در روزهای گذشته اظهاراتی از مقامات آلمانی درباره اجرای مکانیسم ماشه منتشر که البته به زودی تکذیب شد، اما روز گذشته وزیر خارجه فرانسه رسماً اعلام کرد در صورت حاصل نشدن پیشرفت ملموس در مذاکرات هسته‌ای ایران، تروئیکای اروپا «مکانیسم ماشه» را تا پایان ماه آینده میلادی فعال خواهد کرد. مکانیسمی که ۱۰ سال پیش وجودش توسط وزیر خارجه وقت و رئیس تیم مذاکره‌کننده برجام انکار می‌شد، حالا توسط معاون وقت او و در قامت وزیر خارجه فعلی کشور، معادل حمله نظامی تلقی می‌شود و اروپایی که قرار بود در غیاب «موجود مزاحم برجام» در کنار ایران باشد، قرار است نقش نهایی را بازی کند و پرونده هسته‌ای را به خانه اول بازگرداند؛ خانه‌ای که دیگر در جای اولش نیست و پس از انجام یک‌طرفه تعهدات و تحمل تحریم‌ها، نه سایه جنگ، که خود جنگ را بر سرش دیده است.
اما واقعیت آن است که تهدید فعال شدن مکانیسم ماشه بیش از آنکه اثر واقعی داشته باشد، اثر روانی خودش را تحمیل می‌کند. چه اینکه قطعنامه‌های مربوط صرفاً موارد نظامی و هسته‌ای و برخی کاربردهای دوگانه را در برمی‌گیرد و تعداد و گستره‌اش هم بخش کوچکی از تحریم‌های آمریکا را شامل می‌شود. تحریم‌های به‌اصطلاح فلج‌کننده‌ای که ضربات آن را با وجود همه سختی‌ها، اقتصاد کشورمان دریافت و هضم کرده است. بنابراین مهم‌ترین اقدام داخلی، پرهیز از بزرگ‌نمایی مکانیسم ماشه و تلاش برای کاهش آثار روانی آن است. از سوی دیگر بدعهدی غربی‌ها و خروج آمریکا از برجام و حملات غیرقانونی به تأسیسات هسته‌ای، این توافق را از موضوعیت خارج کرده و مکانیسم قید شده در آن نیز همچون سایر بندها اعتباری نخواهد داشت. تأکید بر این واقعیت در کنش‌های دیپلماتیک با کشورهای همسو می‌تواند همان آثار حداقلی را نیز کاهش دهد.
اما استفاده از این اهرم نباید برای غرب بدون هزینه باشد. بنا بر تجربه‌های گذشته، دیپلماسی خواهشی یا حتی تهدید صرف نمی‌تواند مانع استفاده از این اهرم فشار شود. میل ساختار سیاسی کشور به بازی در چارچوب‌ها و پرهیز از غافلگیری نیز انتظار واکنش جدی و ساختارشکن را زائل کرده و هزینه این اقدام را برای اروپایی‌ها ناچیز نشان می‌دهد. در این موقعیت نیازمند مکانیسم مشابهی از سوی ایران هستیم؛ سناریوهایی واکنشی و البته محکم و بازدارنده در برابر اجرای مکانیسم ماشه که به‌ صورت خودکار به اجرا درآید که در این صورت طرف غربی را به درک مشخصی از ریسک استفاده از این ابزار می‌رساند و در صورت اجرا نیز پاسخ مناسبی خواهد داشت.
اما به ‌نظر می‌رسد خطر بزرگ‌تر از اجرای مکانیسم ماشه، حرکت به سمت تمدید برجام و استمرار تهدید مکانیسم ماشه است. اینکه تعلیق تحریم‌ها بار دیگر روی میز مذاکره گذاشته و دوباره به ما فروخته شود! موضوعی که با رویکردهای تسویفی و میل به تعویق مسائل، ممکن است طرفدارانی هم داشته باشد. این خطری است که به تداوم فرسایشی پرونده هسته‌ای منجر خواهد شد و موجب می‌شود بار دیگر مکانیسم ماشه به تعبیر رهبر معظم انقلاب، همچون استخوانی لای زخم و تهدیدی بالای سر ایران باقی بماند.