«یکی از دلایل اصلی رفتارهای توهین‌آمیز مدیران، آموزش ندیدن آن‌ها در مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی است».یک کارشناس آموزشی و مدرس آموزش خانواده با بیان این مطلب به قدس آنلاین می‌گوید: بسیاری از مدیران مدارس مهارت‌های ارتباطی را آموزش ندیده‌اند تا بتوانند مفاهیم و اهداف مدنظر را در مدرسه پیاده‌سازی کنند. بنابراین به ناچار از شیوه اقتدارگرایی، توهین یا تهدید استفاده می‌کنند.
گاهی هم باید به مدیران حق داد
در حقیقت بخشنامه‌هایی که از مسئولان بالادستی به دست مدیران می‌رسد با واقعیت‌های موجود در مدرسه همخوانی ندارد.
از دیگر دلایل اقتدارگرایی یک مدیر این است که انجام یکسری کارها از مقام بالاتر به او دیکته شده که خود او نیز خیلی در انجامش مختار نیست.
زهرا خماریان تجربیات شخصی خود را نیز بیان می‌کند و می‌گوید در سال اول کاری، نمونه‌های زیادی از این رفتارها را دیده است، ازجمله فریاد زدن‌های بدون تحقیق بر سر معلم، برخوردهای ناعادلانه و بی‌احترامی‌های مدیران که موجب آسیب روحی روانی معلمان و کاهش کیفیت آموزش می‌شود. وی اشاره می‌کند: این رفتارها، روحیه معلمان را تضعیف می‌کند و منجر به نارضایتی، استرس و تمایل به جابه‌جایی معلمان از مدرسه‌ای به مدرسه دیگر می‌شود.
همچنین، رفتارهای ناعادلانه، به‌ویژه در مقابل معلمان تازه‌کار، موجب کاهش انگیزه و اعتماد به نفس آنان می‌شود و فضای کاری را ناسالم می‌کند.
این کارشناس آموزشی خاطرنشان می‌کند: آن سال‌ها با مدیران نسل جدید آشنا شده بودم و می‌دیدم چگونه با معلمان تازه‌کار با تهدید یا توهین رفتار می‌کردند.
البته گاهی نیز باید به مدیران حق داد، چراکه برخی معلمان ناکارآمد و کم‌تجربه اما پرادعا از طریق آشنایی و پارتی وارد آموزش و پرورش شده‌اند و به دلیل اینکه پشتگرمی دارند به هیچ وجه از مدیر خود حرف شنوی ندارند.
برای مثال هنگامی که پس از پایان زنگ تفریح، مدیر از معلمان می‌خواهد سر کلاس بروند آن‌ها از این درخواست دلگیر می‌شوند.
همان‌طور که کار کردن با چنین معلمانی سخت است، رفتار مدیران نیز به همان اندازه از سر بی‌تجربگی است و بچگانه به نظر می‌رسد.
مدیران مدارس باید آموزش ببینند هنگامی که مشکلی به وجود آمده موضوع را نه در جمع بلکه در خلوت به معلم خود گوشزد کنند تا حرمت میان آن‌ها حفظ شود و بدون ایجاد کدورت، حرف شنوی معلم بیشتر باشد.خماریان با ذکر مثالی ادامه می‌دهد: معلمی که به‌تازگی از مرخصی زایمان برگشته، استرس‌های زیادی برای دیر رسیدن به مدرسه یا غیبت دارد. اینجاست که مدیر باید او را درک و همراهی کند تا معلم، دوران پراسترس پس از زایمان را با آرامش سپری کند.
اما گاهی نه تنها درکی از سوی مدیر وجود ندارد بلکه او با رفتارهای ناعادلانه، توهین‌آمیز و تهدیدآمیز سبب می‌شود استرس بیشتری به معلم وارد شود.
تأثیر رفتارهای توهین‌آمیز در روند آموزشی
این کارشناس آموزشی می‌گوید: رفتارهای تهدیدآمیز یا توهین‌آمیز سبب نابودی آرامش روانی معلم می‌شود و از سویی حرمت میان مدیر و معلم را از بین می‌برد و حتی ممکن است معلم در نتیجه چنین رفتارهایی کارایی لازم را از دست بدهد.
این نکته بسیار اهمیت دارد که معلم در فضایی صمیمی و محیطی پایدار خدمت کند، چراکه اگر معلمی چند سال در یک مدرسه تدریس کند هم خانواده‌ها با شیوه تدریس او آشنا می‌شوند و هم با مدیر مدرسه می‌تواند ارتباط صمیمانه بگیرد.
متأسفانه در مدرسه فضای گفت‌وگوی آزادانه وجود ندارد که معلم بتواند نقد کرده یا مدیر مدرسه دغدغه‌های خود را مطرح کند؛ این موضوع سبب شده تنش، توهین و تهدید میان معلم و مدیر به وجود آید.خماریان بر اهمیت ایجاد محیطی صمیمی و همدلانه در مدارس تأکید می‌کند که در آن معلمان و مدیران بتوانند آزادانه نقد و نظرات خود را بیان کنند.او معتقد است نبود ارتباط مؤثر و درک متقابل، رابطه میان معلمان و مدیران را تضعیف می‌کند و منجر به جابه‌جایی‌های مکرر معلمان می‌شود. این وضعیت، بر روند آموزشی و کیفیت آموزش تأثیر منفی می‌گذارد و موجب می‌شود معلمان احساس ناعدالتی و بی‌احترامی کنند.
مسئولیت مواجهه با این‌گونه رفتارها با کیست؟
خماریان مسئولیت مقابله با این نوع رفتارها را بر عهده مدیران و نهادهای نظارتی می‌داند و بر ضرورت انتخاب مدیران شایسته، آموزش مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی به آنان و نظارت مستمر بر عملکرد مدیران تأکید می‌کند.
همچنین، برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیران در زمینه رفتار مناسب با معلمان و اولیا و اصلاح سیستم‌های نظارتی برای جلوگیری از تکرار این رفتارهای ناپسند، ضروری به نظر می‌رسد.
او معتقد است: در صورت نبود نظارت و اصلاح نشدن روش‌ها، این مشکلات همچنان ادامه خواهد داشت؛ تنها راه حل، اصلاح ساختاری و فرهنگی در نظام آموزش و پرورش است.
نظر شما