این اجتماع عظیم، پیش‌نمایشی از تمدن مهدوی است که در آن، عدالت، معنویت و برادری، جهان را فراخواهد گرفت. برای بررسی نقش اربعین در زمینه‌سازی ظهور با حجت‌الاسلام مجید فولادی، کارشناس مهدویت گفت‌وگو کرده‌ایم.

اربعین؛ نمادی از جامعه مهدوی در دنیای امروز

حجت‌الاسلام فولادی در ابتدا با اشاره به پیوند ناگسستنی اربعین و مهدویت و نقش آن در زمینه‌سازی ظهور، به تشریح این ارتباط می‌پردازد و برای تبیین بهتر موضوع از یک مثال ملموس بهره گرفته و می‌گوید: فرض کنید یک مهندس ساختمان قصد دارد یک پروژه بزرگ و سرنوشت‌ساز را به سرانجام برساند. طبیعتاً ابتدا یک مدل و نمونه (ماکت) از آن پروژه را طراحی کرده و آن را به نمایش می‌گذارد. این ماکت، نسخه‌ای کوچک‌شده از آن پروژه بزرگ است که اهداف و برنامه‌های آن پروژه عظیم را نشان می‌دهد و مسیر پیشرفت پروژه را مشخص می‌کند. به همین ترتیب، در جامعه مهدوی که ان‌شاءالله در آینده شکل خواهد گرفت، با توجه به روایات و ویژگی‌های دوران ظهور، مسائلی چون ایثار، ازخودگذشتگی، قناعت، بی‌توجهی به دنیا، کمک به دیگران و اجرای عدالت مطرح است. ما به صورت نمادین و در قالب یک همایش عمومی، آن دوران را در راهپیمایی اربعین به شکلی بسیار زیبا و چشم‌نواز مشاهده می‌کنیم. در حقیقت مهندسی شگفت‌انگیز خدای متعال و اهل‌بیت(ع) به‌گونه‌ای عاشورا و اربعین را ترسیم کرده‌اند که به ظهور قائم آل‌محمد(عج) منتهی شود. وی اضافه می‌کند: این در حالی است که در دنیای امروز، توجه به مادیات، خودمحوری‌ها، خودخواهی‌ها، خودبینی‌ها و رسانه‌محوری در فضای مجازی بسیار پررنگ است، اما در حال حاضر، اربعین و پیاده‌روی اربعین با تمام شگفتی‌ها و مسائلی که در آن وجود دارد، جلوه‌ای از آن جامعه آرمانی را به نمایش می‌گذارد و انسان امروزی را از خودمحوری به خدامحوری، از خودبینی به ایثار و ازخودگذشتگی و از فضای مجازی به فضای حقیقی می‌رساند. مردم عراق، کشوری با زیرساخت‌های ضعیف، اقتصادی ناچیز و جنگ‌زده، تمام زندگی خود را در اختیار زائران قرار می‌دهند. آن‌ها با ازخودگذشتگی، خانه، زندگی، مال و اموال خود را سخاوتمندانه فدا می‌کنند. یک سال کار و تلاش می‌کنند و هر آنچه بدست می‌آورند را در ایام اربعین زیر پای زائران امام حسین(ع) می‌ریزند. آن‌ها زندگی و همه چیز خود را فدای امام حسین(ع) می‌کنند. این یک نمونه بسیار زیبا و ارزشمند در دنیای امروز است که در آن توجه به مادیات و خودخواهی بر دیگران سایه افکنده است. پیاده‌روی اربعین به عنوان یک رسانه بسیار قوی، این جلوه را در دنیای امروز به نمایش می‌گذارد.

اربعین؛ تجلی مهدویت در مسیر آمادگی برای ظهور

این کارشناس مهدویت با تأکید بر پیوند ناگسستنی اربعین و مهدویت یادآور می‌شود: زیارت اربعین بستری برای تجلی بسیاری از آرمان‌های حکومت مهدوی است. در این سفر روحانی، زائر با دل سپردن به عشق امام حسین(ع) و گام نهادن در مسیر او، تصویری زنده از جامعه منتظر را به نمایش می‌گذارد. او خستگی راه را به شوق وصال امام معصوم(ع) بر خود هموار می‌کند و با هر قدم، معرفت و شناخت خود را به امام زمان، امام حیّ و حاضر(عج) افزایش می‌دهد. این زیارت، فرصتی بی‌نظیر برای تمرین و ممارست در راستای تحقق ارزش‌های مهدوی است؛ ارزش‌هایی همچون ایثار، همدلی و از خودگذشتگی. درواقع اربعین نه تنها یک راهپیمایی، بلکه تمرینی عملی به منظور آماده‌سازی جامعه برای استقبال از ظهور است. خدمت‌رسانی خالصانه موکب‌داران و مردم عراق به زائران، نمونه‌ای بارز از جامعه آرمان‌گرای مهدوی را به تصویر می‌کشد؛ جامعه‌ای که در آن، همه چیز در راه خدمت به امام و زائران او فدا می‌شود. این جلوه‌هایی از تمدن مهدوی، با بازتاب گسترده در نظر جهانیان، توجه بسیاری را به خود جلب کرده و این امکان را فراهم می‌کند تا از این فرصت بی‌بدیل برای ترویج فرهنگ مهدویت و آماده‌سازی دل‌ها برای ظهور استفاده کنیم.

‏اربعین و عاشورا؛ دو بال پرواز به سوی مهدویت

حجت‌الاسلام فولادی در ادامه سخنان خود با تأکید بر نقش هدایتگر زیارت اربعین، خاطرنشان می‌کند: زیارت اربعین توجه زائر را از عاشورا به دوران ظهور معطوف کرده و او را با آرمان‌های آن دوران آشنا می‌کند. این زیارت که امام صادق(ع) قرائت آن را هنگام طلوع آفتاب روز اربعین توصیه فرموده‌اند، توجه زائر را از کربلا و حماسه حسینی به انتظار فرج و ظهور منجی عالم معطوف می‌کند. زائر در این زیارت، حضرت مهدی(عج) را از نسل امام حسین(ع) می‌داند و می‌گوید: «وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا...» سپس با اعلام پیمان حسینی و مهدوی می‌گوید: «وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ... إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ» و آمادگی خود را برای یاری امام عصر(عج) اعلام می‌کند و با زمزمه «وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ، حَتَّی یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ، فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ» تبعیت از اوامر امام زمان(عج) را سرلوحه زندگی خود قرار می‌دهد. این عبارات، از یک سو به فداکاری امام حسین(ع) برای نجات جامعه از جهالت و گمراهی اشاره دارند: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ» شهادت می‌دهم امام حسین(ع) جانش را در راه تو بذل و بخشش کرد تا بندگانت را از جهالت و نادانی و سرگردانی گمراهی نجات بخشد؛ از سوی دیگر بر آمادگی زائر برای پذیرش و یاری امام بعد از ایشان تأکید می‌کنند. به این ترتیب، می‌توان گفت مهم‌ترین پیوند میان حضرت مهدی(عج) و حماسه حسینی، در این زیارت متبلور می‌شود؛ پیوندی که همان خون‌خواهی و طلب انتقام از ستمگران تاریخ است.
وی با اشاره به زیارت عاشورا، این نکته را مورد تأکید قرار می‌دهد: در زیارت عاشورا نیز بر انتظار دولت حق و خون‌خواهی امام حسین(ع) به دست امام زمان(عج) تصریح شده است. «وَ أَنْ یرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِی مَعَ إِمَامٍ هُدًی ظَاهِرٍنَاطِقٍ بِالحَقّ مِنکُم». درواقع، عاشورا و اربعین دو روی یک سکه هستند و هر دو، زائر را به سوی مهدویت رهنمون می‌کنند. عاشورا سرآغاز نهضت حسینی بود و اربعین، ادامه همان نهضت و مهدویت تحقق آرمان‌ها، اهداف و فلسفه قیام امام حسین(ع) است. در روایات آمده امام زمان(عج) هنگام ظهور، در کنار خانه کعبه با ندای «أَلا یا أَهْلَ الْعالَمِ أَنَّ جَدِّی الْحُسَیْنُ» خود را به جهانیان معرفی می‌کنند. این بدان معناست که در زمان ظهور، شناخت امام حسین(ع) برای مردم جهان امری ضروری و حیاتی است تا بتوانند امام زمان(عج) را به‌درستی بشناسند و از او پیروی کنند.

‏اربعین؛ رسانه جهانی معرفی امام حسین(ع) و زمینه‌ساز ظهور

این کارشناس مهدویت با اشاره به نقش بی‌بدیل اربعین در معرفی امام حسین(ع) به جهانیان، چنین اظهار می‌کند: امروزه شاهدیم نهضت حسینی از طریق این راهپیمایی عظیم، مرزهای جغرافیایی و فرهنگی را درنوردیده و دل‌های بسیاری را در سراسر جهان تسخیر کرده است. اربعین فرصتی استثنایی برای شناساندن ابعاد مختلف شخصیت امام حسین(ع) به جهانیان است، تا آنجا که در آستانه ظهور، امام زمان(عج) با افتخار، خود را فرزند همان حسینی معرفی می‌کنند که جهانیان او را می‌شناسند. بنابراین می‌توان گفت اربعین رسانه‌ای قدرتمند به‌منظور آماده‌سازی افکار عمومی جهان برای پذیرش ظهور است؛ زیرا با معرفی دقیق و صحیح امام حسین(ع) و آرمان‌های او، زمینه برای شناخت و پذیرش امام زمان(عج) نیز فراهم می‌شود. این تأثیرگذاری به حدی است که حتی پیروان سایر ادیان نیز مجذوب عظمت و شکوه این حماسه شده و با حضور در راهپیمایی اربعین، ارادت خود را به ساحت مقدس امام حسین(ع) ابراز می‌کنند. به عنوان مثال، آنتوان بارا، اندیشمند مسیحی با اعتراف به جایگاه بی‌نظیر امام حسین(ع) در قلب‌ها، بیان می‌کند اگر امام حسین(ع) از آنِ مسیحیت بود، مسیحیان در تمام کلیساها نام او را فریاد می‌زدند و همگان را به مسیحیت دعوت می‌کردند.
وی در ادامه با تأکید بر قدرت رسانه‌ای نهفته در نهضت حسینی، تصریح می‌کند: امام حسین(ع) به تنهایی یک رسانه عظیم است که قادر است پیام حق و عدالت را به گوش جهانیان برساند. این قدرت رسانه‌ای به حدی است که حتی در کشورهای دیگر نیز از الگوهای عزاداری حسینی برای جذب مخاطبان به سمت خود استفاده می‌کنند. در برخی از کلیساها، مراسم عزاداری برای عیسی مسیح را با توجه به اندیشه خود که او را کشته شده می‌دانند با الهام از شیوه‌های عزاداری شیعیان برای امام حسین(ع) برگزار می‌کنند و معتقدند این روش‌ها، به‌ویژه برای جذب جوانان به مسیحیت، بسیار مؤثر است. حتی در فیلم‌های هالیوودی نیز می‌توان نشانه‌هایی از تأثیرپذیری از فرهنگ عاشورا را مشاهده کرد. به عنوان مثال، صحنه‌هایی از فداکاری و از خودگذشتگی دروغین سربازان فرضی آمریکایی در جنگ ویتنام را با تقلید از شهدای کربلا و تشنگی آنان به تصویر می‌کشند. این نشان می‌دهد حتی دشمنان نیز به قدرت رسانه‌ای نهضت حسینی پی برده‌اند و تلاش می‌کنند از آن به ناحق برای پیشبرد اهداف شوم خود بهره‌برداری کنند.

‏اربعین؛ جاذبه‌ای جهانی، فراتر از سانسور و تبلیغات

حجت‌الاسلام فولادی در پایان با تأکید بر پیوند ناگسستنی عاشورا و مهدویت، چنین جمع‌بندی می‌کند: جاذبه‌های بی‌شمار نهضت عاشورا و ارتباط عمیق آن با آرمان مهدویت، همواره موجب حیرت جهانیان بوده است. این زیبایی‌ها به حدی است که حتی دشمنان نیز ناگزیر به تقلید از این الگوها شده‌اند و در تلاش‌اند با بهره‌گیری از این ظرفیت عظیم، اهداف خود را پیش ببرند. با این حال، اربعین به عنوان تجلی‌گاه این زیبایی‌ها، فرصتی بی‌نظیر برای معرفی امام حسین(ع)، نهضت ایشان و اهداف والای آن به جهانیان است. این در حالی است که رسانه‌های غربی به دلیل ترس از فروپاشی تمدن مادی‌گرایانه خود، همواره تلاش می‌کنند این رویداد عظیم را سانسور کنند. اما زیبایی‌ها و جاذبه‌های اربعین به حدی است که حتی سانسور نیز نمی‌تواند مانع انتشار آن شود. شاهد آن هستیم زائران غیرمسلمان و افرادی از کشورهای مختلف جهان با حضور در این مراسم باشکوه، صحنه‌هایی ناب از ایثار، فداکاری و همدلی را به تصویر می‌کشند و آن را در رسانه‌های خود منتشر می‌کنند. این تصاویر به‌خوبی نشان می‌دهد چگونه میلیون‌ها نفر در یک شهر کوچک با امکانات محدود، این‌گونه با عشق و فداکاری به زائران خدمت می‌کنند. این پدیده‌ها، تأثیر عمیق خود را در افکار عمومی جهان بر جا گذاشته و روز به روز بر تعداد مشتاقان و دلدادگان امام حسین(ع) افزوده می‌شود. امید است همه ما بتوانیم نقش مؤثری در راهپیمایی اربعین با مشارکت حضوری، مالی، فکری و... داشته باشیم و مقدمه‌ها و زمینه‌های ظهور منجی عالم بشریت را فراهم کنیم.