هدف اولیه سفر سیدعباس عراقچی و هیئت همراه وی به پکن اگرچه شرکت در نشست وزیران سازمان همکاری شانگهای عنوان شده، اما قطعاً همزمان با افزایش تنشها و دستهبندیهای جهانی این اقدام دیپلماتیک از جنبههای مختلف مهم و قابل ارزیابی است.
وزیر امور خارجه کشورمان سوم اردیبهشت ماه و در میانه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نیز سفری به چین داشت و با همتای چینی دیدار کرد. با این حال براساس اعلام سخنگوی وزارت امور خارجه، عراقچی در این حضور ضمن شرکت و سخنرانی در اجلاس شانگهای، با وزیر امور خارجه چین و تعداد دیگری از همتایان خود از جمله سرگئی لاوروف، مقام روس گفتوگو و تبادل نظر خواهد کرد. اسماعیل بقایی روز گذشته در گفتوگو با ریانووستی در این باره بیان کرد: موضوعات دوجانبه و همچنین تحولات منطقهای شامل موضوع هستهای ایران در دستور کار این دیدارها قرار خواهد داشت.
سفر عراقچی؛ مکمل دیپلماسی دفاعی
در حالی که دیپلماسی چندلایه ایران با تمرکز بر شرق آسیا در حال گسترش است، سفر عراقچی به پکن تنها چند روز پس از حضور امیر نصیرزاده در این پایتخت، گمانهزنیها درباره شکلگیری فاز جدیدی از رایزنیهای امنیتی و راهبردی میان دو قدرت شرقی را افزایش داده است.
جواد منصوری، سفیر پیشین ایران در چین در گفتوگو با قدس، با اشاره به این همزمانی، در تحلیل رویداد اخیر تأکید کرد: به نظر میرسد سفر وزیر خارجه پس از سفر وزیر دفاع میتواند تأثیرات مثبتی به ویژه در شرایط کنونی داشته باشد. چین نیز امروز در یک تعارض جدی و گسترده با آمریکا قرار گرفته و همین مسئله میتواند به نزدیکی بیشتر دو کشور کمک کند. وی تصریح کرد: این سفر از منظر تبادل اطلاعات، افزایش همکاریهای مشترک و شفافسازی مواضع ایران درباره تحولات اخیر منطقه و مسیر آینده، بسیار مهم ارزیابی میشود. سفیر پیشین ایران در چین، افزود: در حاشیه این اجلاس هم طبیعتاً گفتوگوهای دوجانبه و منطقهای با مقامات چین و دیگر کشورها صورت خواهد گرفت. این دیدارها برای هماهنگیهای سیاسی و انتقال مواضع جمهوری اسلامی اهمیت دارد.منصوری در پاسخ به پرسشی درباره گمانهزنیهای مطرح شده در رسانههای غربی پیرامون خریدهای نظامی ایران از چین، عنوان کرد: همکاریهای نظامی طرفین به چند دهه گذشته بازمیگردد. در این مقطع نیز طبیعتاً درباره خریدهای تسلیحاتی صحبت میشود، اما جزئیات آن به دلیل ملاحظات امنیتی و حساسیت موضوع، علنی نخواهد شد. وی با اشاره به جایگاه تهران در سازمان شانگهای خاطرنشان کرد: دیگر اعضای این سازمان نیز تمایل دارند مواضع جمهوری اسلامی را درباره مسائل منطقهای با شفافیت بیشتری دریافت کنند. این نوع گفتوگوها نقش مهمی در شکلدهی به ائتلافهای منطقهای و نظم آینده خواهد داشت.
نکته مهم آن است که بریکس و شانگهای به لحاظ جمعیتی، تولید ناخالص ملی و موقعیت ژئوپلیتیکی، ظرفیت تأثیرگذاری جدی بر نظم آینده جهانی را دارند. اما اینکه این تأثیرگذاری چگونه رقم بخورد و نقش ایران در آن چه خواهد بود، بستگی به تحولات آینده دارد.
سفری مشورتی
قاسم محبعلی، سفیر پیشین ایران در مالزی نیز درباره ابعاد اهمیت سفر عراقچی به چین با بیان اینکه ممکن است در این حضور، همکاریها و معاملات طرفین در حوزههای غیررسمی و غیرعلنی مانند مبادله نفت و کالا ادامه داشته باشد، گفت: با این حال، برخلاف اخبار و شایعات منتشر شده بعید است در یک سفر رسمی و پررنگ که نگاه جهانیان به آن دوخته شده است، موضوع فروش تسلیحات پیشرفته چینی به ایران به طور آشکار مطرح شود. اما ممکن است این مسائل احتمالاً در ملاقاتهای خصوصی و غیررسمی و دور از چشم رسانهها مورد بحث قرار گیرد. مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه ادامه داد: چینیها در زمینه فروش تسلیحات به شدت محتاط عمل میکنند، به ویژه زمانی که کشوری درگیر تنشهای جدی با آمریکا و رژیم صهیونیستی باشد. آنها هیچ گاه نمیخواهند خود را مستقیماً در مقابل واشنگتن یا تلآویو قرار دهند و همین مسئله سبب شده در پرونده کشورهایی مانند سوریه هم با احتیاط بسیار عمل کنند.
این دیپلمات ارشد کشورمان ضمن متفاوت خواندن سفر وزیران امور خارجه و دفاع کشورمان به پکن، گفت: این دو اقدام با یکدیگر تفاوت ماهوی دارند؛ سفر عراقچی به منظور شرکت در اجلاس وزیران خارجه پیمان شانگهای است و کاملاً سیاسی- دیپلماتیک. البته طبیعی است در حاشیه این اجلاس مذاکرات و دیدارهایی با مقامات چین و سایر هیئتهای شرکتکننده برگزار شود. یکی از محورهای مهم گفتوگو هم بررسی تحولات اخیر منطقه خواهد بود و اینکه چینیها احتمالاً توصیهها و مشورتهایی درباره آینده وضعیت منطقهای به طرف ایرانی ارائه خواهند داد.
نظر شما