انتهای هفته گذشته محمدجواد ظریف، وزیر اسبق امور خارجه کشورمان به همراه محسن بهاروند، سفیر اسبق ایران در انگلیس و معاون سابق وزارت خارجه، در یادداشتی مشترک در روزنامه گاردین انگلیس، طرحی با عنوان «مناره» برای شکل‌گیری شبکه‌ای هسته‌ای در منطقه با هدف همکاری هسته‌ای میان کشورهای منطقه و استفاده صلح‌آمیز از این فناوری ارائه کردند. در این مقاله آمده است:
«شبکه خاورمیانه برای تحقیقات و پیشرفت اتمی که حروف اول کلمات آن واژه مناره را شکل می‌دهند پیشنهاد می‌کنیم که به درستی به معنای فانوس در زبان عربی است. مناره یک نهاد منطقه‌ای خواهد بود که برای تسهیل همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز میان اعضای آن طراحی شده است.
این شبکه برای پیوستن همه کشورهای واجد شرایط در خاورمیانه و شمال آفریقا باز است و کشورها باید تولید یا استقرار سلاح‌های هسته‌ای را رد کرده و متعهد به تأیید متقابل پایبندی خود شوند. در عوض، مناره به آن‌ها کمک می‌کند تا از فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز، از جمله تولید انرژی، پزشکی، کشاورزی و تحقیقات علمی بهره‌مند شوند. مناره تحقیق، آموزش و توسعه را در سراسر کشورهای عضو هماهنگ خواهد کرد. این شبکه از سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زمینه‌هایی از غنی‌سازی اورانیوم و مدیریت پسماند گرفته تا همجوشی هسته‌ای و پزشکی حمایت می‌کند.
اعضا از طریق یک هیئت نظارتی مشترک، امکانات و تخصص خود را به اشتراک می‌گذارند و شفافیت را تضمین می‌کنند. میزان مشارکت متناسب با ظرفیت هر کشور خواهد بود، اما هر عضو سود خواهد برد. دفتر مرکزی این شبکه در یکی از کشورهای شرکت‌کننده خواهد بود و دفاتر فرعی و احتمالاً تأسیسات غنی‌سازی مشترک در سایر کشورها وجود خواهد داشت. نظارت توسط هیئت مدیره‌ای متشکل از نمایندگان ملی انجام خواهد شد و ناظران بین‌المللی از سازمان ملل متحد، شورای امنیت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز برای شرکت در آن دعوت می‌شوند. از همه مهم‌تر، مناره شامل پادمان‌های متقابل قوی برای جلوگیری از انحراف مواد برای استفاده نظامی خواهد بود».
این طرح که بازتاب‌های زیادی داشته است، نظرات موافق و مخالفی را به خود جلب کرده است. موافقان، این پیشنهاد را گامی به سوی همکاری منطقه‌ای، تقویت روابط با کشورهای منطقه و اقدامی مثبت در راستای ترسیم تصویری صلح‌طلب از جمهوری اسلامی ایران می‌دانند اما در مقابل، منتقدان معتقدند این پیشنهاد به دلیل امتناع قطعی رژیم صهیونیستی از پیوستن به آن، عملاً موجب بازگشت ایران به رویکرد شفافیت هسته‌ای و بستن دست کشورمان در برابر رژیم صهیونیستی دارای سلاح هسته‌ای می‌شود.
فارغ از نکات مثبت و منفی این پیشنهاد، هر رویکرد جدیدی که تصویری از دوستی و همکاری منطقه‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه ایجاد کند، باید به فال نیک گرفت و از این رو پیشنهاد مطرح شده توسط آقایان ظریف و بهاروند، ارزشمند و قابل قدردانی است اما این پیشنهاد در اجرا با چالش عدم همراهی رژیم صهیونیستی مواجه خواهد بود. در حقیقت در ایده مناره، رژیم صهیونیستی یا با پذیرش خلع سلاح و اکتفا به کاربرد صرفاً صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای وارد این پیمان منطقه‌ای خواهد شد و یا روند فعلی در مسلح شدن به سلاح هسته‌ای و رویکرد خصمانه منطقه‌ای را ادامه خواهد داد.
واضح است که رژیم جنگ‌طلب و تجاوزگری چون رژیم صهیونیستی از سلاح هسته‌ای چشم‌پوشی نخواهد کرد و تغییری در رویکرد خصمانه خود در قبال کشورهای منطقه نخواهد داد، بنابراین حضور این رژیم در ایده مناره را باید منتفی دانست. در چنین شرایطی پیوستن یک‌جانبه به چنین ایده‌ای، آن هم در شرایطی که صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز ما پس از دوره‌های مختلف تعلیق، راستی‌آزمایی و بازرسی‌های گسترده بین‌المللی به طور رسمی مورد تجاوز آمریکا و اسرائیل قرار گرفته است و ما در شرایط فعلی، رویکرد ابهام هسته‌ای را جایگزین شفافیت هسته‌ای کرده‌ایم، به معنای خلع سلاح در برابر دشمن مسلح است. واضح است که ما بر مبنای فتوای رهبر معظم انقلاب به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم اما در شرایطی که دشمن تجاوز می‌کند و فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ما را برنمی‌تابد، نمی‌توان سیاست شفافیت هسته‌ای مبنی بر پذیرش همه بازرسی‌ها و شفاف‌سازی‌های سابق را نیز در پیش گرفت و حرکت در مسیر شفافیت هسته‌ای مستلزم تضمین جهانی در قبال حفاظت از زیرساخت صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان در برابر تهاجم خودسرانه کشورهای زورگو است.
در هر حال برخی ایده‌ها می‌تواند برای طرح در فضای افکار عمومی جهان و منطقه و ایجاد تصویری صحیح از جمهوری اسلامی ایران مناسب باشد اما به شرط آنکه خودمان هم بدانیم که این ایده در غیاب رژیم صهیونیستی به صورت یک‌جانبه قابل اجرا نیست و خدای نکرده باور نکنیم که در شرایط صلح و تنش‌زدایی به سر می‌بریم و لازم است صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود را به جهان اثبات کنیم، بلکه در شرایط آتش‌بس و تهدیدهای گاه و بیگاه دشمن، هر گونه همکاری منطقه‌ای در راستای فعالیت شفاف، نظارت‌پذیر و صلح‌آمیز هسته‌ای را باید منوط به خلع سلاح هسته‌ای رژیم صهیونیستی بدانیم.