کردند که این عادلانه نیست.
در ادامه، فضای باز و آزادانه حضور رسانه در میان اتباع غیرمجاز دستگیر شده و طرح پرسش‌ها از شیوه دستگیری‌شان موجب شد مردی مسن که همراه خانواده خود و خانواده پسرش یعنی در مجموع ۱۱ نفر از بیرجند به انتظار ‌ایستاده بودند تا سوار اتوبوس‌ها شوند نیز وارد گفت‌وگو شود. او اظهار می‌کند: ما چند سال پیش از استان نیمروز افغانستان در زمان آغاز جنگ طالبان به ایران آمدیم و در بیرجند ساکن شدیم. در آنجا شغل من میوه‌فروشی بود و از مردم بیرجند به خاطر صبوری و خوش رفتاری که با ما داشتند، بسیار تشکر می‌کنم. بیرجند بهترین مردم را دارد و خداوند آقای رئیسی را بیامرزد و تا این لحظه همه برخوردها مثل برخورد راننده، شاگرد راننده و همه مأموران عالی بود و با ما بسیار رفتار خوبی داشتند. فقط سربازی که همراه اتوبوس از بیرجند با ما آمد، خشن رفتار می‌کرد و اجازه نمی‌داد در مسیر برای رفتن به دستشویی از خودرو پیاده شویم. برای من که هم بیماری قند دارم و هم چربی خون، بسیار سخت بود و از دولت ایران می‌خواهیم این موضوع را پیگیری کند.

بررسی ادعاهایی که ضرورت دارد
خوبی این گفت‌وگوهای بی‌واسطه و بدون محدودیت این بود که ادعاها و گلایه‌ها درباره برخورد بد یک سرباز و کرایه‌های اتوبوس توسط مسئولان اردوگاه از اتباعی که این موارد را مطرح می‌کردند، پرسیده شود و در مرحله پیگیری قرار بگیرد؛ اما پرسش‌ها و پاسخ‌ها حکایت از این داشت که همواره حفظ کرامت اتباع مدنظر و مورد تأکید مسئولان بوده و رویکرد مسئولان اردوگاه حول محور بررسی، پیگیری و حل مشکلات و مسائل هریک از اتباع در هنگام فرایند سریع انتقال است.
به طور مثال در بدو ورود، چهار نفر از اتباع اعلام کردند گذرنامه دارند و آن را هم نشان دادند که این افراد را مسئولان اردوگاه از گروهشان جدا کردند تا در فرایندی مجزا به موضوع آنان رسیدگی شود. در مورد دیگر، پسر جوان نوزده ساله‌ای که در درمانگاه اردوگاه تحت مداوا قرار داشت، در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت ایرانی است و در اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) دستگیر شده و به دلیل اعتیاد والدین و جدایی آن‌ها که حتی ازدواج رسمی ثبت شده ندارند و کسی هم برای این موضوع اقدام نکرده، هیچ مدارک هویتی ندارد. پیگیری‌ها در این موضوع نشان داد پرونده این پسر جوان به صورت ویژه با دلسوزی مسئولان اداره اتباع و اردوگاه در حال پیگیری است.
در بخش دیگری از گفت‌وگوها با اتباع حاضر در اردوگاه، برخی‌ها ادعاهایی را مطرح می‌کردند که پس از راستی‌آزمایی مشخص شد چندان واقعیت ندارد. به عنوان مثال مرد جوانی مدعی بود که نباید به افغانستان برگردد چون مدرک قانونی دارد؛ اما در بررسی‌ها و گفت‌وگوی بیشتر با خود او و پیگیری از مسئولان اردوگاه مشخص شد روادید سیاحتی سه ماهه داشته و دو ماه از مهلت آن گذشته و یک ماه از فرصت آن باقی مانده و در تهران به کار جوشکاری مشغول بوده است. ضمن آنکه خود و همسرش گذرنامه‌های‌شان را گم کرده‌اند و عملاً مدرکی برای ادعای مطرح شده خود نداشتند. از سوی دیگر طبق قانون جمهوری اسلامی ایران مانند قانون تمام کشورهای دنیا با روادید سیاحتی نمی‌توان مشغول به کار شد و نادیده گرفتن این موضوع، اخراج از کشور را به دنبال دارد.
مرد جوان دیگری که از اتباع افغانستان به شمار می‌آمد و از فنلاند به ایران آمده بود، می‌گوید: پروازهای بین‌المللی فرودگاه تهران بسته شد. من ۱۳ سال است در فنلاند زندگی می‌کنم و آنجا کار و زندگی خودم را دارم. تصمیم گرفتم زمینی به سمت ارمنستان بروم و از آنجا به سمت فنلاند پرواز کنم. برای همین منظور با خواهر و همسرم که در تهران زندگی می‌کنند و کارت آمایش دارند، به سمت تبریز حرکت کردیم و آنجا گفتند چون وارد منطقه ممنوعه شده‌ایم، ما را دستگیر کردند. او نسبت به بازگشت خود نکته‌ای نداشت؛ اما بیشتر نگران خواهر و همسرش بود. در پیگیری این موضوع دو نکته اساسی توسط مسئولان اردوگاه بین‌المللی شهید مطهری سفیدسنگ مطرح شد؛ نکته نخست اینکه وقتی روادید از مسیر هوایی بوده، باید رفت و برگشت هر دو از همین مسیر باشد و از طرف دیگر کسانی که کارت آمایش دارند، می‌دانند که نباید وارد استان‌های مرزی شوند و خواهر و همسر فرد مجاز بودند در تهران بمانند و نباید بدون مجوز وارد یک شهری مثل تبریز می‌شدند که در یک استان مرزی قرار دارد.
صدای آمد و رفت اتوبوس‌ها، کشیده شدن چمدان‌ها روی زمین، ورود اتباع دستگیر شده به داخل اردوگاه همزمان با پیگیری هریک از موضوعاتی که اتباع غیرمجاز مطرح می‌کردند، جریانی جدایی‌ناپذیر بود و معطلی به چشم نمی‌خورد و کل فرایند از ورود تا اعزام به مرز دوغارون برای هر گروه ورودی در مدت یک ساعت سرو سامان می‌گرفت.

اعزام روزانه ۳ هزار نفر از اردوگاه سفیدسنگ به مرز دوغارون
نقطه پایانی بازدید میدانی، گفت‌وگو با مدیر اردوگاه بین‌المللی شهید مطهری سفیدسنگ فریمان است. شهرام شاهین‌زاد ضمن معرفی این اردوگاه عنوان می‌کند: اردوگاه سفیدسنگ اگرچه در حوزه جغرافیایی
خراسان رضوی واقع شده؛ اما اردوگاه معین ۱۱ استان کشور است و نقش و مأموریت آن به صورت کشوری ایفا می‌شود. همه اتباع غیرمجازی که در ۱۱ استان دستگیر می‌شوند، از اردوگاه‌های مبدأ پس از بررسی اولیه، انگشت‌نگاری و تهیه فهرست برای بررسی نهایی به اردوگاه سفیدسنگ معرفی می‌شوند و برابر فهرست‌های ارائه شده، افراد مورد پذیرش قرار می‌گیرند و پس از تطبیق عکس‌ها و آمارها، اگر اتباع تقاضا، شکایت یا مطلبی دارند، بررسی می‌شود. در این اردوگاه به صورت متوسط روزانه ۳ هزار نفر در این روزها پذیرش می‌شوند هر چند به پیک ۱۲ هزار نفر هم در ۴تیر ماه رسیدیم.

از طرد چه افرادی جلوگیری می‌شود؟
وی می‌گوید: از طرد افراد آسیب‌پذیر، بیماران، افراد غیر افغانستانی، پناهندگان و افراد دارای مدارک اقامتی و مسافرتی جلوگیری می‌شود و چنانچه موردی نبود، اتباع غیرمجاز با نامه اردوگاه، فهرست و اتوبوس به سمت مرز رسمی دوغارون رهسپار می‌شوند. در این اردوگاه تمام تلاش این است که اصول و کرامت انسانی، اسلامی و ایرانی رعایت شود و اتباع غیرقانونی افغانستانی عزتمندانه به وطن خود مراجعه کنند.
مدیر اردوگاه بین‌المللی شهید مطهری سفیدسنگ فریمان می‌افزاید: ۹۰ درصد اتباع غیرمجاز و کسانی که برگه سرشماری دارند، از بازگشت به کشور خود استقبال کرده و خودشان به اردوگاه‌های استان‌های دیگر مراجعه می‌کنند و پس از ساماندهی با نظم و عزت به کشور خود باز می‌گردند. در کشور دو اردوگاه پذیرش خودمعرف وجود دارد که یک اردوگاه خاوران تهران و دیگری حسن‌آباد طرقبه است که مستقیم اتباع را به دوغارون اعزام می‌کنند؛ اما بقیه اردوگاه‌های کشور باید اتباع خودمعرف را به سفیدسنگ فریمان بفرستند تا از طریق این اردوگاه به مرز رسمی دوغارون اعزام شوند.
روایت‌ها از میهمانان ناخوانده‌ای که از سر اجبار راهی ایران شده‌اند و این روزها در تکاپوی بازگشتند زیاد است؛ اما آنچه در این بازدید میدانی به‌وضوح دیده می‌شد رعایت کرامت انسانی در بازگشت آنان است.