حضرت رضا (ع) در مناظره با عالمان مسیحی، با استناد به آیات انجیل و بشاراتی که در این کتاب درباره رسالت پیامبر (ص) آمده، حقانیت دین اسلام را اثبات می‌کردند. این مناظرات در کتاب عیون اخبار الرضا (ع) اثر شیخ صدوق، نقل شده است.
آیت‌الله‌العظمی سبحانی، مرجع تقلید شیعه، در جلسه درس «عیون الاخبار الرضا (ع)» که به همت سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی در مدرسه تخصصی تابستانه طلاب (دارالعلوم) برگزار شد، به تبیین مناظره امام رضا (ع) با جاثلیق مسیحی پرداختند که در ادامه فرازهایی از آن را، می‌خوانید:
مناظرۀ امام رضا (ع) با ارباب مذاهب و ادیان
آیت‌الله سبحانی در ابتدای بحث با اشاره به اهمیت مناظرات امام رضا (ع)، با ارباب مذاهب و ادیان گفت: مأمون مجلس بزرگی ترتیب داده و علمای ادیان مختلف را به آن دعوت کرده بود. از یهود رأس‌الجالوت و بزرگان مسیحی و حتی صابئین را دعوت کرده و در آنجا امام رضا (ع) را معرفی می‌کند که ایشان از فرزندان پیغمبر (ص) و از آل ابی‌طالب و آماده است که به سؤالات شما، پاسخ دهد.
وی در ادامه، خاطرنشان کرد: نکته مهم در مورد مناظرات امام رضا (ع) این است که آن حضرت در مناظرات خویش تنها از آیات قرآن استفاده نمی‌کردند؛ بلکه با هر کس باتوجه‌به کتاب و عقاید وی محاجه می‌کردند. برای نمونه برای مناظره با مسیحیان، به آیات انجیل و بشاراتی که در این کتاب درباره رسالت پیامبر (ص) آمده، استناد می‌کردند.
احتجاج امام رضا (ع) با مسیحیان
آیت‌الله سبحانی در توضیح این مطلب، با اشاره به مناظره مسیحیان با امام رضا (ع)، عنوان کرد: جاثلیق، رئیس مسیحیان گفت: من چگونه با امام رضا (ع) احتجاج کنم، درحالی‌که او با قرآن محاجه می‌کند و من قرآن را قبول ندارم.
امام رضا (ع) فرمودند: من با چیزی احتجاج می‌کنم که شما آن را قبول دارید. در میان اناجیل اربعه، امام رضا (ع) به انجیل یوحنا استناد کرد و فرمود: بشارت پیامبر اسلام (ص) در انجیل یوحنا، آمده است.
آیت‌الله سبحانی، ادامه داد: حضرت رضا (ع) مقداری از عبارات انجیل یوحنا را که رسالت پیامبر اسلام (ص) را به مسیحیان بشارت می‌دهد خواندند. متأسفانه عباراتی که حضرت خوانده در عیون اخبار الرضا نیامده است، اما روایت به‌گونه‌ای است که نشان می‌دهد، مسیحیان با احتجاج ایشان، قانع شده‌اند.
این عالم دینی سپس به محاجۀ حضرت رضا (ع) دربارۀ الوهیت حضرت عیسی (ع)، اشاره کرد و یادآور شد: حضرت در مقام محاجه فرمودند من عیسایی را قبول دارم که نبوت پیامبر اکرم (ص) راهم قبول کرده باشد؛ عیسای شما از نظر عبادت، نماز و روزه ضعیف بوده است.
جاثلیق گفت: نه، حضرت مسیح (ع) بسیار اهل عبادت بوده است. حضرت فرمودند: اگر او خداست و باخدا شریک است، برای چه کسی عبادت می‌کرده است؟ پس او خدا نیست و بندۀ خداست.
نام پیامبر اسلام (ص) در انجیل
آیت‌الله‌العظمی سبحانی در ادامه در پاسخ به شبهه برخی که می‌گویند نام پیامبر (ص) محمد است و در انجیل اسم احمد آمده است، توضیح داد: رسول گرامی (ص) دارای دو نام بوده است. مادر ایشان را احمد نام‌گذاری کرده و نام دوم را که محمد (ص) است، عبدالمطلب نهاده است. اینکه نام احمد در انجیل هست یا نه بحث امروز است و در کتاب عیون اخبار الرضا (ع)، آمده است.
وی با اشاره به اینکه در اناجیل به‌اشتباه نام احمد را به فارقلیط تغییر داده‌اند، تصریح کرد: انجیلی که حضرت رضا (ع) آوردند به زبان عبری بوده و سپس به یونانی و بعد به عربی ترجمه شده است. ترجمۀ فارسی آن از عربی صورت‌گرفته است. امام به باب ۱۳، ۱۴، ۱۵ و ۱۶ از یوحنای دیلمی، استناد کردند.
وی، افزود: در ترجمۀ عربی، نام فارقلیط را به‌جای احمد ترجمه کرده‌اند و حال‌آنکه، اسامی نباید ترجمه شود. در این باب آمده که فارقلیط - که مسیحیان معتقدند روح‌القدس است - به حواریون گفت که به نفع من شهادت دهید.
این عالم عالی‌قدر، ادامه داد: اینجا این سؤال پیش می‌آید که مگر حواریون او را انکار کرده بودند که حالا می‌گوید به نفع من شهادت دهید.
روشن است که او روح‌القدس نیست؛ بلکه بشری است که پس از حضرت مسیح می‌آید و بر رسالت حضرت عیسی و نبوت خود، شهادت می‌دهد.
علم لدنی امام
این مرجع تقلید شیعه در ادامه، با بیان بخش‌های دیگری از انجیل که دلالت بر رسالت نبی اکرم (ص) دارد، اشاره کرد: در ادامۀ انجیل آمده که حضرت عیسی (ع) فرمودند: تا من نروم فارقلیط نخواهد آمد؛ درحالی‌که این قید مخصوص انبیاست. اگر مراد روح‌القدس باشد که این قید درست نیست؛ زیرا روح‌القدس مقید نیست که پس از رفتن حضرت عیسی (ع)، بیاید.
وی، تصریح کرد: البته ما به عبارات عبری که امام رضا (ع) به آنها استناد کرده دسترسی نداریم. همین مسئله که امام رضا (ع) در مدینه به منابع عبری یوحنا دسترسی نداشتند، گواه علم لدنی امام است، دانشی حقیقی که همۀ امور را به‌تمام‌معنا، می‌دانند.
عیسی (ع) از انبیای اولوالعزم است
آیت‌الله سبحانی، خاطرنشان کرد: سؤالی دربارۀ نبوت رسول اکرم (ص) در کتاب مقدس مطرح می‌شود. زیرا به فرمودۀ قرآن حضرت عیسی (ع) به آمدن پیامبر اسلام (ص) مژده داده است: «وَإِذْ قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ یَأْتِی مِنْ بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِینٌ». در این آیه چند مطلب است اول اینکه حضرت عیسی (ع)، خود را نبی بنی‌اسرائیل معرفی می‌کند و حال‌آنکه ایشان از انبیای اولوالعزم است. پاسخ این است که مفهوم در اینجا حجت نیست و آیات دیگر بر عظمت حضرت مسیح و اولوالعزم بودن ایشان همچون ابراهیم و موسی، دلالت می‌کند.
وی در پاسخ به سؤال دیگری که پیرامون آیه مطرح است، توضیح داد: گفته می‌شود چگونه حضرت مسیح (ع) می‌فرماید: «إِلَیْکُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَات»، یعنی تورات را تصدیق می‌کند و حال آنکه تورات آن زمان تحریف‌های زیادی داشت.
پاسخ این است که حضرت مسیح (ع) تورات را به طور کلی تصدیق می‌کند، یعنی اصولی را که در تورات آمده است، می‌پذیرد.
فخرالاسلام، تطور از کشیش تا عالم اسلامی
آیت‌الله العظمی سبحانی، در بخش دیگری از سخنان خود از فخرالاسلام، عالم بزرگ اسلامی یادکرد و متذکر شد: فخرالاسلام کشیش بزرگ مسیحیان در روم بود که با علائمی اسلام آورد. وی نقل می‌کند که روزی استادم به کلاس درس نیامد. من به دنبال ایشان رفتم و علت را جویا شدم. استاد علت را کسالت عنوان کرد، اما من در استاد حالت خاصی دیدم.
به استاد گفتم که شاگردها در کلاس روی کلمه فارقلیط بحث و آن را روح‌القدس تفسیر می‌کنند. استاد گفتند، اشتباه می‌کنند، سپس کتاب یوحنای خود را به من نشان داد که در آنجا به‌جای کلمه فارقلیط، نام احمد، نوشته شده بود.
سبحانی، افزود: فخرالاسلام می‌گوید، دیدم چشم استادم پر از اشک شده است و دریافتم که او مسلمان است. عرض کردم چرا اظهار اسلام نمی‌کنید که استاد گفتند اگر مسلمانی خود را اظهار کنم، مرا خواهند کشت. این ماجرا، در کتاب انیس الاعلام فخرالاسلام مفصل آمده است.
در اثر این اتفاق، فخرالاسلام به ایران آمد و نزد مجتهدی در ارومیه اسلام آورد و از علمای برجستۀ اسلام شد، مقبرۀ او هم در شهرری، در مدفن شیخ صدوق است.
نظر شما