اما در بسیاری از متون اسلامی و به‌خصوص در قرآن کریم و به ویژه در دعای سوم صحیفه سجادیه در مورد فرشتگان خداوندی صحبت شده است. دعای سوم صحیفه سجادیه یکی از بهترین منابع برای شناخت فرشتگان خداوندی و مقام‌ها و مراتب ایشان است. امام سجاد(ع) در این دعا بر خستگی‌ناپذیری و سست‌نشدن فرشتگان در تسبیح خداوند، خضوع و خشوع آنان در برابر خدا و کوتاهی نکردن آنان در انجام دستورات الهی اشاره کرده است. در ادامه از آن‌ها بیشتر می‌خوانیم.
تسلیم خداوند و مقرب درگاه
در دین مبین اسلام امور جهان بر نظم خاصی پیش می‌رود و طبیعت با سازوکار مشخصی خلق شده است. در این سازوکار، فرشتگان الهی مأموران خداوند و مسئول و دست‌اندرکار اداره جهان هستی‌اند و تمام امور مدبرانه خالق، از کارهای کوچک تا بزرگ این جهان همگی توسط فرشتگان موکل و مدبرات امر انجام می‌گیرد و اسلام همه این کارها را به این ملائکه نسبت داده است. به‌طور مثال در منابع دینی آمده پایین آمدن هر یک از قطرات باران توسط فرشته‌ای از فرشتگان الهی انجام می‌گیرد.
همان‌طور که گفته شد، دعای سوم صحیفه سجادیه یکی از منابع معتبری است که می‌توانیم با مطالعه آن درخصوص فرشتگان و وظایف آن‌ها به اطلاعاتی دست یابیم. در این دعا امام سجاد(ع) با بیان انواع فرشتگان و شرح وظایف آن‌ها به عظمت عرش الهی اشاره و از خداوند برای آن‌ها طلب رحمت و مغفرت می‌کند. حضرت(ع) در این دعا به فرشتگانی که حاملان عرش هستند، فرشتگان مقرب، فرشتگان نگهبان آسمان‌ها و زمین، فرشتگان موکل بر اعمال انسان‌ها و دیگر فرشتگان اشاره می‌کند و از خداوند می‌خواهد بر آن‌ها درود فرستد و آن‌ها را شامل رحمت خود قرار دهد.
همه فرشتگانی که همراه ما هستند
امام سجاد(ع) در دعای سوم به بیش‌از ۳۰ گروه از ملائکه اشاره کرده است که برخی فرشتگان معرفی شده در آن عبارت‌اند از:
فرشتگان حامل عرش: این فرشتگان موجوداتی نورانی هستند که عرش الهی را حمل می‌کنند و از مقربان درگاه الهی هستند.فرشتگان مقرب: این فرشتگان جایگاه والایی در درگاه الهی دارند و به عنوان امین وحی و فرستادگان الهی شناخته می‌شوند.فرشتگان نگهبان: این فرشتگان وظیفه حفاظت از آسمان‌ها و زمین و موجودات ساکن در آن‌ها را بر عهده دارند.فرشتگان موکل بر اعمال: این فرشتگان اعمال نیک و بد انسان‌ها را ثبت و ضبط می‌کنند.امام(ع) در این دعا به فرشتگان دیگری که وظایف و جایگاه آن‌ها به‌طور خاص مشخص نیست نیز اشاره دارد. فرشتگان گمارده شده در اطراف آسمان‌ها، خزانه‌داران باران، حرکت‌دهندگان ابر، خزانه‌داران باد، فرشتگان کوه‌ها، ملک‌الموت و دستیارانش و نکیر و منکر و فرشته آزمایش‌کننده مردگان در گور، طواف‌کنندگان بیتالمعمور، مالک و خازنان دوزخ، رضوان و خدمتگزاران بهشت، فرشتگان مأمور در دوزخ، فرشتگان همراه انسان (سائق و شهید) و فرشتگانی که نام یا کار و مأموریتشان را نمی‌دانیم.
سلامی از اعماق جان بر پیام‌آوران الهی
در این دعا امام سجاد(ع) با اشاره به وظایف فرشتگان، از خداوند می‌خواهد بر فرشتگان درود فرستد و آن‌ها را مشمول رحمت و مغفرت خود قرار دهد. به‌طور مثال در فرازی از این دعا چنین می‌خوانیم: «وَ إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ، فَیُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَی رَهَائِنِ الْقُبُورِ. وَ مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ، وَ الْمَکَانِ الرَّفِیعِ مِنْ طَاعَتِکَ. وَ جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ، الْمُطَاعُ فِی أَهْلِ سَمَاوَاتِکَ، الْمَکِینُ لَدَیْکَ، الْمُقَرَّبُ عِنْدَکَ؛ و بر اسرافیل درود فرست آن مَلک صاحب و دارنده صور که منتظر امر و فرمان از سوی تو است تا با دمیدن در صور، مردگان خفته در گورها را بیدار کند و بر میکائیل درود فرست، آن مَلک و فرشته‌ای که در پیشگاه تو دارای مقام والایی است و در فرمان‌برداری و اطاعت از تو بلندمرتبه است و درود فرست بر جبرئیل امین و امانتدار وحی تو که تمام اهل آسمان، فرمانبردار او هستند و در نزد تو ارجمند و والا مقام بوده و از مقربان درگاه تو است».
چرا این دعا را بخوانیم؟
اعتقاد به ماورا فقط درباره مواردی چون جنیان و فرشتگان مطرح نیست که در متون فلسفی و عرفانی هر وجودی ماورای انسان در دسته ماورا و دیگر محسوب می‌شود. قبول دیگران به همان اندازه می‌تواند برای ذهن پرسشگر جای مسئله باشد که وجود فرشتگان؛ ما به عنوان مؤمن به باورهای دینی و اسلامی هر آنچه توسط نص صریح قرآن کریم و ائمه اطهار(ع) برایمان ذکر شده را می‌پذیریم و به آن اعتقاد داریم. جدا از این، امام سجاد(ع) توسط دعا به عنوان وسیله‌ای برای طلب رحمت و مغفرت الهی برای فرشتگان و همچنین برای خود دعاکننده، راهی برای ایمان و اقرار به غیب پیش پای ما می‌گذارد. در این دعا، امام سجاد(ع) با بیان شأن و مقام و همچنین وظایف فرشتگان، جایگاه و عظمت این موجودات غیرمادی و نورانی را به ما تذکر می‌دهد و از خداوند برای آن‌ها طلب رحمت و مغفرت می‌کند. این دعا همچنین می‌تواند به عنوان راهی برای نزدیکی به خداوند و درک بیشتر مقام و منزلت فرشتگان مورد استفاده قرار گیرد.
نظر شما