«فلیکر» هم روزگاری فقط یک «چت روم» برای تبادل تصویر به حساب می‌آمد که به مرور و با تغییر امکانات و شیوه‌های بارگذاری عکس در اینترنت، توسعه پیدا کرد و به برترین وبگاه برای اشتراک‌گذاری تصاویر تبدیل شد. «چاد هرلی، استیو چن و جاوید کریم» در شرکت معروفPayPal که سامانه انتقال وجه و تجارت الکترونیک است کار می‌کردند و وقتی موفقیت «فلیکر» را دیدند به فکر افتادند چرا برای اشتراک‌گذاری ویدئو وبگاه درست و حسابی وجود ندارد؟
پرطرفدارترین
البته به جز رؤیاهای علمی و اقتصادی، مسئله تخصص هم در کار بود. «هرلی» در دانشگاه طراحی می‌خواند و دو دوستش یعنی «چن» و «کریم» دانشجوی علوم رایانه بودند. بحث درباره راه‌اندازی «یوتیوب» وقتی جدی شد که «چن» دوستانش را برای صرف شام و همچنین حرف زدن درباره آینده دعوت کرد. کمی بعد یعنی در آوریل سال۲۰۰۵ آن‌ها نخستین ویدئو را در وبگاهشان به اشتراک گذاشتند: «من در باغ وحش» نخستین ویدئوی بارگذاری شده در «یوتیوب» بود که «جاوید کریم» را در حال بازدید از باغ‌وحش نشان می‌داد. این ویدئو هنوز روی یوتیوب قابل مشاهده است و بیشتر از ۲۵۰ میلیون بازدید را هم ثبت کرده است. رشد این وبگاه ساده حیرت‌انگیز بود و در مدت حدود یک سال اعلام شد روزانه ۶۵ هزار ویدئو در آن بارگذاری می‌شود و ۱۰۰ میلیون بار مورد بازدید قرار می‌گیرد! عدد ۶۵ هزار ویدئو در روز، حالا به جایی رسیده که فقط در هر دقیقه ۶۰ ساعت ویدئو در این وبگاه به اشتراک گذاشته می‌شود و در ماه ۸۰۰میلیون کاربر ویژه در آن مشغول به فعالیت هستند. حاصل ایده‌ها و تلاش سه جوان دانشجو، به‌سرعت فراگیر شد جوری که یک سال پس از راه‌اندازی آن، گوگل پا پیش گذاشت و امتیاز آن را به مبلغ ۱٫۶۵ خریداری کرد. امروزه «یوتیوب» دومین وبگاه پرطرفدار جهان، پس از گوگل و پیش از فیس‌بوک به حساب می‌آید در حالی که بزرگ‌ترین زیر شاخه گوگل نیز هست.
خداحافظ تلویزیون
این‌هایی را که از تاریخچه نه‌چندان مفصل اما پربار «یوتیوب» گفتیم، بگذارید کنار چیزهایی که خودتان درباره‌اش می‌دانید. مثلاً اینکه می‌شود با اشتراک‌گذاری ویدئو در آن به درآمد رسید یا سلبریتی‌هایی که نام و نانشان را مدیون این سکو هستند و این روزها به «یوتیوبر» معروف شده‌اند. اما اتفاق مهم‌تر در سال‌های اخیر این است که در راستای توسعه هر روزه یوتیوب، برخلاف ویدئوهای کوتاه و جذاب برای هر طیف و سلیقه‌ای، ارائه محتوای بلند و مناسب برای خانواده هم در دستور کار بسیاری از تولیدکننده‌های محتوا قرار گرفته است. و بازهم مهم‌تر اینکه گوگل، به عنوان مالک یوتیوب، اپلیکیشن تلویزیونی خود را ارتقا و گسترش داده و قابلیت‌های متعددی را به آن اضافه کرده است. این یعنی حتی مفهوم و کارکرد تلویزیون به عنوان جعبه جادو هم تحت تأثیر قرار گرفته و نه‌تنها رقبای اینترنتی و شبکه‌های تلویزیونی مشابه؛ بلکه تلویزیون به مفهوم سنتی آن، همه در برابر «یوتیوب» سپر انداخته‌اند!
مدتی پیش «وال‌استریت ژورنال» مدعی شد براساس آمار مؤسسه‌های پژوهشی، یوتیوب اوایل به پربیننده‌ترین منبع ویدئویی در میان تلویزیون‌های ایالات متحده تبدیل شده و فاصله خود را با رقبای سنتی افزایش داده است. براساس آمار، کاربران آمریکایی به طور متوسط روزانه بیش از یک میلیارد ساعت محتوای یوتیوب را روی تلویزیون‌های خودشان تماشا می‌کنند. این رقم بیشتر از مجموع زمان تماشای محتوا در شبکه محتوایی «دیزنی» با بیش از ۱۰ کانال کابلی و سه خدمت متفاوت است. بنابراین خیلی از تولیدکنندگان محتوا سعی دارند ویدئوهایی بلندتر و حرفه‌ای‌تر بسازند که مناسب تماشای گروهی باشد و مخاطبانی که در اتاق نشیمن برای سرگرمی دور هم جمع شده‌اند را به خودش جذب کند. اپلیکیشن تلویزیونی یوتیوب هم بهبود پیدا کرده و ویژگی‌هایی جدیدی به آن اضافه شده تا مردم مدت زمان بیشتری را صرف تماشای محتوای رایگان کنند.
غولی که تازه بیدار شده
خلاصه ماجرا این است یوتیوب که پیش از این‌ها فقط محلی برای ویدئوهای آموزشی، شوخی و کلیپ‌های غیرحرفه‌ای به اصطلاح آماتوری بود، حالا که نسل مخاطبانش تغییر کرده (افرادی که با فضای مجازی، سکوها و تماشای ویدئوهای برخط بزرگ شده‌اند) به یک غول رسانه‌ای تبدیل شده و کاری کرده که آثار تولیدی مخاطبانش از حالت غیرحرفه‌ای فاصله و به قول برخی‌ها رنگ و بوی هالیوودی به خودش بگیرد. البته در این میان افزایش قیمت خدمات «نتفلیکس»، «دیزنی‌پلاس» و... هم با وجود رایگان‌بودن یوتیوب نقش مهمی در اتفاقی که رخ داده، دارد.امروزه برآوردها نشان می‌دهند درآمد سالانه یوتیوب به بیش از ۵۴ میلیارد دلار رسیده است؛ رقمی که این شرکت را از لحاظ درآمدی تنها پس از دیزنی در جایگاه پول‌سازترین شرکت سرگرمی جهان قرار می‌دهد. البته در این مسیر چالش‌هایی هم سر راه یوتیوب قرار گرفته است؛ از نخستین شکایت توسط وبگاه لوله جهانی و تجهیزات یعنی www.utube.com که معتقد بود وبگاه یوتیوب (www.youtube.com) از مشابهت اسمی و شباهت تلفظ سوءاستفاده کرده و یا شرکت‌هایی که به خاطر رعایت نکردن کپی‌رایت موفق به دریافت غرامت‌های میلیاردی شدند، بگیرید تا ممنوعیت‌هایی که برخی کشورها ازجمله ایران برای یوتیوب ایجاد کردند. به جز ما ایرانی‌ها که به خاطرانتشار ویدئوهایی از اعتراض‌ها و اغتشاش‌های سال ۱۳۸۸ شاهد فیلتر شدن یوتیوب بودیم، چین، مراکش، ترکیه، برزیل، تایلند، امارات و... هم به دلایل مختلف ازجمله توهین به مقدسات، نقض آداب و رسوم کشورها، نمایش کاریکاتورهایی علیه مسلمانان و پیامبر اسلام(ص)، توهین به رهبران و... یوتیوب را فیلتر کرده‌اند. انتقادهای زیادی هم در بریتانیا، آمریکا و برخی کشورهای دیگر اروپایی نسبت به محتواهای هرزه‌نگارانه، ترویج خشونت، تروریسم و... در یوتیوب وجود دارد.
با این حال یوتیوب همچنان به توسعه فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد و حتی طبق ادعای مالکانش، امروزه در بیش از ۴۰ کشور جهان نسخه‌های بومی‌سازی شده آن منطبق با زبان و فرهنگ کشورها ارائه شده‌اند. در مجموع و در حالی که یوتیوب دارد کم‌کم به سکوی اصلی سرگرمی خانگی تبدیل می‌شود، دیگر مدعیان این عرصه فقط به‌دنبال راهی برای تعامل با این غول از بطری خارج شده هستند. کارشناسان می‌گویند به نظر می‌رسد یوتیوب دنیای تلویزیون را تسخیر کرده و حالا حالاها قصد ندارد جایش را به دیگران بدهد.
نظر شما