شهرت، خوش‌نامی، بدنامی و اضطراب و استرسی اگر داشت مال سیاستمداران و آن‌هایی بود که در هوای سیاست نفس می‌کشیدند. حتی وقتی لرزه‌ها و پس‌لرزه‌های سیاست، کاخ‌ها، دولت‌ها، مجلس‌ها و جهان را می‌لرزاندند، در خانه‌ها و میان خانواده‌ها، در هر کوچه و پسکوچه‌ای خبری از دلشوره‌ها و دعواهای سیاسی نبود. اما از وقتی که رسانه‌ها قدرت گرفتند و توسعه پیدا کردند ماجرا فرق کرد. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی هم که آمدند، اوضاع بدتر شد! حالا سیاست و اضطراب و دلشوره‌های سیاسی به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی امروزی تبدیل شده است. فلان دیدار یا تنش سیاسی در یک گوشه جهان می‌تواند اسباب هزارجور دلهره و دردسر در این سوی دیگر را فراهم کند.
از چه می‌ترسیم؟
البته همه تقصیرها را گردن رسانه‌ها و فضای مجازی نیندازیم. جهان هم مدت‌هاست دارد از حیث سیاسی و اجتماعی دوران پرفراز و نشیبی را پشت سر می‌گذارد. فراز و نشیبی که البته امیدی به پایان آن نیست، از فشارهای اقتصادی بگیرید تا مسائل اجتماعی و تحولات منطقه‌ای و... که اخبار و تحلیل و تفسیرهای پیرامونشان، خیلی فوری و فوتی در رسانه‌ها و فضای مجازی دست به دست می‌شوند، دست به دست هم داده، افراد را خواسته و ناخواسته درگیر چرخه‌ای از نگرانی، خشم یا ناامیدی کرده، حس همگانی عدم قطعیت و ناامنی را ایجاد می‌کنند و همین مسئله فشار روانی زیادی بر جامعه تحمیل می‌کند.
حالا فکر نکنید مسئله فقط به کشور خودمان و ایرانی‌ها محدود می‌شود. اضطراب سیاسی و تأثیرات آن بر روح و روان مردم عادی مقوله‌ای است که در همه کشورها ذهن جامعه‌شناسان را به خودش مشغول کرده است. مثلاً داده‌هایی که از نظرسنجی انجمن روان‌شناسی آمریکا در سال ۲۰۲۴ بدست آمده نشان می‌دهد ۷۷درصد افرادی که مورد سؤال قرار گرفته‌اند، در مورد آینده ملت و کشور استرس قابل‌توجهی دارند. همچنین ۷۳درصد افراد، اقتصاد و وضعیت اقتصادی را مهم‌ترین عامل اضطراب خود دانسته و ۶۹درصد هم انتخابات ریاست جمهوری را دلیل اضطراب سیاسی خود دانسته‌اند.
بر این اساس، کارشناسان، اضطراب سیاسی را نوعی استرس یا ناراحتی می‌دانند که توسط وقایع سیاسی، بحث‌ها یا فضای سیاسی گسترده‌تر ایجاد می‌شود. این نوع اضطراب می‌تواند زمانی ایجاد شود که افراد در مورد جهت‌گیری کشورشان یا اقدامات رهبران سیاسی آن، احساس عدم اطمینان، ناتوانی یا سردرگمی می‌کنند.
همچنین می‌تواند ناشی از ترس از سیاست‌هایی باشد که ممکن است مستقیم بر زندگی شخصی، جامعه یا ارزش‌های اجتماعی آن‌ها تأثیر بگذارد.
آماده‌باش
اگر هنوز خیلی مطمئن نیستید که تا امروز «اضطراب سیاسی» را تجربه کرده باشید به علائمی که کارشناسان برای آن ذکر کرده‌اند توجه کنید: مشکل در خواب، مشکل در تمرکز، افزایش تحریک‌پذیری، حس ناامیدی، احساس ناتوانی، احساس تحت فشار قرار گرفتن در روابط با دیگران، افسردگی و... .
البته نظرسنجی‌های انجام شده در آمریکا در مورد سطح دیگری از اضطراب سیاسی که به «استرس سیاسی مزمن» معروف شده نیز حرف می‌زنند. این نوع استرس منجر به بدتر شدن نشانگرهای سلامتی مانند اختلال خواب، افزایش تحریک‌پذیری و حتی شدت گرفتن افکار خودکشی می‌شود. یافته‌های پژوهشی می‌گویند در انتخابات سال ۲۰۲۰ آمریکا این تأثیرات در میان افراد جوان، فعال سیاسی و چپ‌گرا بارزتر بود.
اصولاً در دوران بحران‌های سیاسی، احساس بی‌ثباتی، نگرانی از آینده و فشارهای اجتماعی به اوج می‌رسند. انسان هم که ذاتاً به امنیت روانی و اجتماعی نیاز دارد، طبیعی است وقتی احساس کند امنیت روانی و اجتماعی‌اش تهدید می‌شود، بدن و ذهنش واکنش نشان می‌دهند. این جور مواقع تپش قلب، اضطراب، بی‌خوابی و حتی حملات پانیک می‌توانند نشانه‌های واکنش روانی ما به فضای پرتنش سیاسی باشند.
وقتی رسانه‌های رسمی و غیررسمی در دوره‌ای خاص بدون وقفه، فقط اخبار سیاسی را پوشش می‌دهند، پیام‌های نگران‌کننده مدام در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند و تحلیلگران به تفسیر و تحلیل‌های پر از اضطراب مشغول‌اند، ذهن من و شما به‌شدت تحت فشار قرار می‌گیرد و درنهایت کار به جایی می‌رسد که بالاتر هم گفتیم همه افراد جامعه در چرخه نگرانی و ناامیدی و خشم می‌افتند.
از طرف دیگر نگرانی درباره آینده اقتصادی، بدبینی به جریان‌های اجتماعی و حس عدم امنیت شخصی، ذهن ما را در حالت آماده‌باش نگه می‌دارد. این وضعیت موجب ترشح کورتیزول زیاد می‌شود که در درازمدت به سلامت روان آسیب جدی وارد می‌کند.کارشناسان معتقدند در چنین شرایطی حتی مسائل خانوادگی شما هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند و میزان مشاجره‌های خانوادگی افزایش می‌یابد. این یعنی اضطراب سیاسی کار خودش را کرده و اگر به آن فرصت بیشتری بدهید آرامش را در همه جا از شما خواهد گرفت.
بحث سیاسی بکنید اما...
اگرچه به سیاستمداران و اهالی سیاست امیدی نیست که بتوانند به طور اصولی اضطراب‌زدایی کنند، اما روان‌شناسان و جامعه‌شناسان تا اطلاع ثانوی توصیه‌هایی را برای در امان ماندن از اضطراب سیاسی مطرح کرده‌اند. اولین آن‌ها «مدیریت مصرف» اخبار است که تقریباً مهم‌ترین راه‌ها برای کاهش اضطراب سیاسی به شمار می‌رود. معنی دیگر این توصیه، کنترل میزان و زمان مصرف رسانه هم هست. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند فقط یک یا دو بار در روز اخبار را از منابع معتبر دنبال کنید. از پرسه زدن خبری و مدام در شبکه‌های اجتماعی هم پرهیز کنید تا از خبرها و شبه‌خبرهای اعصاب خردکن در امان بمانید.
به عنوان نکته دوم، توقع نداشته باشید بگوییم: بحث سیاسی و سیاست ممنوع! چون نمی‌شود به همه افراد چنین توصیه‌ای کرد، پس در خانه یا محل کار و... مرزهایی را برای بحث‌های سیاسی تعیین کنید. اگر بحث و مکالمه‌ای آغاز شده که حس می‌کنید بی‌فایده و جنجالی است، افراد حاضر در بحث احساساتی هستند و کار به مشاجره خواهد کشید، مؤدبانه از بحث کنار بکشید یا آن را متوقف کنید. در این صورت درگیری ایجاد نمی‌شود، به روح و روان کسی آسیب نمی‌رسد و روابط شما با آن‌هایی که عقاید سیاسی مخالف شما دارند نیز حفظ می‌شود.
نکته سوم، تکنیک‌های ذهن‌آگاهی و آرامش، مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن را هم که پای ثابت همه روش‌های استرس‌زدایی است فراموش نکنید. اگر اهل این روش آرامش‌یابی هستید از مزیت‌های آن برای کاهش اضطراب کمک بگیرید.
نکته چهارم اینکه بیکار و بی‌حرکت نمانید. پیاده‌روی و ورزش‌های سبک هم در ایجاد حس آرامش مهم هستند و در دور ماندن از اضطراب سیاسی نقش مهمی دارند.
داشتن ارتباط سالم با دیگران در دوران‌های پرتنش بسیار ضروری است. با همکاران، دوستان و اعضای خانواده ممکن است اختلاف نظر سیاسی عمیق داشته باشید، اما حرف زدن و حتی بحث کردن با آن‌ها اگر همراه با صداقت، احترام و مهربانی باشد، کمک می‌کند که تنشی میان شما ایجاد نشود و بتوانید با آرامش به زندگی ادامه دهید. این توصیه آخر به‌خصوص در محیط خانواده بسیار مؤثر خواهد بود. اصولاً در دورانی که بختک دلشوره‌های سیاست روی روابط اجتماعی انسان‌ها افتاده است، حفظ کانون گرم خانواده و روابط خانوادگی و دور نگه‌داشتن آن از بحران‌های سیاسی اهمیت زیادی دارد. اجازه بدهید در این دوران پرآشوب، خانواده پناهگاه امن شما باشد.
نظر شما